महाभारत 7.60 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

महाभारत

←द्रोण पर्व→

←अध्याय 60→

[mh-7-60] • 34 श्लोकाः

संजय उवाच। तथा संभाषतां तेषां प्रादुरासीद् धनंजयः। दिदृक्षुर् भरतश्रेष्ठं राजानं ससुहृद्गणम्।

saṃjaya uvāca. tathā saṃbhāṣatāṃ teṣāṃ prādurāsīd dhanaṃjayaḥ. didṛkṣur bharataśreṣṭhaṃ rājānaṃ sasuhṛdgaṇam.

तं प्रविष्टं शुभां कक्ष्याम् अभिवाद्याग्रतः स्थितम्। समुत्थायार्जुनं प्रेम्णा सस्वजे पाण्डवर्षभः।

taṃ praviṣṭaṃ śubhāṃ kakṣyām abhivādyāgrataḥ sthitam. samutthāyārjunaṃ premṇā sasvaje pāṇḍavarṣabhaḥ.

मूर्ध्नि चैनम् उपाघ्राय परिष्वज्य च बाहुना। आशिषः परमाः प्रोच्य स्मयमानो ऽभ्यभाषत।

mūrdhni cainam upāghrāya pariṣvajya ca bāhunā. āśiṣaḥ paramāḥ procya smayamāno 'bhyabhāṣata.

व्यक्तम् अर्जुन संग्रामे ध्रुवस् ते विजयो महान्। यादृग् रूपा हि ते छाया प्रसन्नश् च जनार्दनः।

vyaktam arjuna saṃgrāme dhruvas te vijayo mahān. yādṛg rūpā hi te chāyā prasannaś ca janārdanaḥ.

तम् अब्रवीत् ततो जिष्णुर् महद् आश्चर्यम् उत्तमम्। दृष्टवान् अस्मि भद्रं ते केशवस्य प्रसादजम्।

tam abravīt tato jiṣṇur mahad āścaryam uttamam. dṛṣṭavān asmi bhadraṃ te keśavasya prasādajam.

ततस् तत् कथयाम् आस यथादृष्टं धनंजयः। आश्वासनार्थं सुहृदां त्र्यम्बकेन समागमम्।

tatas tat kathayām āsa yathādṛṣṭaṃ dhanaṃjayaḥ. āśvāsanārthaṃ suhṛdāṃ tryambakena samāgamam.

ततः शिरोभिर् अवनिं स्पृष्ट्वा सर्वे च विस्मिताः। नमस्कृत्य वृषाङ्काय साधु साध्व् इत्य् अथाब्रुवन्।

tataḥ śirobhir avaniṃ spṛṣṭvā sarve ca vismitāḥ. namaskṛtya vṛṣāṅkāya sādhu sādhv ity athābruvan.

अनुज्ञातास् ततः सर्वे सुहृदो धर्मसूनुना। त्वरमाणाः सुसंनद्धा हृष्टा युद्धाय निर्ययुः।

anujñātās tataḥ sarve suhṛdo dharmasūnunā. tvaramāṇāḥ susaṃnaddhā hṛṣṭā yuddhāya niryayuḥ.

अभिवाद्य तु राजानं युयुधानाच्युतार्जुनाः। हृष्टा विनिर्ययुस् ते वै युधिष्ठिरनिवेशनात्।

abhivādya tu rājānaṃ yuyudhānācyutārjunāḥ. hṛṣṭā viniryayus te vai yudhiṣṭhiraniveśanāt.

रथेनैकेन दुर्धर्षौ युयुधानजनार्दनौ। जग्मतुः सहितौ वीराव् अर्जुनस्य निवेशनम्।

rathenaikena durdharṣau yuyudhānajanārdanau. jagmatuḥ sahitau vīrāv arjunasya niveśanam.

तत्र गत्वा हृषीकेशः कल्पयाम् आस सूतवत्। रथं रथवरस्याजौ वानरर्षभलक्षणम्।

tatra gatvā hṛṣīkeśaḥ kalpayām āsa sūtavat. rathaṃ rathavarasyājau vānararṣabhalakṣaṇam.

स मेघसमनिर्घोषस् तप्तकाञ्चनसप्रभः। बभौ रथवरः कॢप्तः शिशुर् दिवसकृद् यथा।

sa meghasamanirghoṣas taptakāñcanasaprabhaḥ. babhau rathavaraḥ kḷptaḥ śiśur divasakṛd yathā.

ततः पुरुषशार्दूलः सज्जः सज्जं पुरःसरः। कृताह्निकाय पार्थाय न्यवेदयत तं रथम्। रथं पुरुषसिंहस्य सध्वजं सपताकिनम्।

tataḥ puruṣaśārdūlaḥ sajjaḥ sajjaṃ puraḥsaraḥ. kṛtāhnikāya pārthāya nyavedayata taṃ ratham. rathaṃ puruṣasiṃhasya sadhvajaṃ sapatākinam.

तं तु लोके वरः पुंसां किरीटी हेमवर्मभृत्। बाणबाणासनी वाहं प्रदक्षिणम् अवर्तत।

taṃ tu loke varaḥ puṃsāṃ kirīṭī hemavarmabhṛt. bāṇabāṇāsanī vāhaṃ pradakṣiṇam avartata.

ततो विद्यावयोवृद्धैः क्रियावद्भिर् जितेन्द्रियैः। स्तूयमानो जयाशीभिर् आरुरोह महारथम्।

tato vidyāvayovṛddhaiḥ kriyāvadbhir jitendriyaiḥ. stūyamāno jayāśībhir āruroha mahāratham.

जैत्रैः सांग्रामिकैर् मन्त्रैः पूर्वम् एव रथोत्तमम्। अभिमन्त्रितम् अर्चिष्मान् उदयं भास्करो यथा।

jaitraiḥ sāṃgrāmikair mantraiḥ pūrvam eva rathottamam. abhimantritam arciṣmān udayaṃ bhāskaro yathā.

स रथे रथिनां श्रेष्ठः काञ्चने काञ्चनावृतः। विबभौ विमलो ऽर्चिष्मान् मेराव् इव दिवाकरः।

sa rathe rathināṃ śreṣṭhaḥ kāñcane kāñcanāvṛtaḥ. vibabhau vimalo 'rciṣmān merāv iva divākaraḥ.

अन्वारुरोहतुः पार्थं युयुधानजनार्दनौ। शर्यातेर् यज्ञम् आयान्तं यथेन्द्रं देवम् अश्विनौ।

anvārurohatuḥ pārthaṃ yuyudhānajanārdanau. śaryāter yajñam āyāntaṃ yathendraṃ devam aśvinau.

अथ जग्राह गोविन्दो रश्मीन् रश्मिवतां वरः। मातलिर् वासवस्येव वृत्रं हन्तुं प्रयास्यतः।

atha jagrāha govindo raśmīn raśmivatāṃ varaḥ. mātalir vāsavasyeva vṛtraṃ hantuṃ prayāsyataḥ.

स ताभ्यां सहितः पार्थो रथप्रवरम् आस्थितः। सहितो बुधशुक्राभ्यां तमो निघ्नन् यथा शशी।

sa tābhyāṃ sahitaḥ pārtho rathapravaram āsthitaḥ. sahito budhaśukrābhyāṃ tamo nighnan yathā śaśī.

सैन्धवस्य वधप्रेप्सुः प्रयातः शत्रुपूगहा। सहाम्बुपतिमित्राभ्यां यथेन्द्रस् तारकामये। धनुर् जैत्रं तथा बाणान् दधानो निर्गतो ऽर्जुनः। हन्तुं लंकापतिं देवो भगवान् इव राघवः।

saindhavasya vadhaprepsuḥ prayātaḥ śatrupūgahā. sahāmbupatimitrābhyāṃ yathendras tārakāmaye. dhanur jaitraṃ tathā bāṇān dadhāno nirgato 'rjunaḥ. hantuṃ laṃkāpatiṃ devo bhagavān iva rāghavaḥ.

ततो वादित्रनिर्घोषैर् मङ्गल्यैश् च स्तवैः शुभैः। प्रयान्तम् अर्जुनं सूता मागधाश् चैव तुष्टुवुः।

tato vāditranirghoṣair maṅgalyaiś ca stavaiḥ śubhaiḥ. prayāntam arjunaṃ sūtā māgadhāś caiva tuṣṭuvuḥ.

सजयाशीः सपुण्याहः सूतमागधनिस्वनः। युक्तो वादित्रघोषेण तेषां रतिकरो ऽभवत्।

sajayāśīḥ sapuṇyāhaḥ sūtamāgadhanisvanaḥ. yukto vāditraghoṣeṇa teṣāṃ ratikaro 'bhavat.

तम् अनुप्रयतो वायुः पुण्यगन्धवहः शुचिः। ववौ संहर्षयन् पार्थं द्विषतश् चापि शोषयन्। ततस् तस्मिन् क्षणे राजन् विविधानि शुभानि च।

tam anuprayato vāyuḥ puṇyagandhavahaḥ śuciḥ. vavau saṃharṣayan pārthaṃ dviṣataś cāpi śoṣayan. tatas tasmin kṣaṇe rājan vividhāni śubhāni ca.

प्रादुरासन् निमित्तानि विजयाय बहूनि च। पाण्डवानां त्वदीयानां विपरीतानि मारिष।

prādurāsan nimittāni vijayāya bahūni ca. pāṇḍavānāṃ tvadīyānāṃ viparītāni māriṣa.

दृष्ट्वार्जुनो निमित्तानि विजयाय प्रदक्षिणम्। युयुधानं महेष्वासम् इदं वचनम् अब्रवीत्।

dṛṣṭvārjuno nimittāni vijayāya pradakṣiṇam. yuyudhānaṃ maheṣvāsam idaṃ vacanam abravīt.

युयुधानाद्य युद्धे मे दृश्यते विजयो ध्रुवः। यथा हीमानि लिङ्गानि दृश्यन्ते शिनिपुंगव।

yuyudhānādya yuddhe me dṛśyate vijayo dhruvaḥ. yathā hīmāni liṅgāni dṛśyante śinipuṃgava.

सो ऽहं तत्र गमिष्यामि यत्र सैन्धवको नृपः। यियासुर् यमलोकाय मम वीर्यं प्रतीक्षते। गच्छ त्वं रक्ष राजानं त्वं हि तुल्यो मया रणे।

so 'haṃ tatra gamiṣyāmi yatra saindhavako nṛpaḥ. yiyāsur yamalokāya mama vīryaṃ pratīkṣate. gaccha tvaṃ rakṣa rājānaṃ tvaṃ hi tulyo mayā raṇe.

यथा परमकं कृत्यं सैन्धवस्य वधे मम। तथैव सुमहत् कृत्यं धर्मराजस्य रक्षणे।

yathā paramakaṃ kṛtyaṃ saindhavasya vadhe mama. tathaiva sumahat kṛtyaṃ dharmarājasya rakṣaṇe.

स त्वम् अद्य महाबाहो राजानं परिपालय। यथैव हि मया गुप्तस् त्वया गुप्तो भवेत् तथा। न हि पश्यामि तं लोके यस् त्वां युद्धे पराजयेत्। वासुदेवसमं युद्धे स्वयम् अप्य् अमरेश्वरः।

sa tvam adya mahābāho rājānaṃ paripālaya. yathaiva hi mayā guptas tvayā gupto bhavet tathā. na hi paśyāmi taṃ loke yas tvāṃ yuddhe parājayet. vāsudevasamaṃ yuddhe svayam apy amareśvaraḥ.

त्वयि चाहं पराश्वस्य प्रद्युम्ने वा महारथे। शक्नुयां सैन्धवं हन्तुम् अनपेक्षो नरर्षभ।

tvayi cāhaṃ parāśvasya pradyumne vā mahārathe. śaknuyāṃ saindhavaṃ hantum anapekṣo nararṣabha.

मय्य् अपेक्षा न कर्तव्या कथं चिद् अपि सात्वत। राजन्य् एव परा गुप्तिः कार्या सर्वात्मना त्वया।

mayy apekṣā na kartavyā kathaṃ cid api sātvata. rājany eva parā guptiḥ kāryā sarvātmanā tvayā.

न हि यत्र महाबाहुर् वासुदेवो व्यवस्थितः। किं चिद् व्यापद्यते तत्र यत्राहम् अपि च ध्रुवम्।

na hi yatra mahābāhur vāsudevo vyavasthitaḥ. kiṃ cid vyāpadyate tatra yatrāham api ca dhruvam.

एवम् उक्तस् तु पार्थेन सात्यकिः परवीरहा। तथेत्य् उक्त्वागमत् तत्र यत्र राजा युधिष्ठिरः।

evam uktas tu pārthena sātyakiḥ paravīrahā. tathety uktvāgamat tatra yatra rājā yudhiṣṭhiraḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...