रामायण 3.17 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

रामायण

←अरण्य काण्ड→

←अध्याय 17→

[rm-3-17] • 26 श्लोकाः

तां तु शूर्पणखां रामः कामपाशावपाशिताम्। स्वेच्छया श्लक्ष्णया वाचा स्मितपूर्वम् अथाब्रवीत्।

tāṃ tu śūrpaṇakhāṃ rāmaḥ kāmapāśāvapāśitām. svecchayā ślakṣṇayā vācā smitapūrvam athābravīt.

कृतदारो ऽस्मि भवति भार्येयं दयिता मम। त्वद्विधानां तु नारीणां सुदुःखा ससपत्नता।

kṛtadāro 'smi bhavati bhāryeyaṃ dayitā mama. tvadvidhānāṃ tu nārīṇāṃ suduḥkhā sasapatnatā.

अनुजस् त्व् एष मे भ्राता शीलवान् प्रियदर्शनः। श्रीमान् अकृतदारश् च लक्ष्मणो नाम वीर्यवान्।

anujas tv eṣa me bhrātā śīlavān priyadarśanaḥ. śrīmān akṛtadāraś ca lakṣmaṇo nāma vīryavān.

अपूर्वी भार्यया चार्थी तरुणः प्रियदर्शनः। अनुरूपश् च ते भर्ता रूपस्यास्य भविष्यति।

apūrvī bhāryayā cārthī taruṇaḥ priyadarśanaḥ. anurūpaś ca te bhartā rūpasyāsya bhaviṣyati.

एनं भज विशालाक्षि भर्तारं भ्रातरं मम। असपत्ना वरारोहे मेरुम् अर्कप्रभा यथा।

enaṃ bhaja viśālākṣi bhartāraṃ bhrātaraṃ mama. asapatnā varārohe merum arkaprabhā yathā.

इति रामेण सा प्रोक्ता राक्षसी काममोहिता। विसृज्य रामं सहसा ततो लक्ष्मणम् अब्रवीत्।

iti rāmeṇa sā proktā rākṣasī kāmamohitā. visṛjya rāmaṃ sahasā tato lakṣmaṇam abravīt.

अस्य रूपस्य ते युक्ता भार्याहं वरवर्णिनी। मया सह सुखं सर्वान् दण्डकान् विचरिष्यसि।

asya rūpasya te yuktā bhāryāhaṃ varavarṇinī. mayā saha sukhaṃ sarvān daṇḍakān vicariṣyasi.

एवम् उक्तस् तु सौमित्री राक्षस्या वाक्यकोविदः। ततः शूर्पणखीं स्मित्वा लक्ष्मणो युक्तम् अब्रवीत्।

evam uktas tu saumitrī rākṣasyā vākyakovidaḥ. tataḥ śūrpaṇakhīṃ smitvā lakṣmaṇo yuktam abravīt.

कथं दासस्य मे दासी भार्या भवितुम् इच्छसि। सो ऽहम् आर्येण परवान् भ्रात्रा कमलवर्णिनी।

kathaṃ dāsasya me dāsī bhāryā bhavitum icchasi. so 'ham āryeṇa paravān bhrātrā kamalavarṇinī.

समृद्धार्थस्य सिद्धार्था मुदितामलवर्णिनी। आर्यस्य त्वं विशालाक्षि भार्या भव यवीयसी।

samṛddhārthasya siddhārthā muditāmalavarṇinī. āryasya tvaṃ viśālākṣi bhāryā bhava yavīyasī.

एतां विरूपाम् असतीं करालां निर्णतोदरीम्। भार्यां वृद्धां परित्यज्य त्वाम् एवैष भजिष्यति।

etāṃ virūpām asatīṃ karālāṃ nirṇatodarīm. bhāryāṃ vṛddhāṃ parityajya tvām evaiṣa bhajiṣyati.

को हि रूपम् इदं श्रेष्ठं संत्यज्य वरवर्णिनि। मानुषेषु वरारोहे कुर्याद् भावं विचक्षणः।

ko hi rūpam idaṃ śreṣṭhaṃ saṃtyajya varavarṇini. mānuṣeṣu varārohe kuryād bhāvaṃ vicakṣaṇaḥ.

इति सा लक्ष्मणेनोक्ता कराला निर्णतोदरी। मन्यते तद् वचः सत्यं परिहासाविचक्षणा।

iti sā lakṣmaṇenoktā karālā nirṇatodarī. manyate tad vacaḥ satyaṃ parihāsāvicakṣaṇā.

सा रामं पर्णशालायाम् उपविष्टं परंतपम्। सीतया सह दुर्धर्षम् अब्रवीत् काममोहिता।

sā rāmaṃ parṇaśālāyām upaviṣṭaṃ paraṃtapam. sītayā saha durdharṣam abravīt kāmamohitā.

इमां विरूपाम् असतीं करालां निर्णतोदरीम्। वृद्धां भार्याम् अवष्टभ्य न मां त्वं बहु मन्यसे।

imāṃ virūpām asatīṃ karālāṃ nirṇatodarīm. vṛddhāṃ bhāryām avaṣṭabhya na māṃ tvaṃ bahu manyase.

अद्येमां भक्षयिष्यामि पश्यतस् तव मानुषीम्। त्वया सह चरिष्यामि निःसपत्ना यथासुखम्।

adyemāṃ bhakṣayiṣyāmi paśyatas tava mānuṣīm. tvayā saha cariṣyāmi niḥsapatnā yathāsukham.

इत्य् उक्त्वा मृगशावाक्षीम् अलातसदृशेक्षणा। अभ्यधावत् सुसंक्रुद्धा महोल्का रोहिणीम् इव।

ity uktvā mṛgaśāvākṣīm alātasadṛśekṣaṇā. abhyadhāvat susaṃkruddhā maholkā rohiṇīm iva.

तां मृत्युपाशप्रतिमाम् आपतन्तीं महाबलः। निगृह्य रामः कुपितस् ततो लक्ष्मणम् अब्रवीत्।

tāṃ mṛtyupāśapratimām āpatantīṃ mahābalaḥ. nigṛhya rāmaḥ kupitas tato lakṣmaṇam abravīt.

क्रूरैर् अनार्यैः सौमित्रे परिहासः कथं चन। न कार्यः पश्य वैदेहीं कथं चित् सौम्य जीवतीम्।

krūrair anāryaiḥ saumitre parihāsaḥ kathaṃ cana. na kāryaḥ paśya vaidehīṃ kathaṃ cit saumya jīvatīm.

इमां विरूपाम् असतीम् अतिमत्तां महोदरीम्। राक्षसीं पुरुषव्याघ्र विरूपयितुम् अर्हसि।

imāṃ virūpām asatīm atimattāṃ mahodarīm. rākṣasīṃ puruṣavyāghra virūpayitum arhasi.

इत्य् उक्तो लक्ष्मणस् तस्याः क्रुद्धो रामस्य पश्यतः। उद्धृत्य खड्गं चिच्छेद कर्णनासं महाबलः।

ity ukto lakṣmaṇas tasyāḥ kruddho rāmasya paśyataḥ. uddhṛtya khaḍgaṃ ciccheda karṇanāsaṃ mahābalaḥ.

निकृत्तकर्णनासा तु विस्वरं सा विनद्य च। यथागतं प्रदुद्राव घोरा शूर्पणखा वनम्।

nikṛttakarṇanāsā tu visvaraṃ sā vinadya ca. yathāgataṃ pradudrāva ghorā śūrpaṇakhā vanam.

सा विरूपा महाघोरा राक्षसी शोणितोक्षिता। ननाद विविधान् नादान् यथा प्रावृषि तोयदः।

sā virūpā mahāghorā rākṣasī śoṇitokṣitā. nanāda vividhān nādān yathā prāvṛṣi toyadaḥ.

सा विक्षरन्ती रुधिरं बहुधा घोरदर्शना। प्रगृह्य बाहू गर्जन्ती प्रविवेश महावनम्।

sā vikṣarantī rudhiraṃ bahudhā ghoradarśanā. pragṛhya bāhū garjantī praviveśa mahāvanam.

ततस् तु सा राक्षससंघसंवृतं खरं जनस्थानगतं विरूपिता। उपेत्य तं भ्रातरम् उग्रतेजसं पपात भूमौ गगनाद् यथाशनिः।

tatas tu sā rākṣasasaṃghasaṃvṛtaṃ kharaṃ janasthānagataṃ virūpitā. upetya taṃ bhrātaram ugratejasaṃ papāta bhūmau gaganād yathāśaniḥ.

ततः सभार्यं भयमोहमूर्छिता सलक्ष्मणं राघवम् आगतं वनम्। विरूपणं चात्मनि शोणितोक्षिता शशंस सर्वं भगिनी खरस्य सा।

tataḥ sabhāryaṃ bhayamohamūrchitā salakṣmaṇaṃ rāghavam āgataṃ vanam. virūpaṇaṃ cātmani śoṇitokṣitā śaśaṃsa sarvaṃ bhaginī kharasya sā.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...