रामायण 3.14 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

रामायण

←अरण्य काण्ड→

←अध्याय 14→

[rm-3-14] • 29 श्लोकाः

ततः पञ्चवटीं गत्वा नानाव्यालमृगायुताम्। उवाच भ्रातरं रामो लक्ष्मणं दीप्ततेजसं।

tataḥ pañcavaṭīṃ gatvā nānāvyālamṛgāyutām. uvāca bhrātaraṃ rāmo lakṣmaṇaṃ dīptatejasaṃ.

आगताः स्म यथोद्दिष्टम् अमुं देशं महर्षिणा। अयं पञ्चवटी देशः सौम्य पुष्पितकाननः।

āgatāḥ sma yathoddiṣṭam amuṃ deśaṃ maharṣiṇā. ayaṃ pañcavaṭī deśaḥ saumya puṣpitakānanaḥ.

सर्वतश् चार्यतां दृष्टिः कानने निपुणो ह्य् असि। आश्रमः कतरस्मिन् नो देशे भवति संमतः।

sarvataś cāryatāṃ dṛṣṭiḥ kānane nipuṇo hy asi. āśramaḥ katarasmin no deśe bhavati saṃmataḥ.

रमते यत्र वैदेही त्वम् अहं चैव लक्ष्मण। तादृशो दृश्यतां देशः संनिकृष्टजलाशयः।

ramate yatra vaidehī tvam ahaṃ caiva lakṣmaṇa. tādṛśo dṛśyatāṃ deśaḥ saṃnikṛṣṭajalāśayaḥ.

वनरामण्यकं यत्र जलरामण्यकं तथा। संनिकृष्टं च यत्र स्यात् समित्पुष्पकुशोदकम्।

vanarāmaṇyakaṃ yatra jalarāmaṇyakaṃ tathā. saṃnikṛṣṭaṃ ca yatra syāt samitpuṣpakuśodakam.

एवम् उक्तस् तु रामेण लक्मणः संयताञ्जलिः। सीता समक्षं काकुत्स्थम् इदं वचनम् अब्रवीत्।

evam uktas tu rāmeṇa lakmaṇaḥ saṃyatāñjaliḥ. sītā samakṣaṃ kākutstham idaṃ vacanam abravīt.

परवान् अस्मि काकुत्स्थ त्वयि वर्षशतं स्थिते। स्वयं तु रुचिरे देशे क्रियताम् इति मां वद।

paravān asmi kākutstha tvayi varṣaśataṃ sthite. svayaṃ tu rucire deśe kriyatām iti māṃ vada.

सुप्रीतस् तेन वाक्येन लक्ष्मणस्य महाद्युतिः। विमृशन् रोचयाम् आस देशं सर्वगुणान्वितम्।

suprītas tena vākyena lakṣmaṇasya mahādyutiḥ. vimṛśan rocayām āsa deśaṃ sarvaguṇānvitam.

स तं रुचिरम् आक्रम्य देशम् आश्रमकर्मणि। हस्ते गृहीत्वा हस्तेन रामः सौमित्रिम् अब्रवीत्।

sa taṃ ruciram ākramya deśam āśramakarmaṇi. haste gṛhītvā hastena rāmaḥ saumitrim abravīt.

अयं देशः समः श्रीमान् पुष्पितैर् तरुभिर् वृतः। इहाश्रमपदं सौम्य यथावत् कर्तुम् अर्हसि।

ayaṃ deśaḥ samaḥ śrīmān puṣpitair tarubhir vṛtaḥ. ihāśramapadaṃ saumya yathāvat kartum arhasi.

इयम् आदित्यसंकाशैः पद्मैः सुरभिगन्धिभिः। अदूरे दृश्यते रम्या पद्मिनी पद्मशोभिता।

iyam ādityasaṃkāśaiḥ padmaiḥ surabhigandhibhiḥ. adūre dṛśyate ramyā padminī padmaśobhitā.

यथाख्यातम् अगस्त्येन मुनिना भावितात्मना। इयं गोदावरी रम्या पुष्पितैस् तरुभिर् वृता।

yathākhyātam agastyena muninā bhāvitātmanā. iyaṃ godāvarī ramyā puṣpitais tarubhir vṛtā.

हंसकारण्डवाकीर्णा चक्रवाकोपशोभिता। नातिदूरे न चासन्ने मृगयूथनिपीडिता।

haṃsakāraṇḍavākīrṇā cakravākopaśobhitā. nātidūre na cāsanne mṛgayūthanipīḍitā.

मयूरनादिता रम्याः प्रांशवो बहुकन्दराः। दृश्यन्ते गिरयः सौम्य फुल्लैस् तरुभिर् आवृताः।

mayūranāditā ramyāḥ prāṃśavo bahukandarāḥ. dṛśyante girayaḥ saumya phullais tarubhir āvṛtāḥ.

सौवर्णे राजतैस् ताम्रैर् देशे देशे च धातुभिः। गवाक्षिता इवाभान्ति गजाः परमभक्तिभिः।

sauvarṇe rājatais tāmrair deśe deśe ca dhātubhiḥ. gavākṣitā ivābhānti gajāḥ paramabhaktibhiḥ.

सालैस् तालैस् तमालैश् च खर्जूरैः पनसाम्रकैः। नीवारैस् तिमिशैश् चैव पुंनागैश् चोपशोभिताः।

sālais tālais tamālaiś ca kharjūraiḥ panasāmrakaiḥ. nīvārais timiśaiś caiva puṃnāgaiś copaśobhitāḥ.

चूतैर् अशोकैस् तिलकैश् चम्पकैः केतकैर् अपि। पुष्पगुल्मलतोपेतैस् तैस् तैस् तरुभिर् आवृताः।

cūtair aśokais tilakaiś campakaiḥ ketakair api. puṣpagulmalatopetais tais tais tarubhir āvṛtāḥ.

चन्दनैः स्यन्दनैर् नीपैः पनसैर् लकुचैर् अपि। धवाश्वकर्णखदिरैः शमीकिंशुकपाटलैः।

candanaiḥ syandanair nīpaiḥ panasair lakucair api. dhavāśvakarṇakhadiraiḥ śamīkiṃśukapāṭalaiḥ.

इदं पुण्यम् इदं मेध्यम् इदं बहुमृगद्विजम्। इह वत्स्याम सौमित्रे सार्धम् एतेन पक्षिणा।

idaṃ puṇyam idaṃ medhyam idaṃ bahumṛgadvijam. iha vatsyāma saumitre sārdham etena pakṣiṇā.

एवम् उक्तस् तु रामेण लक्ष्मणः परवीरहा। अचिरेणाश्रमं भ्रातुश् चकार सुमहाबलः।

evam uktas tu rāmeṇa lakṣmaṇaḥ paravīrahā. acireṇāśramaṃ bhrātuś cakāra sumahābalaḥ.

पर्णशालां सुविपुलां तत्र संघातमृत्तिकाम्। सुस्तम्भां मस्करैर् दीर्घैः कृतवंशां सुशोभनाम्।

parṇaśālāṃ suvipulāṃ tatra saṃghātamṛttikām. sustambhāṃ maskarair dīrghaiḥ kṛtavaṃśāṃ suśobhanām.

स गत्वा लक्ष्मणः श्रीमान् नदीं गोदावरीं तदा। स्नात्वा पद्मानि चादाय सफलः पुनर् आगतः।

sa gatvā lakṣmaṇaḥ śrīmān nadīṃ godāvarīṃ tadā. snātvā padmāni cādāya saphalaḥ punar āgataḥ.

ततः पुष्पबलिं कृत्वा शान्तिं च स यथाविधि। दर्शयाम् आस रामाय तद् आश्रमपदं कृतम्।

tataḥ puṣpabaliṃ kṛtvā śāntiṃ ca sa yathāvidhi. darśayām āsa rāmāya tad āśramapadaṃ kṛtam.

स तं दृष्ट्वा कृतं सौम्यम् आश्रमं सह सीतया। राघवः पर्णशालायां हर्षम् आहारयत् परम्।

sa taṃ dṛṣṭvā kṛtaṃ saumyam āśramaṃ saha sītayā. rāghavaḥ parṇaśālāyāṃ harṣam āhārayat param.

सुसंहृष्टः परिष्वज्य बाहुभ्यां लक्ष्मणं तदा। अतिस्निग्धं च गाढं च वचनं चेदम् अब्रवीत्।

susaṃhṛṣṭaḥ pariṣvajya bāhubhyāṃ lakṣmaṇaṃ tadā. atisnigdhaṃ ca gāḍhaṃ ca vacanaṃ cedam abravīt.

प्रीतो ऽस्मि ते महत् कर्म त्वया कृतम् इदं प्रभो। प्रदेयो यन्निमित्तं ते परिष्वङ्गो मया कृतः।

prīto 'smi te mahat karma tvayā kṛtam idaṃ prabho. pradeyo yannimittaṃ te pariṣvaṅgo mayā kṛtaḥ.

भावज्ञेन कृतज्ञेन धर्मज्ञेन च लक्ष्मण। त्वया पुत्रेण धर्मात्मा न संवृत्तः पिता मम।

bhāvajñena kṛtajñena dharmajñena ca lakṣmaṇa. tvayā putreṇa dharmātmā na saṃvṛttaḥ pitā mama.

एवं लक्ष्मणम् उक्त्वा तु राघवो लक्ष्मिवर्धनः। तस्मिन् देशे बहुफले न्यवसत् स सुखं वशी।

evaṃ lakṣmaṇam uktvā tu rāghavo lakṣmivardhanaḥ. tasmin deśe bahuphale nyavasat sa sukhaṃ vaśī.

कं चित् कालं स धर्मात्मा सीतया लक्ष्मणेन च। अन्वास्यमानो न्यवसत् स्वर्गलोके यथामरः।

kaṃ cit kālaṃ sa dharmātmā sītayā lakṣmaṇena ca. anvāsyamāno nyavasat svargaloke yathāmaraḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...