रामायण 1.49 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

रामायण

बाल काण्ड→

←अध्याय 49→

[rm-1-49] • 25 श्लोकाः

ततः प्रागुत्तरां गत्वा रामः सौमित्रिणा सह। विश्वामित्रं पुरस्कृत्य यज्ञवाटम् उपागमत्।

tataḥ prāguttarāṃ gatvā rāmaḥ saumitriṇā saha. viśvāmitraṃ puraskṛtya yajñavāṭam upāgamat.

रामस् तु मुनिशार्दूलम् उवाच सहलक्ष्मणः। साध्वी यज्ञसमृद्धिर् हि जनकस्य महात्मनः।

rāmas tu muniśārdūlam uvāca sahalakṣmaṇaḥ. sādhvī yajñasamṛddhir hi janakasya mahātmanaḥ.

बहूनीह सहस्राणि नानादेशनिवासिनाम्। ब्राह्मणानां महाभाग वेदाध्ययनशालिनाम्।

bahūnīha sahasrāṇi nānādeśanivāsinām. brāhmaṇānāṃ mahābhāga vedādhyayanaśālinām.

ऋषिवाटाश् च दृश्यन्ते शकटीशतसंकुलाः। देशो विधीयतां ब्रह्मन् यत्र वत्स्यामहे वयम्।

ṛṣivāṭāś ca dṛśyante śakaṭīśatasaṃkulāḥ. deśo vidhīyatāṃ brahman yatra vatsyāmahe vayam.

रामस्य वचनं श्रुत्वा विश्वामित्रो महामुनिः। निवेशम् अकरोद् देशे विविक्ते सलिलायुते।

rāmasya vacanaṃ śrutvā viśvāmitro mahāmuniḥ. niveśam akarod deśe vivikte salilāyute.

विश्वामित्रं मुनिश्रेष्ठं श्रुत्वा स नृपतिस् तदा। शतानन्दं पुरस्कृत्य पुरोहितम् अनिन्दितम्।

viśvāmitraṃ muniśreṣṭhaṃ śrutvā sa nṛpatis tadā. śatānandaṃ puraskṛtya purohitam aninditam.

ऋत्विजो ऽपि महात्मानस् त्व् अर्घ्यम् आदाय सत्वरम्। विश्वामित्राय धर्मेण ददुर् मन्त्रपुरस्कृतम्।

ṛtvijo 'pi mahātmānas tv arghyam ādāya satvaram. viśvāmitrāya dharmeṇa dadur mantrapuraskṛtam.

प्रतिगृह्य तु तां पूजां जनकस्य महात्मनः। पप्रच्छ कुशलं राज्ञो यज्ञस्य च निरामयम्।

pratigṛhya tu tāṃ pūjāṃ janakasya mahātmanaḥ. papraccha kuśalaṃ rājño yajñasya ca nirāmayam.

स तांश् चापि मुनीन् पृष्ट्वा सोपाध्याय पुरोधसः। यथान्यायं ततः सर्वैः समागच्छत् प्रहृष्टवान्।

sa tāṃś cāpi munīn pṛṣṭvā sopādhyāya purodhasaḥ. yathānyāyaṃ tataḥ sarvaiḥ samāgacchat prahṛṣṭavān.

अथ राजा मुनिश्रेष्ठं कृताञ्जलिर् अभाषत। आसने भगवान् आस्तां सहैभिर् मुनिसत्तमैः।

atha rājā muniśreṣṭhaṃ kṛtāñjalir abhāṣata. āsane bhagavān āstāṃ sahaibhir munisattamaiḥ.

जनकस्य वचः श्रुत्वा निषसाद महामुनिः। पुरोधा ऋत्विजश् चैव राजा च सह मन्त्रिभिः।

janakasya vacaḥ śrutvā niṣasāda mahāmuniḥ. purodhā ṛtvijaś caiva rājā ca saha mantribhiḥ.

आसनेषु यथान्यायम् उपविष्टान् समन्ततः। दृष्ट्वा स नृपतिस् तत्र विश्वामित्रम् अथाब्रवीत्।

āsaneṣu yathānyāyam upaviṣṭān samantataḥ. dṛṣṭvā sa nṛpatis tatra viśvāmitram athābravīt.

अद्य यज्ञसमृद्धिर् मे सफला दैवतैः कृता। अद्य यज्ञफलं प्राप्तं भगवद्दर्शनान् मया।

adya yajñasamṛddhir me saphalā daivataiḥ kṛtā. adya yajñaphalaṃ prāptaṃ bhagavaddarśanān mayā.

धन्यो ऽस्म्य् अनुगृहीतो ऽस्मि यस्य मे मुनिपुंगव। यज्ञोपसदनं ब्रह्मन् प्राप्तो ऽसि मुनिभिः सह।

dhanyo 'smy anugṛhīto 'smi yasya me munipuṃgava. yajñopasadanaṃ brahman prāpto 'si munibhiḥ saha.

द्वादशाहं तु ब्रह्मर्षे शेषम् आहुर् मनीषिणः। ततो भागार्थिनो देवान् द्रष्टुम् अर्हसि कौशिक।

dvādaśāhaṃ tu brahmarṣe śeṣam āhur manīṣiṇaḥ. tato bhāgārthino devān draṣṭum arhasi kauśika.

इत्य् उक्त्वा मुनिशार्दूलं प्रहृष्टवदनस् तदा। पुनस् तं परिपप्रच्छ प्राञ्जलिः प्रयतो नृपः।

ity uktvā muniśārdūlaṃ prahṛṣṭavadanas tadā. punas taṃ paripapraccha prāñjaliḥ prayato nṛpaḥ.

इमौ कुमारौ भद्रं ते देवतुल्यपराक्रमौ। गजसिंहगती वीरौ शार्दूलवृषभोपमौ।

imau kumārau bhadraṃ te devatulyaparākramau. gajasiṃhagatī vīrau śārdūlavṛṣabhopamau.

पद्मपत्रविशालाक्षौ खड्गतूणीधनुर्धरौ। अश्विनाव् इव रूपेण समुपस्थितयौवनौ।

padmapatraviśālākṣau khaḍgatūṇīdhanurdharau. aśvināv iva rūpeṇa samupasthitayauvanau.

यदृच्छयैव गां प्राप्तौ देवलोकाद् इवामरौ। कथं पद्भ्याम् इह प्राप्तौ किमर्थं कस्य वा मुने।

yadṛcchayaiva gāṃ prāptau devalokād ivāmarau. kathaṃ padbhyām iha prāptau kimarthaṃ kasya vā mune.

वरायुधधरौ वीरौ कस्य पुत्रौ महामुने। भूषयन्ताव् इमं देशं चन्द्रसूर्याव् इवाम्बरम्।

varāyudhadharau vīrau kasya putrau mahāmune. bhūṣayantāv imaṃ deśaṃ candrasūryāv ivāmbaram.

परस्परस्य सदृशौ प्रमाणेङ्गितचेष्टितैः। काकपक्षधरौ वीरौ श्रोतुम् इच्छामि तत्त्वतः।

parasparasya sadṛśau pramāṇeṅgitaceṣṭitaiḥ. kākapakṣadharau vīrau śrotum icchāmi tattvataḥ.

तस्य तद् वचनं श्रुत्वा जनकस्य महात्मनः। न्यवेदयन् महात्मानौ पुत्रौ दशरथस्य तौ।

tasya tad vacanaṃ śrutvā janakasya mahātmanaḥ. nyavedayan mahātmānau putrau daśarathasya tau.

सिद्धाश्रमनिवासं च राक्षसानां वधं तथा। तच् चागमनम् अव्यग्रं विशालायाश् च दर्शनम्।

siddhāśramanivāsaṃ ca rākṣasānāṃ vadhaṃ tathā. tac cāgamanam avyagraṃ viśālāyāś ca darśanam.

अहल्यादर्शनं चैव गौतमेन समागमम्। महाधनुषि जिज्ञासां कर्तुम् आगमनं तथा।

ahalyādarśanaṃ caiva gautamena samāgamam. mahādhanuṣi jijñāsāṃ kartum āgamanaṃ tathā.

एतत् सर्वं महातेजा जनकाय महात्मने। निवेद्य विररामाथ विश्वामित्रो महामुनिः।

etat sarvaṃ mahātejā janakāya mahātmane. nivedya virarāmātha viśvāmitro mahāmuniḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...