महाभारत 6.9 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

महाभारत

←भीष्म पर्व→

←अध्याय 9→

[mh-6-9] • 21 श्लोकाः

धृतराष्ट्र उवाच। वर्षाणां चैव नामानि पर्वतानां च संजय। आचक्ष्व मे यथातत्त्वं ये च पर्वतवासिनः।

dhṛtarāṣṭra uvāca. varṣāṇāṃ caiva nāmāni parvatānāṃ ca saṃjaya. ācakṣva me yathātattvaṃ ye ca parvatavāsinaḥ.

संजय उवाच। दक्षिणेन तु श्वेतस्य नीलस्यैवोत्तरेण तु। वर्षं रमणकं नाम जायन्ते तत्र मानवाः।

saṃjaya uvāca. dakṣiṇena tu śvetasya nīlasyaivottareṇa tu. varṣaṃ ramaṇakaṃ nāma jāyante tatra mānavāḥ.

शुक्लाभिजनसंपन्नाः सर्वे सुप्रियदर्शनाः। रतिप्रधानाश् च तथा जायन्ते तत्र मानवाः।

śuklābhijanasaṃpannāḥ sarve supriyadarśanāḥ. ratipradhānāś ca tathā jāyante tatra mānavāḥ.

दश वर्षसहस्राणि शतानि दश पञ्च च। जीवन्ति ते महाराज नित्यं मुदितमानसाः।

daśa varṣasahasrāṇi śatāni daśa pañca ca. jīvanti te mahārāja nityaṃ muditamānasāḥ.

दक्षिणे शृङ्गिणश् चैव श्वेतस्याथोत्तरेण च। वर्षं हैरण्वतं नाम यत्र हैरण्वती नदी। यत्र चायं महाराज पक्षिराट् पतगोत्तमः।

dakṣiṇe śṛṅgiṇaś caiva śvetasyāthottareṇa ca. varṣaṃ hairaṇvataṃ nāma yatra hairaṇvatī nadī. yatra cāyaṃ mahārāja pakṣirāṭ patagottamaḥ.

यक्षानुगा महाराज धनिनः प्रियदर्शनाः। महाबलास् तत्र सदा राजन् मुदितमानसाः। यक्षः सो ऽपि महाराज यक्षराजानुगौत[? -गोत्त]मः।

yakṣānugā mahārāja dhaninaḥ priyadarśanāḥ. mahābalās tatra sadā rājan muditamānasāḥ. yakṣaḥ so 'pi mahārāja yakṣarājānugauta[? -gotta]maḥ.

एकादश सहस्राणि वर्षाणां ते जनाधिप। आयुष्प्रमाणं जीवन्ति शतानि दश पञ्च च।

ekādaśa sahasrāṇi varṣāṇāṃ te janādhipa. āyuṣpramāṇaṃ jīvanti śatāni daśa pañca ca.

शृङ्गाणि वै शृङ्गवतस् त्रीण्य् एव मनुजाधिप। एकं मणिमयं तत्र तथैकं रौक्मम् अद्भुतम्।

śṛṅgāṇi vai śṛṅgavatas trīṇy eva manujādhipa. ekaṃ maṇimayaṃ tatra tathaikaṃ raukmam adbhutam.

सर्वरत्नमयं चैकं भवनैर् उपशोभितम्। तत्र स्वयंप्रभा देवी नित्यं वसति शाण्डिली।

sarvaratnamayaṃ caikaṃ bhavanair upaśobhitam. tatra svayaṃprabhā devī nityaṃ vasati śāṇḍilī.

उत्तरेण तु शृङ्गस्य समुद्रान्ते जनाधिप। वर्षम् ऐरावतं नाम तस्माच् छृङ्गवतः परम्।

uttareṇa tu śṛṅgasya samudrānte janādhipa. varṣam airāvataṃ nāma tasmāc chṛṅgavataḥ param.

न तत्र सूर्यस् तपति न ते जीर्यन्ति मानवाः। चन्द्रमाश् च सनक्षत्रो ज्योतिर् भूत इवावृतः।

na tatra sūryas tapati na te jīryanti mānavāḥ. candramāś ca sanakṣatro jyotir bhūta ivāvṛtaḥ.

पद्मप्रभाः पद्मवर्णाः पद्मपत्रनिभेक्षणाः। पद्मपत्रसुगन्धाश् च जायन्ते तत्र मानवाः।

padmaprabhāḥ padmavarṇāḥ padmapatranibhekṣaṇāḥ. padmapatrasugandhāś ca jāyante tatra mānavāḥ.

अनिष्पन्दाः सुगन्धाश् च निराहारा जितेन्द्रियाः। देवलोकच्युताः सर्वे तथा विरजसो नृप।

aniṣpandāḥ sugandhāś ca nirāhārā jitendriyāḥ. devalokacyutāḥ sarve tathā virajaso nṛpa.

त्रयोदश सहस्राणि वर्षाणां ते जनाधिप। आयुष्प्रमाणं जीवन्ति नरा भरतसत्तम।

trayodaśa sahasrāṇi varṣāṇāṃ te janādhipa. āyuṣpramāṇaṃ jīvanti narā bharatasattama.

क्षीरोदस्य समुद्रस्य तथैवोत्तरतः प्रभुः। हरिर् वसति वैकुण्ठः शकटे कनकात्मके।

kṣīrodasya samudrasya tathaivottarataḥ prabhuḥ. harir vasati vaikuṇṭhaḥ śakaṭe kanakātmake.

अष्टचक्रं हि तद् यानं भूतयुक्तं मनोजवम्। अग्निवर्णं महावेगं जाम्बूनदपरिष्कृतम्।

aṣṭacakraṃ hi tad yānaṃ bhūtayuktaṃ manojavam. agnivarṇaṃ mahāvegaṃ jāmbūnadapariṣkṛtam.

स प्रभुः सर्वभूतानां विभुश् च भरतर्षभ। संक्षेपो विस्तरश् चैव कर्ता कारयिता च सः।

sa prabhuḥ sarvabhūtānāṃ vibhuś ca bharatarṣabha. saṃkṣepo vistaraś caiva kartā kārayitā ca saḥ.

पृथिव्य् आपस् तथाकाशं वायुस् तेजश् च पार्थिव। स यज्ञः सर्वभूतानाम् आस्यं तस्य हुताशनः। स्थितः स्थानसहस्रेषु व्याप्य वै स चराचरम्।

pṛthivy āpas tathākāśaṃ vāyus tejaś ca pārthiva. sa yajñaḥ sarvabhūtānām āsyaṃ tasya hutāśanaḥ. sthitaḥ sthānasahasreṣu vyāpya vai sa carācaram.

वैशंपायन उवाच। एवम् उक्तः संजयेन धृतराष्ट्रो महामनाः। ध्यानम् अन्वगमद् राजा पुत्रान् प्रति जनाधिप।

vaiśaṃpāyana uvāca. evam uktaḥ saṃjayena dhṛtarāṣṭro mahāmanāḥ. dhyānam anvagamad rājā putrān prati janādhipa.

स विचिन्त्य महाराज पुनर् एवाब्रवीद् वचः। असंशयं सूतपुत्र कालः संक्षिपते जगत्। सृजते च पुनः सर्वं नेह विद्यति शाश्वतम्।

sa vicintya mahārāja punar evābravīd vacaḥ. asaṃśayaṃ sūtaputra kālaḥ saṃkṣipate jagat. sṛjate ca punaḥ sarvaṃ neha vidyati śāśvatam.

नरो नारायणश् चैव सर्वज्ञः सर्वभूतभृत्। देवा वैकुण्ठ इत्य् आहुर् वेदा विष्णुर् इति प्रभुम्।

naro nārāyaṇaś caiva sarvajñaḥ sarvabhūtabhṛt. devā vaikuṇṭha ity āhur vedā viṣṇur iti prabhum.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...