रामायण 1.14 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

रामायण

बाल काण्ड→

←अध्याय 14→

[rm-1-14] • 21 श्लोकाः

मेधावी तु ततो ध्यात्वा स किं चिद् इदम् उत्तमम्। लब्धसंज्ञस् ततस् तं तु वेदज्ञो नृपम् अब्रवीत्।

medhāvī tu tato dhyātvā sa kiṃ cid idam uttamam. labdhasaṃjñas tatas taṃ tu vedajño nṛpam abravīt.

इष्टिं ते ऽहं करिष्यामि पुत्रीयां पुत्रकारणात्। अथर्वशिरसि प्रोक्तैर् मन्त्रैः सिद्धां विधानतः।

iṣṭiṃ te 'haṃ kariṣyāmi putrīyāṃ putrakāraṇāt. atharvaśirasi proktair mantraiḥ siddhāṃ vidhānataḥ.

ततः प्राक्रमद् इष्टिं तां पुत्रीयां पुत्र कारणात्। जुहाव चाग्नौ तेजस्वी मन्त्रदृष्टेन कर्मणा।

tataḥ prākramad iṣṭiṃ tāṃ putrīyāṃ putra kāraṇāt. juhāva cāgnau tejasvī mantradṛṣṭena karmaṇā.

ततो देवाः सगन्धर्वाः सिद्धाश् च परमर्षयः। भागप्रतिग्रहार्थं वै समवेता यथाविधि।

tato devāḥ sagandharvāḥ siddhāś ca paramarṣayaḥ. bhāgapratigrahārthaṃ vai samavetā yathāvidhi.

ताः समेत्य यथान्यायं तस्मिन् सदसि देवताः। अब्रुवंल् लोककर्तारं ब्रह्माणं वचनं महत्।

tāḥ sametya yathānyāyaṃ tasmin sadasi devatāḥ. abruvaṃl lokakartāraṃ brahmāṇaṃ vacanaṃ mahat.

भगवंस् त्वत्प्रसादेन रावणो नाम राक्षसः। सर्वान्नो बाधते वीर्याच् छासितुं तं न शक्नुमः।

bhagavaṃs tvatprasādena rāvaṇo nāma rākṣasaḥ. sarvānno bādhate vīryāc chāsituṃ taṃ na śaknumaḥ.

त्वया तस्मै वरो दत्तः प्रीतेन भगवन् पुरा। मानयन्तश् च तं नित्यं सर्वं तस्य क्षमामहे।

tvayā tasmai varo dattaḥ prītena bhagavan purā. mānayantaś ca taṃ nityaṃ sarvaṃ tasya kṣamāmahe.

उद्वेजयति लोकांस् त्रीन् उच्छ्रितान् द्वेष्टि दुर्मतिः। शक्रं त्रिदशराजानं प्रधर्षयितुम् इच्छति।

udvejayati lokāṃs trīn ucchritān dveṣṭi durmatiḥ. śakraṃ tridaśarājānaṃ pradharṣayitum icchati.

ऋषीन् यक्षान् सगन्धर्वान् असुरान् ब्राह्मणांस् तथा। अतिक्रामति दुर्धर्षो वरदानेन मोहितः।

ṛṣīn yakṣān sagandharvān asurān brāhmaṇāṃs tathā. atikrāmati durdharṣo varadānena mohitaḥ.

नैनं सूर्यः प्रतपति पार्श्वे वाति न मारुतः। चलोर्मिमाली तं दृष्ट्वा समुद्रो ऽपि न कम्पते।

nainaṃ sūryaḥ pratapati pārśve vāti na mārutaḥ. calormimālī taṃ dṛṣṭvā samudro 'pi na kampate.

तन् मनन् नो भयं तस्माद् राक्षसाद् घोरदर्शनात्। वधार्थं तस्य भगवन्न् उपायं कर्तुम् अर्हसि।

tan manan no bhayaṃ tasmād rākṣasād ghoradarśanāt. vadhārthaṃ tasya bhagavann upāyaṃ kartum arhasi.

एवम् उक्तः सुरैः सर्वैश् चिन्तयित्वा ततो ऽब्रवीत्। हन्तायं विहितस् तस्य वधोपायो दुरात्मनः।

evam uktaḥ suraiḥ sarvaiś cintayitvā tato 'bravīt. hantāyaṃ vihitas tasya vadhopāyo durātmanaḥ.

तेन गन्धर्वयक्षाणां देवदानवरक्षसाम्। अवध्यो ऽस्मीति वाग् उक्ता तथेत्य् उक्तं च तन् मया।

tena gandharvayakṣāṇāṃ devadānavarakṣasām. avadhyo 'smīti vāg uktā tathety uktaṃ ca tan mayā.

नाकीर्तयद् अवज्ञानात् तद् रक्षो मानुषांस् तदा। तस्मात् स मानुषाद् वध्यो मृतुर् नान्यो ऽस्य विद्यते।

nākīrtayad avajñānāt tad rakṣo mānuṣāṃs tadā. tasmāt sa mānuṣād vadhyo mṛtur nānyo 'sya vidyate.

एतच् छ्रुत्वा प्रियं वाक्यं ब्रह्मणा समुदाहृतम्। देवा महर्षयः सर्वे प्रहृष्टास् ते ऽभवंस् तदा।

etac chrutvā priyaṃ vākyaṃ brahmaṇā samudāhṛtam. devā maharṣayaḥ sarve prahṛṣṭās te 'bhavaṃs tadā.

एतस्मिन्न् अन्तरे विष्णुर् उपयातो महाद्युतिः। ब्रह्मणा च समागम्य तत्र तस्थौ समाहितः।

etasminn antare viṣṇur upayāto mahādyutiḥ. brahmaṇā ca samāgamya tatra tasthau samāhitaḥ.

तम् अब्रुवन् सुराः सर्वे समभिष्टूय संनताः। त्वां नियोक्ष्यामहे विष्णो लोकानां हितकाम्यया।

tam abruvan surāḥ sarve samabhiṣṭūya saṃnatāḥ. tvāṃ niyokṣyāmahe viṣṇo lokānāṃ hitakāmyayā.

राज्ञो दशरथस्य त्वम् अयोध्याधिपतेर् विभो। धर्मज्ञस्य वदान्यस्य महर्षिसमतेजसः। तस्य भार्यासु तिसृषु ह्रीश्रीकीर्त्युपमासु च। विष्णो पुत्रत्वम् आगच्छ कृत्वात्मानं चतुर्विधम्।

rājño daśarathasya tvam ayodhyādhipater vibho. dharmajñasya vadānyasya maharṣisamatejasaḥ. tasya bhāryāsu tisṛṣu hrīśrīkīrtyupamāsu ca. viṣṇo putratvam āgaccha kṛtvātmānaṃ caturvidham.

तत्र त्वं मानुषो भूत्वा प्रवृद्धं लोककण्टकम्। अवध्यं दैवतैर् विष्णो समरे जहि रावणम्।

tatra tvaṃ mānuṣo bhūtvā pravṛddhaṃ lokakaṇṭakam. avadhyaṃ daivatair viṣṇo samare jahi rāvaṇam.

स हि देवान् सगन्धर्वान् सिद्धांश् च ऋषिसत्तमान्। राक्षसो रावणो मूर्खो वीर्योत्सेकेन बाधते।

sa hi devān sagandharvān siddhāṃś ca ṛṣisattamān. rākṣaso rāvaṇo mūrkho vīryotsekena bādhate.

तद् उद्धतं रावणम् ऋद्धतेजसं प्रवृद्धदर्पं त्रिदशेश्वरद्विषम्। विरावणं साधु तपस्विकण्टकं तपस्विनाम् उद्धर तं भयावहम्।

tad uddhataṃ rāvaṇam ṛddhatejasaṃ pravṛddhadarpaṃ tridaśeśvaradviṣam. virāvaṇaṃ sādhu tapasvikaṇṭakaṃ tapasvinām uddhara taṃ bhayāvaham.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...