महाभारत 6.20 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

महाभारत

←भीष्म पर्व→

←अध्याय 20→

[mh-6-20] • 20 श्लोकाः

धृतराष्ट्र उवाच। सूर्योदये संजय के नु पूर्वं; युयुत्सवो हृष्यमाणा इवासन्। मामका वा भीष्मनेत्राः समीके; पाण्डवा वा भीमनेत्रास् तदानीम्।

dhṛtarāṣṭra uvāca. sūryodaye saṃjaya ke nu pūrvaṃ; yuyutsavo hṛṣyamāṇā ivāsan. māmakā vā bhīṣmanetrāḥ samīke; pāṇḍavā vā bhīmanetrās tadānīm.

केषां जघन्यौ सोमसूर्यौ सवायू; केषां सेनां श्वापदा व्याभषन्त। केषां यूनां मुखवर्णाः प्रसन्नाः; सर्वं ह्य् एतद् ब्रूहि तत्त्वं यथावत्।

keṣāṃ jaghanyau somasūryau savāyū; keṣāṃ senāṃ śvāpadā vyābhaṣanta. keṣāṃ yūnāṃ mukhavarṇāḥ prasannāḥ; sarvaṃ hy etad brūhi tattvaṃ yathāvat.

संजय उवाच। उभे सेने तुल्यम् इवोपयाते; उभे व्यूहे हृष्टरूपे नरेन्द्र। उभे चित्रे वनराजिप्रकाशे; तथैवोभे नागरथाश्वपूर्णे।

saṃjaya uvāca. ubhe sene tulyam ivopayāte; ubhe vyūhe hṛṣṭarūpe narendra. ubhe citre vanarājiprakāśe; tathaivobhe nāgarathāśvapūrṇe.

उभे सेने बृहती भीमरूपे; तथैवोभे भारत दुर्विषह्ये। तथैवोभे स्वर्गजयाय सृष्टे; तथा ह्य् उभे सत्पुरुषार्यगुप्ते।

ubhe sene bṛhatī bhīmarūpe; tathaivobhe bhārata durviṣahye. tathaivobhe svargajayāya sṛṣṭe; tathā hy ubhe satpuruṣāryagupte.

पश्चान्मुखाः कुरवो धार्तराष्ट्राः; स्थिताः पार्थाः प्राङ्मुखा योत्स्यमानाः। दैत्येन्द्रसेनेव च कौरवाणां; देवेन्द्रसेनेव च पाण्डवानाम्।

paścānmukhāḥ kuravo dhārtarāṣṭrāḥ; sthitāḥ pārthāḥ prāṅmukhā yotsyamānāḥ. daityendraseneva ca kauravāṇāṃ; devendraseneva ca pāṇḍavānām.

शुक्रो वायुः पृष्ठतः पाण्डवानां; धार्तराष्ट्राञ् श्वापदा व्याभषन्त। गजेन्द्राणां मदगन्धांश् च तीव्रान्; न सेहिरे तव पुत्रस्य नागाः।

śukro vāyuḥ pṛṣṭhataḥ pāṇḍavānāṃ; dhārtarāṣṭrāñ śvāpadā vyābhaṣanta. gajendrāṇāṃ madagandhāṃś ca tīvrān; na sehire tava putrasya nāgāḥ.

दुर्योधनो हस्तिनं पद्मवर्णं; सुवर्णकक्ष्यं जातिबलं प्रभिन्नम्। समास्थितो मध्यगतः कुरूणां; संस्तूयमानो बन्दिभिर् मागधैश् च।

duryodhano hastinaṃ padmavarṇaṃ; suvarṇakakṣyaṃ jātibalaṃ prabhinnam. samāsthito madhyagataḥ kurūṇāṃ; saṃstūyamāno bandibhir māgadhaiś ca.

चन्द्रप्रभं श्वेतम् अस्यातपत्रं; सौवर्णी स्रग् भ्राजते चोत्तमाङ्गे। तं सर्वतः शकुनिः पार्वतीयैः; सार्धं गान्धारैः पाति गान्धारराजः।

candraprabhaṃ śvetam asyātapatraṃ; sauvarṇī srag bhrājate cottamāṅge. taṃ sarvataḥ śakuniḥ pārvatīyaiḥ; sārdhaṃ gāndhāraiḥ pāti gāndhārarājaḥ.

भीष्मो ऽग्रतः सर्वसैन्यस्य वृद्धः; श्वेतच्छत्रः श्वेतधनुः सशङ्खः। श्वेतोष्णीषः पाण्डुरेण ध्वजेन; श्वेतैर् अश्वैः श्वेतशैलप्रकाशः।

bhīṣmo 'grataḥ sarvasainyasya vṛddhaḥ; śvetacchatraḥ śvetadhanuḥ saśaṅkhaḥ. śvetoṣṇīṣaḥ pāṇḍureṇa dhvajena; śvetair aśvaiḥ śvetaśailaprakāśaḥ.

तस्य सैन्यं धार्तराष्ट्राश् च सर्वे; बाह्लीकानाम् एकदेशः शलश् च। ये चाम्बष्ठाः क्षत्रिया ये च सिन्धौ; तथा सौवीराः पञ्चनदाश् च शूराः।

tasya sainyaṃ dhārtarāṣṭrāś ca sarve; bāhlīkānām ekadeśaḥ śalaś ca. ye cāmbaṣṭhāḥ kṣatriyā ye ca sindhau; tathā sauvīrāḥ pañcanadāś ca śūrāḥ.

शोणैर् हयै रुक्मरथो महात्मा; द्रोणो महाबाहुर् अदीनसत्त्वः। आस्ते गुरुः प्रयशाः सर्वराज्ञां; पश्चाच् चमूम् इन्द्र इवाभिरक्षन्।

śoṇair hayai rukmaratho mahātmā; droṇo mahābāhur adīnasattvaḥ. āste guruḥ prayaśāḥ sarvarājñāṃ; paścāc camūm indra ivābhirakṣan.

वार्द्धक्षत्रिः सर्वसैन्यस्य मध्ये; भूरिश्रवाः पुरुमित्रो जयश् च। शाल्वा मत्स्याः केकयाश् चापि सर्वे; गजानीकैर् भ्रातरो योत्स्यमानाः।

vārddhakṣatriḥ sarvasainyasya madhye; bhūriśravāḥ purumitro jayaś ca. śālvā matsyāḥ kekayāś cāpi sarve; gajānīkair bhrātaro yotsyamānāḥ.

शारद्वतश् चोत्तरधूर् महात्मा; महेष्वासो गौतमश् चित्रयोधी। शकैः किरातैर् यवनैः पह्लवैश् च; सार्धं चमूम् उत्तरतो ऽभिपाति।

śāradvataś cottaradhūr mahātmā; maheṣvāso gautamaś citrayodhī. śakaiḥ kirātair yavanaiḥ pahlavaiś ca; sārdhaṃ camūm uttarato 'bhipāti.

महारथैर् अन्धकवृष्णिभोजैः; सौराष्ट्रकैर् नैरृतैर् आत्तशस्त्रैः। बृहद्बलः कृतवर्माभिगुप्तो; बलं त्वदीयं दक्षिणतो ऽभिपाति।

mahārathair andhakavṛṣṇibhojaiḥ; saurāṣṭrakair nairṛtair āttaśastraiḥ. bṛhadbalaḥ kṛtavarmābhigupto; balaṃ tvadīyaṃ dakṣiṇato 'bhipāti.

संशप्तकानाम् अयुतं रथानां; मृत्युर् जयो वार्जुनस्येति सृष्टाः। येनार्जुनस् तेन राजन् कृतास्त्राः; प्रयाता वै ते त्रिगर्ताश् च शूराः।

saṃśaptakānām ayutaṃ rathānāṃ; mṛtyur jayo vārjunasyeti sṛṣṭāḥ. yenārjunas tena rājan kṛtāstrāḥ; prayātā vai te trigartāś ca śūrāḥ.

साग्रं शतसहस्रं तु नागानां तव भारत। नागे नागे रथशतं शतं चाश्वा रथे रथे।

sāgraṃ śatasahasraṃ tu nāgānāṃ tava bhārata. nāge nāge rathaśataṃ śataṃ cāśvā rathe rathe.

अश्वे ऽश्वे दश धानुष्का धानुष्के दश चर्मिणः। एवं व्यूढान्य् अनीकानि भीष्मेण तव भारत। देवैर् अपि न शक्येत बलं क्षोभयितुं नृप।

aśve 'śve daśa dhānuṣkā dhānuṣke daśa carmiṇaḥ. evaṃ vyūḍhāny anīkāni bhīṣmeṇa tava bhārata. devair api na śakyeta balaṃ kṣobhayituṃ nṛpa.

अव्यूहन् मानुषं व्यूहं दैवं गान्धर्वम् आसुरम्। दिवसे दिवसे प्राप्ते भीष्मः शांतनवो ऽग्रणीः।

avyūhan mānuṣaṃ vyūhaṃ daivaṃ gāndharvam āsuram. divase divase prāpte bhīṣmaḥ śāṃtanavo 'graṇīḥ.

महारथौघविपुलः समुद्र इव पर्वणि। भीष्मेण धार्तराष्ट्राणां व्यूहः प्रत्यङ्मुखो युधि।

mahārathaughavipulaḥ samudra iva parvaṇi. bhīṣmeṇa dhārtarāṣṭrāṇāṃ vyūhaḥ pratyaṅmukho yudhi.

अनन्तरूपा ध्वजिनी त्वदीया; नरेन्द्र भीमा न तु पाण्डवानाम्। तां त्व् एव मन्ये बृहतीं दुष्प्रधृष्यां; यस्या नेतारौ केशवश् चार्जुनश् च।

anantarūpā dhvajinī tvadīyā; narendra bhīmā na tu pāṇḍavānām. tāṃ tv eva manye bṛhatīṃ duṣpradhṛṣyāṃ; yasyā netārau keśavaś cārjunaś ca.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...

Project Home / Contents