रामायण 1.21 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

रामायण

बाल काण्ड→

←अध्याय 21→

[rm-1-21] • 19 श्लोकाः

तथा वसिष्ठे ब्रुवति राजा दशरथः सुतम्। प्रहृष्टवदनो रामम् आजुहाव सलक्ष्मणम्।

tathā vasiṣṭhe bruvati rājā daśarathaḥ sutam. prahṛṣṭavadano rāmam ājuhāva salakṣmaṇam.

कृतस्वस्त्ययनं मात्रा पित्रा दशरथेन च। पुरोधसा वसिष्ठेन मङ्गलैर् अभिमन्त्रितम्।

kṛtasvastyayanaṃ mātrā pitrā daśarathena ca. purodhasā vasiṣṭhena maṅgalair abhimantritam.

स पुत्रं मूर्ध्न्य् उपाघ्राय राजा दशरथः प्रियम्। ददौ कुशिकपुत्राय सुप्रीतेनान्तरात्मना।

sa putraṃ mūrdhny upāghrāya rājā daśarathaḥ priyam. dadau kuśikaputrāya suprītenāntarātmanā.

ततो वायुः सुखस्पर्शो विरजस्को ववौ तदा। विश्वामित्रगतं रामं दृष्ट्वा राजीवलोचनम्।

tato vāyuḥ sukhasparśo virajasko vavau tadā. viśvāmitragataṃ rāmaṃ dṛṣṭvā rājīvalocanam.

पुष्पवृष्टिर् महत्य् आसीद् देवदुन्दुभिनिस्वनः। शङ्खदुन्दुभिनिर्घोषः प्रयाते तु महात्मनि।

puṣpavṛṣṭir mahaty āsīd devadundubhinisvanaḥ. śaṅkhadundubhinirghoṣaḥ prayāte tu mahātmani.

विश्वामित्रो ययाव् अग्रे ततो रामो महायशाः। काकपक्षधरो धन्वी तं च सौमित्रिर् अन्वगात्।

viśvāmitro yayāv agre tato rāmo mahāyaśāḥ. kākapakṣadharo dhanvī taṃ ca saumitrir anvagāt.

कलापिनौ धनुष्पाणी शोभयानौ दिशो दश। विश्वामित्रं महात्मानं त्रिशीर्षाव् इव पन्नगौ। अनुजग्मतुर् अक्षुद्रौ पितामहम् इवाश्विनौ।

kalāpinau dhanuṣpāṇī śobhayānau diśo daśa. viśvāmitraṃ mahātmānaṃ triśīrṣāv iva pannagau. anujagmatur akṣudrau pitāmaham ivāśvinau.

बद्धगोधाङ्गुलित्राणौ खड्गवन्तौ महाद्युती। स्थाणुं देवम् इवाचिन्त्यं कुमाराव् इव पावकी।

baddhagodhāṅgulitrāṇau khaḍgavantau mahādyutī. sthāṇuṃ devam ivācintyaṃ kumārāv iva pāvakī.

अध्यर्धयोजनं गत्वा सरय्वा दक्षिणे तटे। रामेति मधुरा वाणीं विश्वामित्रो ऽभ्यभाषत।

adhyardhayojanaṃ gatvā sarayvā dakṣiṇe taṭe. rāmeti madhurā vāṇīṃ viśvāmitro 'bhyabhāṣata.

गृहाण वत्स सलिलं मा भूत् कालस्य पर्ययः। मन्त्रग्रामं गृहाण त्वं बलाम् अतिबलां तथा।

gṛhāṇa vatsa salilaṃ mā bhūt kālasya paryayaḥ. mantragrāmaṃ gṛhāṇa tvaṃ balām atibalāṃ tathā.

न श्रमो न ज्वरो वा ते न रूपस्य विपर्ययः। न च सुप्तं प्रमत्तं वा धर्षयिष्यन्ति नैरृताः।

na śramo na jvaro vā te na rūpasya viparyayaḥ. na ca suptaṃ pramattaṃ vā dharṣayiṣyanti nairṛtāḥ.

न बाह्वोः सदृशो वीर्ये पृथिव्याम् अस्ति कश् चन। त्रिषु लोकेषु वा राम न भवेत् सदृशस् तव।

na bāhvoḥ sadṛśo vīrye pṛthivyām asti kaś cana. triṣu lokeṣu vā rāma na bhavet sadṛśas tava.

न सौभाग्ये न दाक्षिण्ये न ज्ञाने बुद्धिनिश्चये। नोत्तरे प्रतिपत्तव्यो समो लोके तवानघ।

na saubhāgye na dākṣiṇye na jñāne buddhiniścaye. nottare pratipattavyo samo loke tavānagha.

एतद्विद्याद्वये लब्धे भविता नास्ति ते समः। बला चातिबला चैव सर्वज्ञानस्य मातरौ।

etadvidyādvaye labdhe bhavitā nāsti te samaḥ. balā cātibalā caiva sarvajñānasya mātarau.

क्षुत्पिपासे न ते राम भविष्येते नरोत्तम। बलाम् अतिबलां चैव पठतः पथि राघव। विद्याद्वयम् अधीयाने यशश् चाप्य् अतुलं भुवि।

kṣutpipāse na te rāma bhaviṣyete narottama. balām atibalāṃ caiva paṭhataḥ pathi rāghava. vidyādvayam adhīyāne yaśaś cāpy atulaṃ bhuvi.

पितामहसुते ह्य् एते विद्ये तेजःसमन्विते। प्रदातुं तव काकुत्स्थ सदृशस् त्वं हि धार्मिक।

pitāmahasute hy ete vidye tejaḥsamanvite. pradātuṃ tava kākutstha sadṛśas tvaṃ hi dhārmika.

कामं बहुगुणाः सर्वे त्वय्य् एते नात्र संशयः। तपसा संभृते चैते बहुरूपे भविष्यतः।

kāmaṃ bahuguṇāḥ sarve tvayy ete nātra saṃśayaḥ. tapasā saṃbhṛte caite bahurūpe bhaviṣyataḥ.

ततो रामो जलं स्पृष्ट्वा प्रहृष्टवदनः शुचिः। प्रतिजग्राह ते विद्ये महर्षेर् भावितात्मनः। विद्यासमुदितो रामः शुशुभे भूरिविक्रमः।

tato rāmo jalaṃ spṛṣṭvā prahṛṣṭavadanaḥ śuciḥ. pratijagrāha te vidye maharṣer bhāvitātmanaḥ. vidyāsamudito rāmaḥ śuśubhe bhūrivikramaḥ.

गुरुकार्याणि सर्वाणि नियुज्य कुशिकात्मजे। ऊषुस् तां रजनीं तत्र सरय्वां सुसुखं त्रयः।

gurukāryāṇi sarvāṇi niyujya kuśikātmaje. ūṣus tāṃ rajanīṃ tatra sarayvāṃ susukhaṃ trayaḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...