रामायण 3.35 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

रामायण

←अरण्य काण्ड→

←अध्याय 35→

[rm-3-35] • 23 श्लोकाः

तच् छ्रुत्वा राक्षसेन्द्रस्य वाक्यं वाक्यविशारदः। प्रत्युवाच महाप्राज्ञो मारीचो राक्षसेश्वरम्।

tac chrutvā rākṣasendrasya vākyaṃ vākyaviśāradaḥ. pratyuvāca mahāprājño mārīco rākṣaseśvaram.

सुलभाः पुरुषा राजन् सततं प्रियवादिनः। अप्रियस्य च पथ्यस्य वक्ता श्रोता च दुर्लभः।

sulabhāḥ puruṣā rājan satataṃ priyavādinaḥ. apriyasya ca pathyasya vaktā śrotā ca durlabhaḥ.

न नूनं बुध्यसे रामं महावीर्यं गुणोन्नतम्। अयुक्तचारश् चपलो महेन्द्रवरुणोपमम्।

na nūnaṃ budhyase rāmaṃ mahāvīryaṃ guṇonnatam. ayuktacāraś capalo mahendravaruṇopamam.

अपि स्वस्ति भवेत् तात सर्वेषां भुवि रक्षसाम्। अपि रामो न संक्रुद्धः कुर्याल् लोकम् अराक्षसं।

api svasti bhavet tāta sarveṣāṃ bhuvi rakṣasām. api rāmo na saṃkruddhaḥ kuryāl lokam arākṣasaṃ.

अपि ते जीवितान्ताय नोत्पन्ना जनकात्मजा। अपि सीता निमित्तं च न भवेद् व्यसनं महत्।

api te jīvitāntāya notpannā janakātmajā. api sītā nimittaṃ ca na bhaved vyasanaṃ mahat.

अपि त्वाम् ईश्वरं प्राप्य कामवृत्तं निरङ्कुशम्। न विनश्येत् पुरी लङ्का त्वया सह सराक्षसा।

api tvām īśvaraṃ prāpya kāmavṛttaṃ niraṅkuśam. na vinaśyet purī laṅkā tvayā saha sarākṣasā.

त्वद्विधः कामवृत्तो हि दुःशीलः पापमन्त्रितः। आत्मानं स्वजनं राष्ट्रं स राजा हन्ति दुर्मतिः।

tvadvidhaḥ kāmavṛtto hi duḥśīlaḥ pāpamantritaḥ. ātmānaṃ svajanaṃ rāṣṭraṃ sa rājā hanti durmatiḥ.

न च पित्रा परित्यक्तो नामर्यादः कथं चन। न लुब्धो न च दुःशीलो न च क्षत्रियपांसनः।

na ca pitrā parityakto nāmaryādaḥ kathaṃ cana. na lubdho na ca duḥśīlo na ca kṣatriyapāṃsanaḥ.

न च धर्मगुणैर् हीनैः कौसल्यानन्दवर्धनः। न च तीक्ष्णो हि भूतानां सर्वेषां च हिते रतः।

na ca dharmaguṇair hīnaiḥ kausalyānandavardhanaḥ. na ca tīkṣṇo hi bhūtānāṃ sarveṣāṃ ca hite rataḥ.

वञ्चितं पितरं दृष्ट्वा कैकेय्या सत्यवादिनम्। करिष्यामीति धर्मात्मा ततः प्रव्रजितो वनम्।

vañcitaṃ pitaraṃ dṛṣṭvā kaikeyyā satyavādinam. kariṣyāmīti dharmātmā tataḥ pravrajito vanam.

कैकेय्याः प्रियकामार्थं पितुर् दशरथस्य च। हित्वा राज्यं च भोगांश् च प्रविष्टो दण्डकावनम्।

kaikeyyāḥ priyakāmārthaṃ pitur daśarathasya ca. hitvā rājyaṃ ca bhogāṃś ca praviṣṭo daṇḍakāvanam.

न रामः कर्कशस् तात नाविद्वान् नाजितेन्द्रियः। अनृतं न श्रुतं चैव नैव त्वं वक्तुम् अर्हसि।

na rāmaḥ karkaśas tāta nāvidvān nājitendriyaḥ. anṛtaṃ na śrutaṃ caiva naiva tvaṃ vaktum arhasi.

रामो विग्रहवान् धर्मः साधुः सत्यपराक्रमः। राजा सर्वस्य लोकस्य देवानाम् इव वासवः।

rāmo vigrahavān dharmaḥ sādhuḥ satyaparākramaḥ. rājā sarvasya lokasya devānām iva vāsavaḥ.

कथं त्वं तस्य वैदेहीं रक्षितां स्वेन तेजसा। इच्छसि प्रसभं हर्तुं प्रभाम् इव विवस्वतः।

kathaṃ tvaṃ tasya vaidehīṃ rakṣitāṃ svena tejasā. icchasi prasabhaṃ hartuṃ prabhām iva vivasvataḥ.

शरार्चिषम् अनाधृष्यं चापखड्गेन्धनं रणे। रामाग्निं सहसा दीप्तं न प्रवेष्टुं त्वम् अर्हसि।

śarārciṣam anādhṛṣyaṃ cāpakhaḍgendhanaṃ raṇe. rāmāgniṃ sahasā dīptaṃ na praveṣṭuṃ tvam arhasi.

धनुर्व्यादितदीप्तास्यं शरार्चिषम् अमर्षणम्। चापबाणधरं वीरं शत्रुसेनापहारिणम्।

dhanurvyāditadīptāsyaṃ śarārciṣam amarṣaṇam. cāpabāṇadharaṃ vīraṃ śatrusenāpahāriṇam.

राज्यं सुखं च संत्यज्य जीवितं चेष्टम् आत्मनः। नात्यासादयितुं तात रामान्तकम् इहार्हसि।

rājyaṃ sukhaṃ ca saṃtyajya jīvitaṃ ceṣṭam ātmanaḥ. nātyāsādayituṃ tāta rāmāntakam ihārhasi.

अप्रमेयं हि तत् तेजो यस्य सा जनकात्मजा। न त्वं समर्थस् तां हर्तुं रामचापाश्रयां वने।

aprameyaṃ hi tat tejo yasya sā janakātmajā. na tvaṃ samarthas tāṃ hartuṃ rāmacāpāśrayāṃ vane.

प्राणेभ्यो ऽपि प्रियतरा भार्या नित्यम् अनुव्रता। दीप्तस्येव हुताशस्य शिखा सीता सुमध्यमा।

prāṇebhyo 'pi priyatarā bhāryā nityam anuvratā. dīptasyeva hutāśasya śikhā sītā sumadhyamā.

किम् उद्यमं व्यर्थम् इमं कृत्वा ते राक्षसाधिप। दृष्टश् चेत् त्वं रणे तेन तद् अन्तं तव जीवितम्। जीवितं च सुखं चैव राज्यं चैव सुदुर्लभम्।

kim udyamaṃ vyartham imaṃ kṛtvā te rākṣasādhipa. dṛṣṭaś cet tvaṃ raṇe tena tad antaṃ tava jīvitam. jīvitaṃ ca sukhaṃ caiva rājyaṃ caiva sudurlabham.

स सर्वैः सचिवैः सार्धं विभीषणपुरस्कृतैः। मन्त्रयित्वा तु धर्मिष्ठैः कृत्वा निश्चयम् आत्मनः।

sa sarvaiḥ sacivaiḥ sārdhaṃ vibhīṣaṇapuraskṛtaiḥ. mantrayitvā tu dharmiṣṭhaiḥ kṛtvā niścayam ātmanaḥ.

दोषाणां च गुणानां च संप्रधार्य बलाबलम्। आत्मनश् च बलं ज्ञात्वा राघवस्य च तत्त्वतः। हितं हि तव निश्चित्य क्षमं त्वं कर्तुम् अर्हसि।

doṣāṇāṃ ca guṇānāṃ ca saṃpradhārya balābalam. ātmanaś ca balaṃ jñātvā rāghavasya ca tattvataḥ. hitaṃ hi tava niścitya kṣamaṃ tvaṃ kartum arhasi.

अहं तु मन्ये तव न क्षमं रणे समागमं कोसलराजसूनुना। इदं हि भूयः शृणु वाक्यम् उत्तमं क्षमं च युक्तं च निशाचराधिप।

ahaṃ tu manye tava na kṣamaṃ raṇe samāgamaṃ kosalarājasūnunā. idaṃ hi bhūyaḥ śṛṇu vākyam uttamaṃ kṣamaṃ ca yuktaṃ ca niśācarādhipa.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...