महाभारत 6.29 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

महाभारत

←भीष्म पर्व→

←अध्याय 29→

[mh-6-29] • 30 श्लोकाः

श्रीभगवान् उवाच। मय्य् आसक्तमनाः पार्थ योगं युञ्जन् मदाश्रयः। असंशयं समग्रं मां यथा ज्ञास्यसि तच् छृणु।

śrībhagavān uvāca. mayy āsaktamanāḥ pārtha yogaṃ yuñjan madāśrayaḥ. asaṃśayaṃ samagraṃ māṃ yathā jñāsyasi tac chṛṇu.

ज्ञानं ते ऽहं सविज्ञानम् इदं वक्ष्याम्य् अशेषतः। यज् ज्ञात्वा नेह भूयो ऽन्यज् ज्ञातव्यम् अवशिष्यते।

jñānaṃ te 'haṃ savijñānam idaṃ vakṣyāmy aśeṣataḥ. yaj jñātvā neha bhūyo 'nyaj jñātavyam avaśiṣyate.

मनुष्याणां सहस्रेषु कश् चिद् यतति सिद्धये। यतताम् अपि सिद्धानां कश् चिन् मां वेत्ति तत्त्वतः।

manuṣyāṇāṃ sahasreṣu kaś cid yatati siddhaye. yatatām api siddhānāṃ kaś cin māṃ vetti tattvataḥ.

भूमिर् आपो ऽनलो वायुः खं मनो बुद्धिर् एव च। अहंकार इतीयं मे भिन्ना प्रकृतिर् अष्टधा।

bhūmir āpo 'nalo vāyuḥ khaṃ mano buddhir eva ca. ahaṃkāra itīyaṃ me bhinnā prakṛtir aṣṭadhā.

अपरेयम् इतस् त्व् अन्यां प्रकृतिं विद्धि मे पराम्। जीवभूतां महाबाहो ययेदं धार्यते जगत्।

apareyam itas tv anyāṃ prakṛtiṃ viddhi me parām. jīvabhūtāṃ mahābāho yayedaṃ dhāryate jagat.

एतद्योनीनि भूतानि सर्वाणीत्य् उपधारय। अहं कृत्स्नस्य जगतः प्रभवः प्रलयस् तथा।

etadyonīni bhūtāni sarvāṇīty upadhāraya. ahaṃ kṛtsnasya jagataḥ prabhavaḥ pralayas tathā.

मत्तः परतरं नान्यत् किं चिद् अस्ति धनंजय। मयि सर्वम् इदं प्रोतं सूत्रे मणिगणा इव।

mattaḥ parataraṃ nānyat kiṃ cid asti dhanaṃjaya. mayi sarvam idaṃ protaṃ sūtre maṇigaṇā iva.

रसो ऽहम् अप्सु कौन्तेय प्रभास्मि शशिसूर्ययोः। प्रणवः सर्ववेदेषु शब्दः खे पौरुषं नृषु।

raso 'ham apsu kaunteya prabhāsmi śaśisūryayoḥ. praṇavaḥ sarvavedeṣu śabdaḥ khe pauruṣaṃ nṛṣu.

पुण्यो गन्धः पृथिव्यां च तेजश् चास्मि विभावसौ। जीवनं सर्वभूतेषु तपश् चास्मि तपस्विषु।

puṇyo gandhaḥ pṛthivyāṃ ca tejaś cāsmi vibhāvasau. jīvanaṃ sarvabhūteṣu tapaś cāsmi tapasviṣu.

बीजं मां सर्वभूतानां विद्धि पार्थ सनातनम्। बुद्धिर् बुद्धिमताम् अस्मि तेजस् तेजस्विनाम् अहम्।

bījaṃ māṃ sarvabhūtānāṃ viddhi pārtha sanātanam. buddhir buddhimatām asmi tejas tejasvinām aham.

बलं बलवतां चाहं कामरागविवर्जितम्। धर्माविरुद्धो भूतेषु कामो ऽस्मि भरतर्षभ।

balaṃ balavatāṃ cāhaṃ kāmarāgavivarjitam. dharmāviruddho bhūteṣu kāmo 'smi bharatarṣabha.

ये चैव सात्त्विका भावा राजसास् तामसाश् च ये। मत्त एवेति तान् विद्धि न त्व् अहं तेषु ते मयि।

ye caiva sāttvikā bhāvā rājasās tāmasāś ca ye. matta eveti tān viddhi na tv ahaṃ teṣu te mayi.

त्रिभिर् गुणमयैर् भावैर् एभिः सर्वम् इदं जगत्। मोहितं नाभिजानाति माम् एभ्यः परम् अव्ययम्।

tribhir guṇamayair bhāvair ebhiḥ sarvam idaṃ jagat. mohitaṃ nābhijānāti mām ebhyaḥ param avyayam.

दैवी ह्य् एषा गुणमयी मम माया दुरत्यया। माम् एव ये प्रपद्यन्ते मायाम् एतां तरन्ति ते।

daivī hy eṣā guṇamayī mama māyā duratyayā. mām eva ye prapadyante māyām etāṃ taranti te.

न मां दुष्कृतिनो मूढाः प्रपद्यन्ते नराधमाः। माययापहृतज्ञाना आसुरं भावम् आश्रिताः।

na māṃ duṣkṛtino mūḍhāḥ prapadyante narādhamāḥ. māyayāpahṛtajñānā āsuraṃ bhāvam āśritāḥ.

चतुर्विधा भजन्ते मां जनाः सुकृतिनो ऽर्जुन। आर्तो जिज्ञासुर् अर्थार्थी ज्ञानी च भरतर्षभ।

caturvidhā bhajante māṃ janāḥ sukṛtino 'rjuna. ārto jijñāsur arthārthī jñānī ca bharatarṣabha.

तेषां ज्ञानी नित्ययुक्त एकभक्तिर् विशिष्यते। प्रियो हि ज्ञानिनो ऽत्यर्थम् अहं स च मम प्रियः।

teṣāṃ jñānī nityayukta ekabhaktir viśiṣyate. priyo hi jñānino 'tyartham ahaṃ sa ca mama priyaḥ.

उदाराः सर्व एवैते ज्ञानी त्व् आत्मैव मे मतम्। आस्थितः स हि युक्तात्मा माम् एवानुत्तमां गतिम्।

udārāḥ sarva evaite jñānī tv ātmaiva me matam. āsthitaḥ sa hi yuktātmā mām evānuttamāṃ gatim.

बहूनां जन्मनाम् अन्ते ज्ञानवान् मां प्रपद्यते। वासुदेवः सर्वम् इति स महात्मा सुदुर्लभः।

bahūnāṃ janmanām ante jñānavān māṃ prapadyate. vāsudevaḥ sarvam iti sa mahātmā sudurlabhaḥ.

कामैस् तैस् तैर् हृतज्ञानाः प्रपद्यन्ते ऽन्यदेवताः। तं तं नियमम् आस्थाय प्रकृत्या नियताः स्वया।

kāmais tais tair hṛtajñānāḥ prapadyante 'nyadevatāḥ. taṃ taṃ niyamam āsthāya prakṛtyā niyatāḥ svayā.

यो यो यां यां तनुं भक्तः श्रद्धयार्चितुम् इच्छति। तस्य तस्याचलां श्रद्धां ताम् एव विदधाम्य् अहम्।

yo yo yāṃ yāṃ tanuṃ bhaktaḥ śraddhayārcitum icchati. tasya tasyācalāṃ śraddhāṃ tām eva vidadhāmy aham.

स तया श्रद्धया युक्तस् तस्या राधनम् ईहते। लभते च ततः कामान् मयैव विहितान् हि तान्।

sa tayā śraddhayā yuktas tasyā rādhanam īhate. labhate ca tataḥ kāmān mayaiva vihitān hi tān.

अन्तवत् तु फलं तेषां तद् भवत्य् अल्पमेधसाम्। देवान् देवयजो यान्ति मद्भक्ता यान्ति माम् अपि। सिद्धान् यान्ति सिद्धव्रताः। भूतान् भूतयजो यान्ति। पितॄन् यान्ति पितृव्रताः। भूतानि यान्ति भूतेज्या।

antavat tu phalaṃ teṣāṃ tad bhavaty alpamedhasām. devān devayajo yānti madbhaktā yānti mām api. siddhān yānti siddhavratāḥ. bhūtān bhūtayajo yānti. pitṝn yānti pitṛvratāḥ. bhūtāni yānti bhūtejyā.

अव्यक्तं व्यक्तिम् आपन्नं मन्यन्ते माम् अबुद्धयः। परं भावम् अजानन्तो ममाव्ययम् अनुत्तमम्।

avyaktaṃ vyaktim āpannaṃ manyante mām abuddhayaḥ. paraṃ bhāvam ajānanto mamāvyayam anuttamam.

नाहं प्रकाशः सर्वस्य योगमायासमावृतः। मूढो ऽयं नाभिजानाति लोको माम् अजम् अव्ययम्।

nāhaṃ prakāśaḥ sarvasya yogamāyāsamāvṛtaḥ. mūḍho 'yaṃ nābhijānāti loko mām ajam avyayam.

वेदाहं समतीतानि वर्तमानानि चार्जुन। भविष्याणि च भूतानि मां तु वेद न कश् चन।

vedāhaṃ samatītāni vartamānāni cārjuna. bhaviṣyāṇi ca bhūtāni māṃ tu veda na kaś cana.

इच्छाद्वेषसमुत्थेन द्वंद्वमोहेन भारत। सर्वभूतानि संमोहं सर्गे यान्ति परंतप।

icchādveṣasamutthena dvaṃdvamohena bhārata. sarvabhūtāni saṃmohaṃ sarge yānti paraṃtapa.

येषां त्व् अन्तगतं पापं जनानां पुण्यकर्मणाम्। ते द्वंद्वमोहनिर्मुक्ता भजन्ते मां दृढव्रताः।

yeṣāṃ tv antagataṃ pāpaṃ janānāṃ puṇyakarmaṇām. te dvaṃdvamohanirmuktā bhajante māṃ dṛḍhavratāḥ.

जरामरणमोक्षाय माम् आश्रित्य यतन्ति ये। ते ब्रह्म तद् विदुः कृत्स्नम् अध्यात्मं कर्म चाखिलम्।

jarāmaraṇamokṣāya mām āśritya yatanti ye. te brahma tad viduḥ kṛtsnam adhyātmaṃ karma cākhilam.

साधिभूताधिदैवं मां साधियज्ञं च ये विदुः। प्रयाणकाले ऽपि च मां ते विदुर् युक्तचेतसः। स्फुटं भगवतो भक्तिर् विहिता कल्पमञ्जरी। साधनेच्छासमुचितां येनाशां परिपूरयेत्।

sādhibhūtādhidaivaṃ māṃ sādhiyajñaṃ ca ye viduḥ. prayāṇakāle 'pi ca māṃ te vidur yuktacetasaḥ. sphuṭaṃ bhagavato bhaktir vihitā kalpamañjarī. sādhanecchāsamucitāṃ yenāśāṃ paripūrayet.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...