महाभारत 6.47 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

महाभारत

←भीष्म पर्व→

←अध्याय 47→

[mh-6-47] • 30 श्लोकाः

संजय उवाच। क्रौञ्चं ततो महाव्यूहम् अभेद्यं तनयस् तव। व्यूढं दृष्ट्वा महाघोरं पार्थेनामिततेजसा।

saṃjaya uvāca. krauñcaṃ tato mahāvyūham abhedyaṃ tanayas tava. vyūḍhaṃ dṛṣṭvā mahāghoraṃ pārthenāmitatejasā.

आचार्यम् उपसंगम्य कृपं शल्यं च मारिष। सौमदत्तिं विकर्णं च अश्वत्थामानम् एव च।

ācāryam upasaṃgamya kṛpaṃ śalyaṃ ca māriṣa. saumadattiṃ vikarṇaṃ ca aśvatthāmānam eva ca.

दुःशासनादीन् भ्रातॄंश् च स सर्वान् एव भारत। अन्यांश् च सुबहूञ् शूरान् युद्धाय समुपागतान्।

duḥśāsanādīn bhrātṝṃś ca sa sarvān eva bhārata. anyāṃś ca subahūñ śūrān yuddhāya samupāgatān.

प्राहेदं वचनं काले हर्षयंस् तनयस् तव। नानाशस्त्रप्रहरणाः सर्वे शस्त्रास्त्रवेदिनः।

prāhedaṃ vacanaṃ kāle harṣayaṃs tanayas tava. nānāśastrapraharaṇāḥ sarve śastrāstravedinaḥ.

एकैकशः समर्था हि यूयं सर्वे महारथाः। पाण्डुपुत्रान् रणे हन्तुं ससैन्यान् किम् उ संहताः।

ekaikaśaḥ samarthā hi yūyaṃ sarve mahārathāḥ. pāṇḍuputrān raṇe hantuṃ sasainyān kim u saṃhatāḥ.

अपर्याप्तं तद् अस्माकं बलं भीष्माभिरक्षितम्। पर्याप्तं त्व् इदम् एतेषां बलं पार्थिवसत्तमाः।

aparyāptaṃ tad asmākaṃ balaṃ bhīṣmābhirakṣitam. paryāptaṃ tv idam eteṣāṃ balaṃ pārthivasattamāḥ.

संस्थानाः शूरसेनाश् च वेणिकाः कुकुरास् तथा। आरेवकास् त्रिगर्ताश् च मद्रका यवनास् तथा।

saṃsthānāḥ śūrasenāś ca veṇikāḥ kukurās tathā. ārevakās trigartāś ca madrakā yavanās tathā.

शत्रुंजयेन सहितास् तथा दुःशासनेन च। विकर्णेन च वीरेण तथा नन्दोपनन्दकैः।

śatruṃjayena sahitās tathā duḥśāsanena ca. vikarṇena ca vīreṇa tathā nandopanandakaiḥ.

चित्रसेनेन सहिताः सहिताः पाणिभद्रकैः। भीष्मम् एवाभिरक्षन्तु सह सैन्यपुरस्कृताः।

citrasenena sahitāḥ sahitāḥ pāṇibhadrakaiḥ. bhīṣmam evābhirakṣantu saha sainyapuraskṛtāḥ.

ततो द्रोणश् च भीष्मश् च तव पुत्रश् च मारिष। अव्यूहन्त महाव्यूहं पाण्डूनां प्रतिबाधने।

tato droṇaś ca bhīṣmaś ca tava putraś ca māriṣa. avyūhanta mahāvyūhaṃ pāṇḍūnāṃ pratibādhane.

भीष्मः सैन्येन महता समन्तात् परिवारितः। ययौ प्रकर्षन् महतीं वाहिनीं सुरराड् इव।

bhīṣmaḥ sainyena mahatā samantāt parivāritaḥ. yayau prakarṣan mahatīṃ vāhinīṃ surarāḍ iva.

तम् अन्वयान् महेष्वासो भारद्वाजः प्रतापवान्। कुन्तलैश् च दशार्णैश् च मागधैश् च विशां पते।

tam anvayān maheṣvāso bhāradvājaḥ pratāpavān. kuntalaiś ca daśārṇaiś ca māgadhaiś ca viśāṃ pate.

विदर्भैर् मेकलैश् चैव कर्णप्रावरणैर् अपि। सहिताः सर्वसैन्येन भीष्मम् आहवशोभिनम्।

vidarbhair mekalaiś caiva karṇaprāvaraṇair api. sahitāḥ sarvasainyena bhīṣmam āhavaśobhinam.

गान्धाराः सिन्धुसौवीराः शिबयो ऽथ वसातयः। शकुनिश् च स्वसैन्येन भारद्वाजम् अपालयत्।

gāndhārāḥ sindhusauvīrāḥ śibayo 'tha vasātayaḥ. śakuniś ca svasainyena bhāradvājam apālayat.

ततो दुर्योधनो राजा सहितः सर्वसोदरैः। अश्वातकैर् विकर्णैश् च तथा शर्मिलकोसलैः।

tato duryodhano rājā sahitaḥ sarvasodaraiḥ. aśvātakair vikarṇaiś ca tathā śarmilakosalaiḥ.

दरदैश् चूचुपैश् चैव तथा क्षुद्रकमालवैः। अभ्यरक्षत संहृष्टः सौबलेयस्य वाहिनीम्।

daradaiś cūcupaiś caiva tathā kṣudrakamālavaiḥ. abhyarakṣata saṃhṛṣṭaḥ saubaleyasya vāhinīm.

भूरिश्रवाः शलः शल्यो भगदत्तश् च मारिष। विन्दानुविन्दाव् आवन्त्यौ वामं पार्श्वम् अपालयन्।

bhūriśravāḥ śalaḥ śalyo bhagadattaś ca māriṣa. vindānuvindāv āvantyau vāmaṃ pārśvam apālayan.

सौमदत्तिः सुशर्मा च काम्बोजश् च सुदक्षिणः। शतायुश् च श्रुतायुश् च दक्षिणं पार्श्वम् आस्थिताः।

saumadattiḥ suśarmā ca kāmbojaś ca sudakṣiṇaḥ. śatāyuś ca śrutāyuś ca dakṣiṇaṃ pārśvam āsthitāḥ.

अश्वत्थामा कृपश् चैव कृतवर्मा च सात्वतः। महत्या सेनया सार्धं सेनापृष्ठे व्यवस्थिताः।

aśvatthāmā kṛpaś caiva kṛtavarmā ca sātvataḥ. mahatyā senayā sārdhaṃ senāpṛṣṭhe vyavasthitāḥ.

पृष्ठगोपास् तु तस्यासन् नानादेश्या जनेश्वराः। केतुमान् वसुदानश् च पुत्रः काश्यस्य चाभिभूः।

pṛṣṭhagopās tu tasyāsan nānādeśyā janeśvarāḥ. ketumān vasudānaś ca putraḥ kāśyasya cābhibhūḥ.

ततस् ते तावकाः सर्वे हृष्टा युद्धाय भारत। दध्मुः शङ्खान् मुदा युक्ताः सिंहनादांश् च नादयन्।

tatas te tāvakāḥ sarve hṛṣṭā yuddhāya bhārata. dadhmuḥ śaṅkhān mudā yuktāḥ siṃhanādāṃś ca nādayan.

तेषां श्रुत्वा तु हृष्टानां कुरुवृद्धः पितामहः। सिंहनादं विनद्योच्चैः शङ्खं दध्मौ प्रतापवान्।

teṣāṃ śrutvā tu hṛṣṭānāṃ kuruvṛddhaḥ pitāmahaḥ. siṃhanādaṃ vinadyoccaiḥ śaṅkhaṃ dadhmau pratāpavān.

ततः शङ्खाश् च भेर्यश् च पेश्यश् च विविधाः परैः। आनकाश् चाभ्यहन्यन्त स शब्दस् तुमुलो ऽभवत्।

tataḥ śaṅkhāś ca bheryaś ca peśyaś ca vividhāḥ paraiḥ. ānakāś cābhyahanyanta sa śabdas tumulo 'bhavat.

ततः श्वेतैर् हयैर् युक्ते महति स्यन्दने स्थितौ। प्रदध्मतुः शङ्खवरौ हेमरत्नपरिष्कृतौ।

tataḥ śvetair hayair yukte mahati syandane sthitau. pradadhmatuḥ śaṅkhavarau hemaratnapariṣkṛtau.

पाञ्चजन्यं हृषीकेशो देवदत्तं धनंजयः। पौण्ड्रं दध्मौ महाशङ्खं भीमकर्मा वृकोदरः।

pāñcajanyaṃ hṛṣīkeśo devadattaṃ dhanaṃjayaḥ. pauṇḍraṃ dadhmau mahāśaṅkhaṃ bhīmakarmā vṛkodaraḥ.

अनन्तविजयं राजा कुन्तीपुत्रो युधिष्ठिरः। नकुलः सहदेवश् च सुघोषमणिपुष्पकौ। युधिष्ठिरश् च धर्मात्मा माद्रीपुत्रौ च पाण्डवौ। अभिमन्युश् च विक्रान्त उत्तमौजाश् च वीर्यवान्।

anantavijayaṃ rājā kuntīputro yudhiṣṭhiraḥ. nakulaḥ sahadevaś ca sughoṣamaṇipuṣpakau. yudhiṣṭhiraś ca dharmātmā mādrīputrau ca pāṇḍavau. abhimanyuś ca vikrānta uttamaujāś ca vīryavān.

काशिराजश् च शैब्यश् च शिखण्डी च महारथः। धृष्टद्युम्नो विराटश् च सात्यकिश् च महायशाः।

kāśirājaś ca śaibyaś ca śikhaṇḍī ca mahārathaḥ. dhṛṣṭadyumno virāṭaś ca sātyakiś ca mahāyaśāḥ.

पाञ्चाल्यश् च महेष्वासो द्रौपद्याः पञ्च चात्मजाः। सर्वे दध्मुर् महाशङ्खान् सिंहनादांश् च नेदिरे।

pāñcālyaś ca maheṣvāso draupadyāḥ pañca cātmajāḥ. sarve dadhmur mahāśaṅkhān siṃhanādāṃś ca nedire.

स घोषः सुमहांस् तत्र वीरैस् तैः समुदीरितः। नभश् च पृथिवीं चैव तुमुलो व्यनुनादयत्।

sa ghoṣaḥ sumahāṃs tatra vīrais taiḥ samudīritaḥ. nabhaś ca pṛthivīṃ caiva tumulo vyanunādayat.

एवम् एते महाराज प्रहृष्टाः कुरुपाण्डवाः। पुनर् युद्धाय संजग्मुस् तापयानाः परस्परम्।

evam ete mahārāja prahṛṣṭāḥ kurupāṇḍavāḥ. punar yuddhāya saṃjagmus tāpayānāḥ parasparam.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...