महाभारत 6.11 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

महाभारत

←भीष्म पर्व→

←अध्याय 11→

[mh-6-11] • 14 श्लोकाः

धृतराष्ट्र उवाच। भारतस्यास्य वर्षस्य तथा हैमवतस्य च। प्रमाणम् आयुषः सूत फलं चापि शुभाशुभम्।

dhṛtarāṣṭra uvāca. bhāratasyāsya varṣasya tathā haimavatasya ca. pramāṇam āyuṣaḥ sūta phalaṃ cāpi śubhāśubham.

अनागतम् अतिक्रान्तं वर्तमानं च संजय। आचक्ष्व मे विस्तरेण हरिवर्षं तथैव च।

anāgatam atikrāntaṃ vartamānaṃ ca saṃjaya. ācakṣva me vistareṇa harivarṣaṃ tathaiva ca.

संजय उवाच। चत्वारि भारते वर्षे युगानि भरतर्षभ। कृतं त्रेता द्वापरं च पुष्यं च कुरुवर्धन।

saṃjaya uvāca. catvāri bhārate varṣe yugāni bharatarṣabha. kṛtaṃ tretā dvāparaṃ ca puṣyaṃ ca kuruvardhana.

पूर्वं कृतयुगं नाम ततस् त्रेतायुगं विभो। संक्षेपाद् द्वापरस्याथ ततः पुष्यं प्रवर्तते।

pūrvaṃ kṛtayugaṃ nāma tatas tretāyugaṃ vibho. saṃkṣepād dvāparasyātha tataḥ puṣyaṃ pravartate.

चत्वारि च सहस्राणि वर्षाणां कुरुसत्तम। आयुःसंख्या कृतयुगे संख्याता राजसत्तम।

catvāri ca sahasrāṇi varṣāṇāṃ kurusattama. āyuḥsaṃkhyā kṛtayuge saṃkhyātā rājasattama.

तथा त्रीणि सहस्राणि त्रेतायां मनुजाधिप। द्विसहस्रं द्वापरे तु शते तिष्ठति संप्रति।

tathā trīṇi sahasrāṇi tretāyāṃ manujādhipa. dvisahasraṃ dvāpare tu śate tiṣṭhati saṃprati.

न प्रमाणस्थितिर् ह्य् अस्ति पुष्ये ऽस्मिन् भरतर्षभ। गर्भस्थाश् च म्रियन्ते ऽत्र तथा जाता म्रियन्ति च।

na pramāṇasthitir hy asti puṣye 'smin bharatarṣabha. garbhasthāś ca mriyante 'tra tathā jātā mriyanti ca.

महाबला महासत्त्वाः प्रजागुणसमन्विताः। प्रजायन्ते च जाताश् च शतशो ऽथ सहस्रशः। अजायन्त कृते राजन् मुनयः सुतपोधनाः।

mahābalā mahāsattvāḥ prajāguṇasamanvitāḥ. prajāyante ca jātāś ca śataśo 'tha sahasraśaḥ. ajāyanta kṛte rājan munayaḥ sutapodhanāḥ.

महोत्साहा महात्मानो धार्मिकाः सत्यवादिनः। जाताः कृतयुगे राजन् धनिनः प्रियदर्शनाः।

mahotsāhā mahātmāno dhārmikāḥ satyavādinaḥ. jātāḥ kṛtayuge rājan dhaninaḥ priyadarśanāḥ.

आयुष्मन्तो महावीरा धनुर्धरवरा युधि। वरार्हा युधि जायन्ते क्षत्रियाः शूरसत्तमाः। जायन्ते क्षत्रियाः शूरास् त्रेतायां चक्रवर्तिनः।

āyuṣmanto mahāvīrā dhanurdharavarā yudhi. varārhā yudhi jāyante kṣatriyāḥ śūrasattamāḥ. jāyante kṣatriyāḥ śūrās tretāyāṃ cakravartinaḥ.

सर्ववर्णा महाराज जायन्ते द्वापरे सति। महोत्साहा महावीर्याः परस्परवधैषिणः।

sarvavarṇā mahārāja jāyante dvāpare sati. mahotsāhā mahāvīryāḥ parasparavadhaiṣiṇaḥ.

तेजसाल्पेन संयुक्ताः क्रोधनाः पुरुषा नृप। लुब्धाश् चानृतकाश् चैव पुष्ये जायन्ति भारत।

tejasālpena saṃyuktāḥ krodhanāḥ puruṣā nṛpa. lubdhāś cānṛtakāś caiva puṣye jāyanti bhārata.

ईर्ष्या मानस् तथा क्रोधो मायासूया तथैव च। पुष्ये भवन्ति मर्त्यानां रागो लोभश् च भारत।

īrṣyā mānas tathā krodho māyāsūyā tathaiva ca. puṣye bhavanti martyānāṃ rāgo lobhaś ca bhārata.

संक्षेपो वर्तते राजन् द्वापरे ऽस्मिन् नराधिप। गुणोत्तरं हैमवतं हरिवर्षं ततः परम्।

saṃkṣepo vartate rājan dvāpare 'smin narādhipa. guṇottaraṃ haimavataṃ harivarṣaṃ tataḥ param.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...