महाभारत 6.8 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

महाभारत

←भीष्म पर्व→

←अध्याय 8→

[mh-6-8] • 31 श्लोकाः

धृतराष्ट्र उवाच। मेरोर् अथोत्तरं पार्श्वं पूर्वं चाचक्ष्व संजय। निखिलेन महाबुद्धे माल्यवन्तं च पर्वतम्।

dhṛtarāṣṭra uvāca. meror athottaraṃ pārśvaṃ pūrvaṃ cācakṣva saṃjaya. nikhilena mahābuddhe mālyavantaṃ ca parvatam.

संजय उवाच। दक्षिणेन तु नीलस्य मेरोः पार्श्वे तथोत्तरे। उत्तराः कुरवो राजन् पुण्याः सिद्धनिषेविताः।

saṃjaya uvāca. dakṣiṇena tu nīlasya meroḥ pārśve tathottare. uttarāḥ kuravo rājan puṇyāḥ siddhaniṣevitāḥ.

तत्र वृक्षा मधुफला नित्यपुष्पफलोपगाः। पुष्पाणि च सुगन्धीनि रसवन्ति फलानि च।

tatra vṛkṣā madhuphalā nityapuṣpaphalopagāḥ. puṣpāṇi ca sugandhīni rasavanti phalāni ca.

सर्वकामफलास् तत्र के चिद् वृक्षा जनाधिप। अपरे क्षीरिणो नाम वृक्षास् तत्र नराधिप।

sarvakāmaphalās tatra ke cid vṛkṣā janādhipa. apare kṣīriṇo nāma vṛkṣās tatra narādhipa.

ये क्षरन्ति सदा क्षीरं षड्रसं ह्य् अमृतोपमम्। वस्त्राणि च प्रसूयन्ते फलेष्व् आभरणानि च।

ye kṣaranti sadā kṣīraṃ ṣaḍrasaṃ hy amṛtopamam. vastrāṇi ca prasūyante phaleṣv ābharaṇāni ca.

सर्वा मणिमयी भूमिः सूक्ष्मकाञ्चनवालुका। मणिरत्ननिभं रम्यं वज्रवैडूर्यसंनिभम्। भूभागो दृश्यते तत्र पद्मरागसमप्रभम्। सर्वत्र सुखसंस्पर्शा निष्पङ्का च जनाधिप। पुष्करिण्यः शुभास् तत्र सुखस्पर्शा मनोहराः।

sarvā maṇimayī bhūmiḥ sūkṣmakāñcanavālukā. maṇiratnanibhaṃ ramyaṃ vajravaiḍūryasaṃnibham. bhūbhāgo dṛśyate tatra padmarāgasamaprabham. sarvatra sukhasaṃsparśā niṣpaṅkā ca janādhipa. puṣkariṇyaḥ śubhās tatra sukhasparśā manoharāḥ.

देवलोकच्युताः सर्वे जायन्ते तत्र मानवाः। तुल्यरूपगुणोपेताः समेषु विषमेषु च।

devalokacyutāḥ sarve jāyante tatra mānavāḥ. tulyarūpaguṇopetāḥ sameṣu viṣameṣu ca.

मिथुनानि च जायन्ते स्त्रियश् चाप्सरसोपमाः। तेषां ते क्षीरिणां क्षीरं पिबन्त्य् अमृतसंनिभम्।

mithunāni ca jāyante striyaś cāpsarasopamāḥ. teṣāṃ te kṣīriṇāṃ kṣīraṃ pibanty amṛtasaṃnibham.

मिथुनं जायमानं वै समं तच् च प्रवर्धते। तुल्यरूपगुणोपेतं समवेषं तथैव च। एकैकम् अनुरक्तं च चक्रवाकसमं विभो। मृत्युश् च समकालं च तयोर् मिथुनयुग्मयोः।

mithunaṃ jāyamānaṃ vai samaṃ tac ca pravardhate. tulyarūpaguṇopetaṃ samaveṣaṃ tathaiva ca. ekaikam anuraktaṃ ca cakravākasamaṃ vibho. mṛtyuś ca samakālaṃ ca tayor mithunayugmayoḥ.

निरामया वीतशोका नित्यं मुदितमानसाः। दश वर्षसहस्राणि दश वर्षशतानि च। जीवन्ति ते महाराज न चान्योन्यं जहत्य् उत।

nirāmayā vītaśokā nityaṃ muditamānasāḥ. daśa varṣasahasrāṇi daśa varṣaśatāni ca. jīvanti te mahārāja na cānyonyaṃ jahaty uta.

भारुण्डा नाम शकुनास् तीक्ष्णतुण्डा महाबलाः। ते निर्हरन्ति हि मृतान् दरीषु प्रक्षिपन्ति च।

bhāruṇḍā nāma śakunās tīkṣṇatuṇḍā mahābalāḥ. te nirharanti hi mṛtān darīṣu prakṣipanti ca.

उत्तराः कुरवो राजन् व्याख्यातास् ते समासतः। मेरोः पार्श्वम् अहं पूर्वं वक्ष्याम्य् अथ यथातथम्। भद्राश्वं नाम वर्षं तु पुरो वै गन्धमादनात्।

uttarāḥ kuravo rājan vyākhyātās te samāsataḥ. meroḥ pārśvam ahaṃ pūrvaṃ vakṣyāmy atha yathātatham. bhadrāśvaṃ nāma varṣaṃ tu puro vai gandhamādanāt.

तस्य पूर्वाभिषेकस् तु भद्राश्वस्य विशां पते। भद्रसालवनं यत्र कालाम्रश् च महाद्रुमः।

tasya pūrvābhiṣekas tu bhadrāśvasya viśāṃ pate. bhadrasālavanaṃ yatra kālāmraś ca mahādrumaḥ.

कालाम्रश् च महाराज नित्यपुष्पफलः शुभः। द्वीपश् च योजनोत्सेधः सिद्धचारणसेवितः।

kālāmraś ca mahārāja nityapuṣpaphalaḥ śubhaḥ. dvīpaś ca yojanotsedhaḥ siddhacāraṇasevitaḥ.

तत्र ते पुरुषाः श्वेतास् तेजोयुक्ता महाबलाः। स्त्रियः कुमुदवर्णाश् च सुन्दर्यः प्रियदर्शनाः।

tatra te puruṣāḥ śvetās tejoyuktā mahābalāḥ. striyaḥ kumudavarṇāś ca sundaryaḥ priyadarśanāḥ.

चन्द्रप्रभाश् चन्द्रवर्णाः पूर्णचन्द्रनिभाननाः। चन्द्रशीतलगात्र्यश् च नृत्तगीतविशारदाः।

candraprabhāś candravarṇāḥ pūrṇacandranibhānanāḥ. candraśītalagātryaś ca nṛttagītaviśāradāḥ.

दश वर्षसहस्राणि तत्रायुर् भरतर्षभ। कालाम्ररसपीतास् ते नित्यं संस्थितयौवनाः।

daśa varṣasahasrāṇi tatrāyur bharatarṣabha. kālāmrarasapītās te nityaṃ saṃsthitayauvanāḥ.

दक्षिणेन तु नीलस्य निषधस्योत्तरेण तु। सुदर्शनो नाम महाञ् जम्बूवृक्षः सनातनः।

dakṣiṇena tu nīlasya niṣadhasyottareṇa tu. sudarśano nāma mahāñ jambūvṛkṣaḥ sanātanaḥ.

सर्वकामफलः पुण्यः सिद्धचारणसेवितः। तस्य नाम्ना समाख्यातो जम्बूद्वीपः सनातनः।

sarvakāmaphalaḥ puṇyaḥ siddhacāraṇasevitaḥ. tasya nāmnā samākhyāto jambūdvīpaḥ sanātanaḥ.

योजनानां सहस्रं च शतं च भरतर्षभ। उत्सेधो वृक्षराजस्य दिवस्पृङ् मनुजेश्वर।

yojanānāṃ sahasraṃ ca śataṃ ca bharatarṣabha. utsedho vṛkṣarājasya divaspṛṅ manujeśvara.

अरत्नीनां सहस्रं च शतानि दश पञ्च च। परिणाहस् तु वृक्षस्य फलानां रसभेदिनाम्।

aratnīnāṃ sahasraṃ ca śatāni daśa pañca ca. pariṇāhas tu vṛkṣasya phalānāṃ rasabhedinām.

पतमानानि तान्य् उर्व्यां कुर्वन्ति विपुलं स्वनम्। मुञ्चन्ति च रसं राजंस् तस्मिन् रजतसंनिभम्।

patamānāni tāny urvyāṃ kurvanti vipulaṃ svanam. muñcanti ca rasaṃ rājaṃs tasmin rajatasaṃnibham.

तस्या जम्ब्वाः फलरसो नदी भूत्वा जनाधिप। मेरुं प्रदक्षिणं कृत्वा संप्रयात्य् उत्तरान् कुरून्।

tasyā jambvāḥ phalaraso nadī bhūtvā janādhipa. meruṃ pradakṣiṇaṃ kṛtvā saṃprayāty uttarān kurūn.

पिबन्ति तद् रसं हृष्टा जना नित्यं जनाधिप। तस्मिन् फलरसे पीते न जरा बाधते च तान्।

pibanti tad rasaṃ hṛṣṭā janā nityaṃ janādhipa. tasmin phalarase pīte na jarā bādhate ca tān.

तत्र जाम्बूनदं नाम कनकं देवभूषणम्। इन्द्रगोपकसंकाशं जायते भास्वरं तु तत्। तरुणादित्यवर्णाश् च जायन्ते तत्र मानवाः।

tatra jāmbūnadaṃ nāma kanakaṃ devabhūṣaṇam. indragopakasaṃkāśaṃ jāyate bhāsvaraṃ tu tat. taruṇādityavarṇāś ca jāyante tatra mānavāḥ.

तथा माल्यवतः शृङ्गे दीप्यते तत्र हव्यवाट्। नाम्ना संवर्तको नाम कालाग्निर् भरतर्षभ।

tathā mālyavataḥ śṛṅge dīpyate tatra havyavāṭ. nāmnā saṃvartako nāma kālāgnir bharatarṣabha.

तथा माल्यवतः शृङ्गे पूर्वे पूर्वान्तगण्डिका। योजनानां सहस्राणि पञ्चाशन् माल्यवान् स्थितः।

tathā mālyavataḥ śṛṅge pūrve pūrvāntagaṇḍikā. yojanānāṃ sahasrāṇi pañcāśan mālyavān sthitaḥ.

महारजतसंकाशा जायन्ते तत्र मानवाः। ब्रह्मलोकाच् च्युताः सर्वे सर्वे च ब्रह्मवादिनः।

mahārajatasaṃkāśā jāyante tatra mānavāḥ. brahmalokāc cyutāḥ sarve sarve ca brahmavādinaḥ.

तपस् तु तप्यमानास् ते भवन्ति ह्य् ऊर्ध्वरेतसः। रक्षणार्थं तु भूतानां प्रविशन्ति दिवाकरम्।

tapas tu tapyamānās te bhavanti hy ūrdhvaretasaḥ. rakṣaṇārthaṃ tu bhūtānāṃ praviśanti divākaram.

षष्टिस् तानि सहस्राणि षष्टिर् एव शतानि च। अरुणस्याग्रतो यान्ति परिवार्य दिवाकरम्।

ṣaṣṭis tāni sahasrāṇi ṣaṣṭir eva śatāni ca. aruṇasyāgrato yānti parivārya divākaram.

षष्टिं वर्षसहस्राणि षष्टिम् एव शतानि च। आदित्यतापतप्तास् ते विशन्ति शशिमण्डलम्।

ṣaṣṭiṃ varṣasahasrāṇi ṣaṣṭim eva śatāni ca. ādityatāpataptās te viśanti śaśimaṇḍalam.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...