महाभारत 9.46 (श्लोक 7) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

महाभारत

←शल्य पर्व→

←अध्याय 46→

[mh-9-46] • 29 श्लोकाः

जनमेजय उवाच। अत्यद्भुतम् इदं ब्रह्मञ् श्रुतवान् अस्मि तत्त्वतः। अभिषेकं कुमारस्य विस्तरेण यथाविधि।

janamejaya uvāca. atyadbhutam idaṃ brahmañ śrutavān asmi tattvataḥ. abhiṣekaṃ kumārasya vistareṇa yathāvidhi.

यच् छ्रुत्वा पूतम् आत्मानं विजानामि तपोधन। प्रहृष्टानि च रोमाणि प्रसन्नं च मनो मम।

yac chrutvā pūtam ātmānaṃ vijānāmi tapodhana. prahṛṣṭāni ca romāṇi prasannaṃ ca mano mama.

अभिषेकं कुमारस्य दैत्यानां च वधं तथा। श्रुत्वा मे परमा प्रीतिर् भूयः कौतूहलं हि मे।

abhiṣekaṃ kumārasya daityānāṃ ca vadhaṃ tathā. śrutvā me paramā prītir bhūyaḥ kautūhalaṃ hi me.

अपां पतिः कथं ह्य् अस्मिन्न् अभिषिक्तः सुरासुरैः। तन् मे ब्रूहि महाप्राज्ञ कुशलो ह्य् असि सत्तम।

apāṃ patiḥ kathaṃ hy asminn abhiṣiktaḥ surāsuraiḥ. tan me brūhi mahāprājña kuśalo hy asi sattama.

वैशंपायन उवाच। शृणु राजन्न् इदं चित्रं पूर्वकल्पे यथातथम्। आदौ कृतयुगे तस्मिन् वर्तमाने यथाविधि। वरुणं देवताः सर्वाः समेत्येदम् अथाब्रुवन्।

vaiśaṃpāyana uvāca. śṛṇu rājann idaṃ citraṃ pūrvakalpe yathātatham. ādau kṛtayuge tasmin vartamāne yathāvidhi. varuṇaṃ devatāḥ sarvāḥ sametyedam athābruvan.

यथास्मान् सुरराट् शक्रो भयेभ्यः पाति सर्वदा। तथा त्वम् अपि सर्वासां सरितां वै पतिर् भव।

yathāsmān surarāṭ śakro bhayebhyaḥ pāti sarvadā. tathā tvam api sarvāsāṃ saritāṃ vai patir bhava.

वासश् च ते सदा देव सागरे मकरालये। समुद्रो ऽयं तव वशे भविष्यति नदीपतिः।

vāsaś ca te sadā deva sāgare makarālaye. samudro 'yaṃ tava vaśe bhaviṣyati nadīpatiḥ.

सोमेन सार्धं च तव हानिवृद्धी भविष्यतः। एवम् अस्त्व् इति तान् देवान् वरुणो वाक्यम् अब्रवीत्।

somena sārdhaṃ ca tava hānivṛddhī bhaviṣyataḥ. evam astv iti tān devān varuṇo vākyam abravīt.

समागम्य ततः सर्वे वरुणं सागरालयम्। अपां पतिं प्रचक्रुर् हि विधिदृष्टेन कर्मणा।

samāgamya tataḥ sarve varuṇaṃ sāgarālayam. apāṃ patiṃ pracakrur hi vidhidṛṣṭena karmaṇā.

अभिषिच्य ततो देवा वरुणं यादसां पतिम्। जग्मुः स्वान्य् एव स्थानानि पूजयित्वा जलेश्वरम्।

abhiṣicya tato devā varuṇaṃ yādasāṃ patim. jagmuḥ svāny eva sthānāni pūjayitvā jaleśvaram.

अभिषिक्तस् ततो देवैर् वरुणो ऽपि महायशाः। सरितः सागरांश् चैव नदांश् चैव सरांसि च। पालयाम् आस विधिना यथा देवाञ् शतक्रतुः।

abhiṣiktas tato devair varuṇo 'pi mahāyaśāḥ. saritaḥ sāgarāṃś caiva nadāṃś caiva sarāṃsi ca. pālayām āsa vidhinā yathā devāñ śatakratuḥ.

ततस् तत्राप्य् उपस्पृश्य दत्त्वा च विविधं वसु। अग्नितीर्थं महाप्राज्ञः स जगाम प्रलम्बहा। नष्टो न दृश्यते यत्र शमीगर्भे हुताशनः।

tatas tatrāpy upaspṛśya dattvā ca vividhaṃ vasu. agnitīrthaṃ mahāprājñaḥ sa jagāma pralambahā. naṣṭo na dṛśyate yatra śamīgarbhe hutāśanaḥ.

लोकालोकविनाशे च प्रादुर्भूते तदानघ। उपतस्थुर् महात्मानं सर्वलोकपितामहम्।

lokālokavināśe ca prādurbhūte tadānagha. upatasthur mahātmānaṃ sarvalokapitāmaham.

अग्निः प्रनष्टो भगवान् कारणं च न विद्महे। सर्वलोकक्षयो मा भूत् संपादयतु नो ऽनलम्।

agniḥ pranaṣṭo bhagavān kāraṇaṃ ca na vidmahe. sarvalokakṣayo mā bhūt saṃpādayatu no 'nalam.

जनमेजय उवाच। किमर्थं भगवान् अग्निः प्रनष्टो लोकभावनः। विज्ञातश् च कथं देवैस् तन् ममाचक्ष्व तत्त्वतः।

janamejaya uvāca. kimarthaṃ bhagavān agniḥ pranaṣṭo lokabhāvanaḥ. vijñātaś ca kathaṃ devais tan mamācakṣva tattvataḥ.

वैशंपायन उवाच। भृगोः शापाद् भृशं भीतो जातवेदाः प्रतापवान्। शमीगर्भम् अथासाद्य ननाश भगवांस् ततः।

vaiśaṃpāyana uvāca. bhṛgoḥ śāpād bhṛśaṃ bhīto jātavedāḥ pratāpavān. śamīgarbham athāsādya nanāśa bhagavāṃs tataḥ.

प्रनष्टे तु तदा वह्नौ देवाः सर्वे सवासवाः। अन्वेषन्त तदा नष्टं ज्वलनं भृशदुःखिताः।

pranaṣṭe tu tadā vahnau devāḥ sarve savāsavāḥ. anveṣanta tadā naṣṭaṃ jvalanaṃ bhṛśaduḥkhitāḥ.

ततो ऽग्नितीर्थम् आसाद्य शमीगर्भस्थम् एव हि। ददृशुर् ज्वलनं तत्र वसमानं यथाविधि।

tato 'gnitīrtham āsādya śamīgarbhastham eva hi. dadṛśur jvalanaṃ tatra vasamānaṃ yathāvidhi.

देवाः सर्वे नरव्याघ्र बृहस्पतिपुरोगमाः। ज्वलनं तं समासाद्य प्रीताभूवन् सवासवाः। पुनर् यथागतं जग्मुः सर्वभक्षश् च सो ऽभवत्।

devāḥ sarve naravyāghra bṛhaspatipurogamāḥ. jvalanaṃ taṃ samāsādya prītābhūvan savāsavāḥ. punar yathāgataṃ jagmuḥ sarvabhakṣaś ca so 'bhavat.

भृगोः शापान् महीपाल यद् उक्तं ब्रह्मवादिना। तत्राप्य् आप्लुत्य मतिमान् ब्रह्मयोनिं जगाम ह।

bhṛgoḥ śāpān mahīpāla yad uktaṃ brahmavādinā. tatrāpy āplutya matimān brahmayoniṃ jagāma ha.

ससर्ज भगवान् यत्र सर्वलोकपितामहः। तत्राप्लुत्य ततो ब्रह्मा सह देवैः प्रभुः पुरा। ससर्ज चान्नानि तथा देवतानां यथाविधि।

sasarja bhagavān yatra sarvalokapitāmahaḥ. tatrāplutya tato brahmā saha devaiḥ prabhuḥ purā. sasarja cānnāni tathā devatānāṃ yathāvidhi.

तत्र स्नात्वा च दत्त्वा च वसूनि विविधानि च। कौबेरं प्रययौ तीर्थं तत्र तप्त्वा महत् तपः। धनाधिपत्यं संप्राप्तो राजन्न् ऐलबिलः प्रभुः।

tatra snātvā ca dattvā ca vasūni vividhāni ca. kauberaṃ prayayau tīrthaṃ tatra taptvā mahat tapaḥ. dhanādhipatyaṃ saṃprāpto rājann ailabilaḥ prabhuḥ.

तत्रस्थम् एव तं राजन् धनानि निधयस् तथा। उपतस्थुर् नरश्रेष्ठ तत् तीर्थं लाङ्गली ततः। गत्वा स्नात्वा च विधिवद् ब्राह्मणेभ्यो धनं ददौ।

tatrastham eva taṃ rājan dhanāni nidhayas tathā. upatasthur naraśreṣṭha tat tīrthaṃ lāṅgalī tataḥ. gatvā snātvā ca vidhivad brāhmaṇebhyo dhanaṃ dadau.

ददृशे तत्र तत् स्थानं कौबेरे काननोत्तमे। पुरा यत्र तपस् तप्तं विपुलं सुमहात्मना।

dadṛśe tatra tat sthānaṃ kaubere kānanottame. purā yatra tapas taptaṃ vipulaṃ sumahātmanā.

यत्र राज्ञा कुबेरेण वरा लब्धाश् च पुष्कलाः। धनाधिपत्यं सख्यं च रुद्रेणामिततेजसा।

yatra rājñā kubereṇa varā labdhāś ca puṣkalāḥ. dhanādhipatyaṃ sakhyaṃ ca rudreṇāmitatejasā.

सुरत्वं लोकपालत्वं पुत्रं च नलकूबरम्। यत्र लेभे महाबाहो धनाधिपतिर् अञ्जसा।

suratvaṃ lokapālatvaṃ putraṃ ca nalakūbaram. yatra lebhe mahābāho dhanādhipatir añjasā.

अभिषिक्तश् च तत्रैव समागम्य मरुद्गणैः। वाहनं चास्य तद् दत्तं हंसयुक्तं मनोरमम्। विमानं पुष्पकं दिव्यं नैरृतैश्वर्यम् एव च।

abhiṣiktaś ca tatraiva samāgamya marudgaṇaiḥ. vāhanaṃ cāsya tad dattaṃ haṃsayuktaṃ manoramam. vimānaṃ puṣpakaṃ divyaṃ nairṛtaiśvaryam eva ca.

तत्राप्लुत्य बलो राजन् दत्त्वा दायांश् च पुष्कलान्। जगाम त्वरितो रामस् तीर्थं श्वेतानुलेपनः।

tatrāplutya balo rājan dattvā dāyāṃś ca puṣkalān. jagāma tvarito rāmas tīrthaṃ śvetānulepanaḥ.

निषेवितं सर्वसत्त्वैर् नाम्ना बदरपाचनम्। नानर्तुकवनोपेतं सदापुष्पफलं शुभम्।

niṣevitaṃ sarvasattvair nāmnā badarapācanam. nānartukavanopetaṃ sadāpuṣpaphalaṃ śubham.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...