रामायण 1.66 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

रामायण

बाल काण्ड→

←अध्याय 66→

[rm-1-66] • 27 श्लोकाः

जनकस्य वचः श्रुत्वा विश्वामित्रो महामुनिः। धनुर् दर्शय रामाय इति होवाच पार्थिवम्।

janakasya vacaḥ śrutvā viśvāmitro mahāmuniḥ. dhanur darśaya rāmāya iti hovāca pārthivam.

ततः स राजा जनकः सचिवान् व्यादिदेश ह। धनुर् आनीयतां दिव्यं गन्धमाल्यविभूषितम्।

tataḥ sa rājā janakaḥ sacivān vyādideśa ha. dhanur ānīyatāṃ divyaṃ gandhamālyavibhūṣitam.

जनकेन समादिष्ठाः सचिवाः प्राविशन् पुरीम्। तद् धनुः पुरतः कृत्वा निर्जग्मुः पार्थिवाज्ञया।

janakena samādiṣṭhāḥ sacivāḥ prāviśan purīm. tad dhanuḥ purataḥ kṛtvā nirjagmuḥ pārthivājñayā.

नृपां शतानि पञ्चाशद् व्यायतानां महात्मनाम्। मञ्जूषाम् अष्टचक्रां तां समूहुस् ते कथं चन।

nṛpāṃ śatāni pañcāśad vyāyatānāṃ mahātmanām. mañjūṣām aṣṭacakrāṃ tāṃ samūhus te kathaṃ cana.

ताम् आदाय तु मञ्जूषाम् आयतीं यत्र तद् धनुः। सुरोपमं ते जनकम् ऊचुर् नृपतिमन्त्रिणः।

tām ādāya tu mañjūṣām āyatīṃ yatra tad dhanuḥ. suropamaṃ te janakam ūcur nṛpatimantriṇaḥ.

इदं धनुर्वरं राजन् पूजितं सर्वराजभिः। मिथिलाधिप राजेन्द्र दर्शनीयं यदीच्छसि।

idaṃ dhanurvaraṃ rājan pūjitaṃ sarvarājabhiḥ. mithilādhipa rājendra darśanīyaṃ yadīcchasi.

तेषां नृपो वचः श्रुत्वा कृताञ्जलिर् अभाषत। विश्वामित्रं महात्मानं तौ चोभौ रामलक्ष्मणौ।

teṣāṃ nṛpo vacaḥ śrutvā kṛtāñjalir abhāṣata. viśvāmitraṃ mahātmānaṃ tau cobhau rāmalakṣmaṇau.

इदं धनुर्वरं ब्रह्मञ् जनकैर् अभिपूजितम्। राजभिश् च महावीर्यैर् अशक्यं पूरितुं तदा।

idaṃ dhanurvaraṃ brahmañ janakair abhipūjitam. rājabhiś ca mahāvīryair aśakyaṃ pūrituṃ tadā.

नैतत् सुरगणाः सर्वे नासुरा न च राक्षसाः। गन्धर्वयक्षप्रवराः सकिंनरमहोरगाः।

naitat suragaṇāḥ sarve nāsurā na ca rākṣasāḥ. gandharvayakṣapravarāḥ sakiṃnaramahoragāḥ.

क्व गतिर् मानुषाणां च धनुषो ऽस्य प्रपूरणे। आरोपणे समायोगे वेपने तोलने ऽपि वा।

kva gatir mānuṣāṇāṃ ca dhanuṣo 'sya prapūraṇe. āropaṇe samāyoge vepane tolane 'pi vā.

तद् एतद् धनुषां श्रेष्ठम् आनीतं मुनिपुंगव। दर्शयैतन् महाभाग अनयो राजपुत्रयोः।

tad etad dhanuṣāṃ śreṣṭham ānītaṃ munipuṃgava. darśayaitan mahābhāga anayo rājaputrayoḥ.

विश्वामित्रस् तु धर्मात्मा श्रुत्वा जनकभाषितम्। वत्स राम धनुः पश्य इति राघवम् अब्रवीत्।

viśvāmitras tu dharmātmā śrutvā janakabhāṣitam. vatsa rāma dhanuḥ paśya iti rāghavam abravīt.

महर्षेर् वचनाद् रामो यत्र तिष्ठति तद् धनुः। मञ्जूषां ताम् अपावृत्य दृष्ट्वा धनुर् अथाब्रवीत्।

maharṣer vacanād rāmo yatra tiṣṭhati tad dhanuḥ. mañjūṣāṃ tām apāvṛtya dṛṣṭvā dhanur athābravīt.

इदं धनुर्वरं ब्रह्मन् संस्पृशामीह पाणिना। यत्नवांश् च भविष्यामि तोलने पूरणे ऽपि वा।

idaṃ dhanurvaraṃ brahman saṃspṛśāmīha pāṇinā. yatnavāṃś ca bhaviṣyāmi tolane pūraṇe 'pi vā.

बाढम् इत्य् एव तं राजा मुनिश् च समभाषत। लीलया स धनुर् मध्ये जग्राह वचनान् मुनेः।

bāḍham ity eva taṃ rājā muniś ca samabhāṣata. līlayā sa dhanur madhye jagrāha vacanān muneḥ.

पश्यतां नृषहस्राणां बहूनां रघुनन्दनः। आरोपयत् स धर्मात्मा सलीलम् इव तद् धनुः।

paśyatāṃ nṛṣahasrāṇāṃ bahūnāṃ raghunandanaḥ. āropayat sa dharmātmā salīlam iva tad dhanuḥ.

आरोपयित्वा मौर्वीं च पूरयाम् आस वीर्यवान्। तद् बभञ्ज धनुर् मध्ये नरश्रेष्ठो महायशाः।

āropayitvā maurvīṃ ca pūrayām āsa vīryavān. tad babhañja dhanur madhye naraśreṣṭho mahāyaśāḥ.

तस्य शब्दो महान् आसीन् निर्घातसमनिस्वनः। भूमिकम्पश् च सुमहान् पर्वतस्येव दीर्यतः।

tasya śabdo mahān āsīn nirghātasamanisvanaḥ. bhūmikampaś ca sumahān parvatasyeva dīryataḥ.

निपेतुश् च नराः सर्वे तेन शब्देन मोहिताः। वर्जयित्वा मुनिवरं राजानं तौ च राघवौ।

nipetuś ca narāḥ sarve tena śabdena mohitāḥ. varjayitvā munivaraṃ rājānaṃ tau ca rāghavau.

प्रत्याश्वस्ते जने तस्मिन् राजा विगतसाध्वसः। उवाच प्राञ्जलिर् वाक्यं वाक्यज्ञो मुनिपुंगवम्।

pratyāśvaste jane tasmin rājā vigatasādhvasaḥ. uvāca prāñjalir vākyaṃ vākyajño munipuṃgavam.

भगवन् दृष्टवीर्यो मे रामो दशरथात्मजः। अत्यद्भुतम् अचिन्त्यं च अतर्कितम् इदं मया।

bhagavan dṛṣṭavīryo me rāmo daśarathātmajaḥ. atyadbhutam acintyaṃ ca atarkitam idaṃ mayā.

जनकानां कुले कीर्तिम् आहरिष्यति मे सुता। सीता भर्तारम् आसाद्य रामं दशरथात्मजम्।

janakānāṃ kule kīrtim āhariṣyati me sutā. sītā bhartāram āsādya rāmaṃ daśarathātmajam.

मम सत्या प्रतिज्ञा च वीर्यशुल्केति कौशिक। सीता प्राणैर् बहुमता देया रामाय मे सुता।

mama satyā pratijñā ca vīryaśulketi kauśika. sītā prāṇair bahumatā deyā rāmāya me sutā.

भवतो ऽनुमते ब्रह्मञ् शीघ्रं गच्छन्तु मन्त्रिणः। मम कौशिक भद्रं ते अयोध्यां त्वरिता रथैः।

bhavato 'numate brahmañ śīghraṃ gacchantu mantriṇaḥ. mama kauśika bhadraṃ te ayodhyāṃ tvaritā rathaiḥ.

राजानं प्रश्रितैर् वाक्यैर् आनयन्तु पुरं मम। प्रदानं वीर्यशुल्कायाः कथयन्तु च सर्वशः।

rājānaṃ praśritair vākyair ānayantu puraṃ mama. pradānaṃ vīryaśulkāyāḥ kathayantu ca sarvaśaḥ.

मुनिगुप्तौ च काकुत्स्थौ कथयन्तु नृपाय वै। प्रीयमाणं तु राजानम् आनयन्तु सुशीघ्रगाः।

muniguptau ca kākutsthau kathayantu nṛpāya vai. prīyamāṇaṃ tu rājānam ānayantu suśīghragāḥ.

कौशिकश् च तथेत्य् आह राजा चाभाष्य मन्त्रिणः। अयोध्यां प्रेषयाम् आस धर्मात्मा कृतशासनात्।

kauśikaś ca tathety āha rājā cābhāṣya mantriṇaḥ. ayodhyāṃ preṣayām āsa dharmātmā kṛtaśāsanāt.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...