रामायण 4.53 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

रामायण

←किष्किन्धा काण्ड→

←अध्याय 53→

[rm-4-53] • 21 श्लोकाः

तथा ब्रुवति तारे तु ताराधिपतिवर्चसि। अथ मेने हृतं राज्यं हनुमान् अङ्गदेन तत्।

tathā bruvati tāre tu tārādhipativarcasi. atha mene hṛtaṃ rājyaṃ hanumān aṅgadena tat.

बुद्ध्या ह्य् अष्टाङ्गया युक्तं चतुर्बलसमन्वितम्। चतुर्दशगुणं मेने हनुमान् वालिनः सुतम्।

buddhyā hy aṣṭāṅgayā yuktaṃ caturbalasamanvitam. caturdaśaguṇaṃ mene hanumān vālinaḥ sutam.

आपूर्यमाणं शश्वच् च तेजोबलपराक्रमैः। शशिनं शुक्लपक्षादौ वर्धमानम् इव श्रिया।

āpūryamāṇaṃ śaśvac ca tejobalaparākramaiḥ. śaśinaṃ śuklapakṣādau vardhamānam iva śriyā.

बृहस्पतिसमं बुद्ध्या विक्रमे सदृशं पितुः। शुश्रूषमाणं तारस्य शुक्रस्येव पुरंदरम्।

bṛhaspatisamaṃ buddhyā vikrame sadṛśaṃ pituḥ. śuśrūṣamāṇaṃ tārasya śukrasyeva puraṃdaram.

भर्तुर् अर्थे परिश्रान्तं सर्वशास्त्रविशारदम्। अभिसंधातुम् आरेभे हनुमान् अङ्गदं ततः।

bhartur arthe pariśrāntaṃ sarvaśāstraviśāradam. abhisaṃdhātum ārebhe hanumān aṅgadaṃ tataḥ.

स चतुर्णाम् उपायानां तृतीयम् उपवर्णयन्। भेदयाम् आस तान् सर्वान् वानरान् वाक्यसंपदा।

sa caturṇām upāyānāṃ tṛtīyam upavarṇayan. bhedayām āsa tān sarvān vānarān vākyasaṃpadā.

तेषु सर्वेषु भिन्नेषु ततो ऽभीषयद् अङ्गदम्। भीषणैर् बहुभिर् वाक्यैः कोपोपायसमन्वितैः।

teṣu sarveṣu bhinneṣu tato 'bhīṣayad aṅgadam. bhīṣaṇair bahubhir vākyaiḥ kopopāyasamanvitaiḥ.

त्वं समर्थतरः पित्रा युद्धे तारेय वै धुरम्। दृढं धारयितुं शक्तः कपिराज्यं यथा पिता।

tvaṃ samarthataraḥ pitrā yuddhe tāreya vai dhuram. dṛḍhaṃ dhārayituṃ śaktaḥ kapirājyaṃ yathā pitā.

नित्यम् अस्थिरचित्ता हि कपयो हरिपुंगव। नाज्ञाप्यं विषहिष्यन्ति पुत्रदारान् विना त्वया।

nityam asthiracittā hi kapayo haripuṃgava. nājñāpyaṃ viṣahiṣyanti putradārān vinā tvayā.

त्वां नैते ह्य् अनुयुञ्जेयुः प्रत्यक्षं प्रवदामि ते। यथायं जाम्बवान् नीलः सुहोत्रश् च महाकपिः।

tvāṃ naite hy anuyuñjeyuḥ pratyakṣaṃ pravadāmi te. yathāyaṃ jāmbavān nīlaḥ suhotraś ca mahākapiḥ.

न ह्य् अहं त इमे सर्वे सामदानादिभिर् गुणैः। दण्डेन न त्वया शक्याः सुग्रीवाद् अपकर्षितुम्।

na hy ahaṃ ta ime sarve sāmadānādibhir guṇaiḥ. daṇḍena na tvayā śakyāḥ sugrīvād apakarṣitum.

विगृह्यासनम् अप्य् आहुर् दुर्बलेन बलीयसः। आत्मरक्षाकरस् तस्मान् न विगृह्णीत दुर्बलः।

vigṛhyāsanam apy āhur durbalena balīyasaḥ. ātmarakṣākaras tasmān na vigṛhṇīta durbalaḥ.

यां चेमां मन्यसे धात्रीम् एतद् बिलम् इति श्रुतम्। एतल् लक्ष्मणबाणानाम् ईषत्कार्यं विदारणे।

yāṃ cemāṃ manyase dhātrīm etad bilam iti śrutam. etal lakṣmaṇabāṇānām īṣatkāryaṃ vidāraṇe.

स्वल्पं हि कृतम् इन्द्रेण क्षिपता ह्य् अशनिं पुरा। लक्ष्मणो निशितैर् बाणैर् भिन्द्यात् पत्रपुटं यथा। लक्ष्मणस्य च नाराचा बहवः सन्ति तद्विधाः।

svalpaṃ hi kṛtam indreṇa kṣipatā hy aśaniṃ purā. lakṣmaṇo niśitair bāṇair bhindyāt patrapuṭaṃ yathā. lakṣmaṇasya ca nārācā bahavaḥ santi tadvidhāḥ.

अवस्थाने यदैव त्वम् आसिष्यसि परंतप। तदैव हरयः सर्वे त्यक्ष्यन्ति कृतनिश्चयाः।

avasthāne yadaiva tvam āsiṣyasi paraṃtapa. tadaiva harayaḥ sarve tyakṣyanti kṛtaniścayāḥ.

स्मरन्तः पुत्रदाराणां नित्योद्विग्ना बुभुक्षिताः। खेदिता दुःखशय्याभिस् त्वां करिष्यन्ति पृष्ठतः।

smarantaḥ putradārāṇāṃ nityodvignā bubhukṣitāḥ. kheditā duḥkhaśayyābhis tvāṃ kariṣyanti pṛṣṭhataḥ.

स त्वं हीनः सुहृद्भिश् च हितकामैश् च बन्धुभिः। तृणाद् अपि भृशोद्विग्नः स्पन्दमानाद् भविष्यसि।

sa tvaṃ hīnaḥ suhṛdbhiś ca hitakāmaiś ca bandhubhiḥ. tṛṇād api bhṛśodvignaḥ spandamānād bhaviṣyasi.

न च जातु न हिंस्युस् त्वां घोरा लक्ष्मणसायकाः। अपवृत्तं जिघांसन्तो महावेगा दुरासदाः।

na ca jātu na hiṃsyus tvāṃ ghorā lakṣmaṇasāyakāḥ. apavṛttaṃ jighāṃsanto mahāvegā durāsadāḥ.

अस्माभिस् तु गतं सार्धं विनीतवद् उपस्थितम्। आनुपूर्व्यात् तु सुग्रीवो राज्ये त्वां स्थापयिष्यति।

asmābhis tu gataṃ sārdhaṃ vinītavad upasthitam. ānupūrvyāt tu sugrīvo rājye tvāṃ sthāpayiṣyati.

धर्मकामः पितृव्यस् ते प्रीतिकामो दृढव्रतः। शुचिः सत्यप्रतिज्ञश् च ना त्वां जातु जिघांसति।

dharmakāmaḥ pitṛvyas te prītikāmo dṛḍhavrataḥ. śuciḥ satyapratijñaś ca nā tvāṃ jātu jighāṃsati.

प्रियकामश् च ते मातुस् तदर्थं चास्य जीवितम्। तस्यापत्यं च नास्त्य् अन्यत् तस्माद् अङ्गद गम्यताम्।

priyakāmaś ca te mātus tadarthaṃ cāsya jīvitam. tasyāpatyaṃ ca nāsty anyat tasmād aṅgada gamyatām.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...