महाभारत 4.48 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

महाभारत

←विराट पर्व→

←अध्याय 48→

[mh-4-48] • 23 श्लोकाः

वैशंपायन उवाच। तथा व्यूढेष्व् अनीकेषु कौरवेयैर् महारथैः। उपायाद् अर्जुनस् तूर्णं रथघोषेण नादयन्।

vaiśaṃpāyana uvāca. tathā vyūḍheṣv anīkeṣu kauraveyair mahārathaiḥ. upāyād arjunas tūrṇaṃ rathaghoṣeṇa nādayan.

ददृशुस् ते ध्वजाग्रं वै शुश्रुवुश् च रथस्वनम्। दोधूयमानस्य भृशं गाण्डीवस्य च निस्वनम्। त्रिकोशमात्रं गत्वा तु पाण्डवः श्वेतवाहनः। सेनामुखम् अभिप्रेक्ष्य पार्थो वैराटिम् अब्रवीत्। राजानं नात्र पश्यामि रथानीके व्यवस्थितम्। दक्षिणं पक्षम् आस्थाय कुरवो यान्त्य् उदङ्मुखाः। उत्सृज्यैतद् रथानीकं महेष्वासाभिरक्षितम्। गवाग्रम् अभितो याहि यावत् पश्यामि मे रिपुम्। गवाग्रम् अभितो गत्वा गाश् चाशु विनिवर्तय। यावद् एते निवर्तन्ते कुरवो जवम् आस्थिताः। तावद् एव पशून् सर्वान् निवर्तिष्ये तवाभिभो। इत्य् उक्त्वा समरे पार्थो वैराटिम् अपराजितः। सव्यं पक्षम् अनुप्राप्य जवेनाश्वान् अचोदयत्। ततो ऽभ्यवादयत् पार्थो भीष्मं शांतनवं कृपम्। द्वाभ्यां द्वाभ्यां तथाचार्यं द्रोणं च निशितैः शरैः। द्रोणं कृपं च भीष्मं च पृषत्कैर् अभ्यवादयत्।

dadṛśus te dhvajāgraṃ vai śuśruvuś ca rathasvanam. dodhūyamānasya bhṛśaṃ gāṇḍīvasya ca nisvanam. trikośamātraṃ gatvā tu pāṇḍavaḥ śvetavāhanaḥ. senāmukham abhiprekṣya pārtho vairāṭim abravīt. rājānaṃ nātra paśyāmi rathānīke vyavasthitam. dakṣiṇaṃ pakṣam āsthāya kuravo yānty udaṅmukhāḥ. utsṛjyaitad rathānīkaṃ maheṣvāsābhirakṣitam. gavāgram abhito yāhi yāvat paśyāmi me ripum. gavāgram abhito gatvā gāś cāśu vinivartaya. yāvad ete nivartante kuravo javam āsthitāḥ. tāvad eva paśūn sarvān nivartiṣye tavābhibho. ity uktvā samare pārtho vairāṭim aparājitaḥ. savyaṃ pakṣam anuprāpya javenāśvān acodayat. tato 'bhyavādayat pārtho bhīṣmaṃ śāṃtanavaṃ kṛpam. dvābhyāṃ dvābhyāṃ tathācāryaṃ droṇaṃ ca niśitaiḥ śaraiḥ. droṇaṃ kṛpaṃ ca bhīṣmaṃ ca pṛṣatkair abhyavādayat.

ततस् तत् सर्वम् आलोक्य द्रोणो वचनम् अब्रवीत्। द्रोणः। न कश् चिद् योद्धुम् इच्छेत न च गुप्तं स्वजीवितम्। अयं वीरश् च शूरश् च दुर्धर्षश् चैव संयुगे। महारथम् अनुप्राप्तं दृष्ट्वा गाण्डीवधन्विनम्।

tatas tat sarvam ālokya droṇo vacanam abravīt. droṇaḥ. na kaś cid yoddhum iccheta na ca guptaṃ svajīvitam. ayaṃ vīraś ca śūraś ca durdharṣaś caiva saṃyuge. mahāratham anuprāptaṃ dṛṣṭvā gāṇḍīvadhanvinam.

एतद् ध्वजाग्रं पार्थस्य दूरतः संप्रकाशते। एष घोषः सजलदो रोरवीति च वानरः। अवस्थाय रथं याति गाण्डीवं विक्षिपन् धनुः। अश्वानां स्तनतां शब्दो वहतां पाकशासनिम्। रथस्याम्बुधरस्येव श्रूयते भृशदारुणः। दारयन्न् इव तेजस्वी वसुधां वासवात्मजः। एष उदार आयाति रथे च रथिनां वरः।

etad dhvajāgraṃ pārthasya dūrataḥ saṃprakāśate. eṣa ghoṣaḥ sajalado roravīti ca vānaraḥ. avasthāya rathaṃ yāti gāṇḍīvaṃ vikṣipan dhanuḥ. aśvānāṃ stanatāṃ śabdo vahatāṃ pākaśāsanim. rathasyāmbudharasyeva śrūyate bhṛśadāruṇaḥ. dārayann iva tejasvī vasudhāṃ vāsavātmajaḥ. eṣa udāra āyāti rathe ca rathināṃ varaḥ.

एष तिष्ठन् रथश्रेष्ठो रथे रथवरप्रणुत्। एष दृष्ट्वा रथानीकम् अस्माकम् अरिमर्दनः। ह्रीमान् वदान्यो धृतिमान् सत्करोति च पाण्डवः। उत्कर्षति धनुःश्रेष्ठं गाण्डीवम् अशनिस्वनम्।

eṣa tiṣṭhan rathaśreṣṭho rathe rathavarapraṇut. eṣa dṛṣṭvā rathānīkam asmākam arimardanaḥ. hrīmān vadānyo dhṛtimān satkaroti ca pāṇḍavaḥ. utkarṣati dhanuḥśreṣṭhaṃ gāṇḍīvam aśanisvanam.

इमौ हि बाणौ सहितौ पादयोर् मे व्यवस्थितौ। बन्धुर् आग्रौ निखातौ मे चित्रपुङ्खावजिह्मगौ। अपरौ चाप्य् अतिक्रान्तौ कर्णौ संस्पृश्य मे शरौ। संस्पृशन्तावतिक्रान्तौ पृष्ट्वैवानामयं भृशम्। चिरदृष्टो ऽयम् अस्माभिः प्रज्ञावान् बान्धवप्रियः। अतीव ज्वलितो लक्ष्म्या पाण्डुपुत्रो धनंजयः।

imau hi bāṇau sahitau pādayor me vyavasthitau. bandhur āgrau nikhātau me citrapuṅkhāvajihmagau. aparau cāpy atikrāntau karṇau saṃspṛśya me śarau. saṃspṛśantāvatikrāntau pṛṣṭvaivānāmayaṃ bhṛśam. ciradṛṣṭo 'yam asmābhiḥ prajñāvān bāndhavapriyaḥ. atīva jvalito lakṣmyā pāṇḍuputro dhanaṃjayaḥ.

निरुष्य हि वने वासं कृत्वा कर्मातिमानुषम्। अभिवादयते पार्थः श्रोत्रे च परिपृच्छति। कुशलं परिपृष्ट्वा च गतास् ते कङ्कवाससः। अमर्षेणाभिसंपूर्णो दुःखेन प्रतिबोधितः। अद्येमां भारतीं सेनाम् एको नाशयते ध्रुवम्। द्व्यधिकं दश उष्य वत्सराणां। स्वजनेनाविदितस् त्रयोदशं च। ज्वलते रथम् आस्थितः किरीटी। तम इव रात्रिजम् अभ्युदस्य सूर्यः। रथी शरी चारुतली निषङ्गी। शङ्खी पताकी कवची किरीटी। खड्गी च धन्वी च विभाति पार्थः। शिखी वृतः स्रुग्भिर् इवाज्यसिक्तः। वैशंपायनः। तम् अदूरम् उपायान्तं दृष्ट्वा पाण्डवम् अर्जुनम्। नारयः प्रेक्षितुं शेकुस् तपस्यन्तं यथा रविम्। स तं दृष्ट्वा रथानीकं पार्थः सारथिम् अब्रवीत्।

niruṣya hi vane vāsaṃ kṛtvā karmātimānuṣam. abhivādayate pārthaḥ śrotre ca paripṛcchati. kuśalaṃ paripṛṣṭvā ca gatās te kaṅkavāsasaḥ. amarṣeṇābhisaṃpūrṇo duḥkhena pratibodhitaḥ. adyemāṃ bhāratīṃ senām eko nāśayate dhruvam. dvyadhikaṃ daśa uṣya vatsarāṇāṃ. svajanenāviditas trayodaśaṃ ca. jvalate ratham āsthitaḥ kirīṭī. tama iva rātrijam abhyudasya sūryaḥ. rathī śarī cārutalī niṣaṅgī. śaṅkhī patākī kavacī kirīṭī. khaḍgī ca dhanvī ca vibhāti pārthaḥ. śikhī vṛtaḥ srugbhir ivājyasiktaḥ. vaiśaṃpāyanaḥ. tam adūram upāyāntaṃ dṛṣṭvā pāṇḍavam arjunam. nārayaḥ prekṣituṃ śekus tapasyantaṃ yathā ravim. sa taṃ dṛṣṭvā rathānīkaṃ pārthaḥ sārathim abravīt.

अर्जुन उवाच। इषुपाते च सेनाया हयान् संयच्छ सारथे। यावत् समीक्षे सैन्ये ऽस्मिन् क्वासौ कुरुकुलाधमः। रत्नवैडूर्यविकृतं मणिप्रवरभूषितम्। परिजानाम्य् अहं तस्य ध्वजं दूरात् समुच्छ्रितम्। यद्य् एनम् इह पश्यामि दुर्बुद्धिम् अतिमानिनम्। यमाय प्रेषयिष्यामि सहायो ऽस्य यदीश्वरः।

arjuna uvāca. iṣupāte ca senāyā hayān saṃyaccha sārathe. yāvat samīkṣe sainye 'smin kvāsau kurukulādhamaḥ. ratnavaiḍūryavikṛtaṃ maṇipravarabhūṣitam. parijānāmy ahaṃ tasya dhvajaṃ dūrāt samucchritam. yady enam iha paśyāmi durbuddhim atimāninam. yamāya preṣayiṣyāmi sahāyo 'sya yadīśvaraḥ.

सर्वान् अन्यान् अनादृत्य दृष्ट्वा तम् अतिमानिनम्। तस्य मूर्ध्नि पतिष्यामि तत एते पराजिताः।

sarvān anyān anādṛtya dṛṣṭvā tam atimāninam. tasya mūrdhni patiṣyāmi tata ete parājitāḥ.

एष व्यवस्थितो द्रोणो द्रौणिश् च तदनन्तरम्। भीष्मः कृपश् च कर्णश् च महेष्वासा व्यवस्थिताः।

eṣa vyavasthito droṇo drauṇiś ca tadanantaram. bhīṣmaḥ kṛpaś ca karṇaś ca maheṣvāsā vyavasthitāḥ.

राजानं नात्र पश्यामि गाः समादाय गच्छति। दक्षिणं मार्गम् आस्थाय शङ्के जीवपरायणः।

rājānaṃ nātra paśyāmi gāḥ samādāya gacchati. dakṣiṇaṃ mārgam āsthāya śaṅke jīvaparāyaṇaḥ.

उत्सृज्यैतद् रथानीकं गच्छ यत्र सुयोधनः। तत्रैव योत्स्ये वैराटे नास्ति युद्धं निरामिषम्। तं जित्वा विनिवर्तिष्ये गाः समादाय वै पुनः। (९च्) सिंहः क्षुद्रमृगस्येव पतिष्ये तस्य मूर्धनि। हनिष्यामि तम् एवाशु शरैर् गाण्डीवनिःसृतैः। (९द्) तस्मिन् हते भविष्यन्ति सर्व एव पराजिताः। शरैः समर्पयिष्यामि धार्तराष्ट्रं ससौबलम्। असभ्यानां च वक्तारं कुरूणां किल किल्बिषम्। (११अ,१२द्) राजानं नेह पश्यामि निरामिषम् इदं बलम्। अभिद्रवे ह राजानं व्यक्तम् इत्य् अत्र निर्भयः। (१०अब्) आस्थितो मध्यमाचार्यो ह्य् अश्वत्थामा त्व् अनन्तरम्। (१०च्द्) कृपकर्णौ पुरस्तात् तु महेष्वासौ व्यवस्थितौ। भूरिश्रवाः सोमदत्तो बाह्लीकश् च जयद्रथः। (११च्) दक्षिणं पक्षम् आश्रित्य स्थिता युद्धविशारदाः। साल्वराजो द्युमत्सेनो वृषसेनश् च सौबलः। दशार्णश् चैव कालिङ्गो वामं पक्षं समाश्रिताः। पृष्ठतः कुरुमुख्यस् तु भीष्मस् तिष्ठति दंसितः। अर्धसैन्येन बलवान् सर्वेषां नः पितामहः। (११अब्) दुर्योधनं न पश्यामि क्व नु राजा स गच्छति। (१२अब्) उत्सृजैतद् रथानीकं याहि यत्र सुयोधनः। (१२एफ़्) तं हत्वा विनिवर्तिष्ये गाः स आदाय गच्छति। गवाग्रम् अभितो याहि यत्र राजा भविष्यति। इत्य् उक्त्वा समरे पार्थो वैराटिम् अपराजितः। संस्पृशानो धनुर् दिव्यं त्वरमाणो ऽगमत् तदा। ततो भीष्मो ऽब्रवीद् वाक्यं कुरुमध्ये परंतपः। चिरदृष्टो ऽयम् अस्माभिर् धर्मज्ञो बान्धवप्रियः। अतीव ज्वलते लक्ष्म्या पाकशासनिर् अच्युतः। एष दुर्योधनं पार्थो मार्गते विकृतिं स्मरन्। सेनाम् अत्यर्थम् आलोक्य त्वरते ग्रहणे कृतम्। मृगं सिंह इवादातुम् ईक्षते पाकशासनिः। पश्चाद् एते प्रदातव्या इति मे वर्तते मतिः।

utsṛjyaitad rathānīkaṃ gaccha yatra suyodhanaḥ. tatraiva yotsye vairāṭe nāsti yuddhaṃ nirāmiṣam. taṃ jitvā vinivartiṣye gāḥ samādāya vai punaḥ. (9c) siṃhaḥ kṣudramṛgasyeva patiṣye tasya mūrdhani. haniṣyāmi tam evāśu śarair gāṇḍīvaniḥsṛtaiḥ. (9d) tasmin hate bhaviṣyanti sarva eva parājitāḥ. śaraiḥ samarpayiṣyāmi dhārtarāṣṭraṃ sasaubalam. asabhyānāṃ ca vaktāraṃ kurūṇāṃ kila kilbiṣam. (11a,12d) rājānaṃ neha paśyāmi nirāmiṣam idaṃ balam. abhidrave ha rājānaṃ vyaktam ity atra nirbhayaḥ. (10ab) āsthito madhyamācāryo hy aśvatthāmā tv anantaram. (10cd) kṛpakarṇau purastāt tu maheṣvāsau vyavasthitau. bhūriśravāḥ somadatto bāhlīkaś ca jayadrathaḥ. (11c) dakṣiṇaṃ pakṣam āśritya sthitā yuddhaviśāradāḥ. sālvarājo dyumatseno vṛṣasenaś ca saubalaḥ. daśārṇaś caiva kāliṅgo vāmaṃ pakṣaṃ samāśritāḥ. pṛṣṭhataḥ kurumukhyas tu bhīṣmas tiṣṭhati daṃsitaḥ. ardhasainyena balavān sarveṣāṃ naḥ pitāmahaḥ. (11ab) duryodhanaṃ na paśyāmi kva nu rājā sa gacchati. (12ab) utsṛjaitad rathānīkaṃ yāhi yatra suyodhanaḥ. (12ef) taṃ hatvā vinivartiṣye gāḥ sa ādāya gacchati. gavāgram abhito yāhi yatra rājā bhaviṣyati. ity uktvā samare pārtho vairāṭim aparājitaḥ. saṃspṛśāno dhanur divyaṃ tvaramāṇo 'gamat tadā. tato bhīṣmo 'bravīd vākyaṃ kurumadhye paraṃtapaḥ. ciradṛṣṭo 'yam asmābhir dharmajño bāndhavapriyaḥ. atīva jvalate lakṣmyā pākaśāsanir acyutaḥ. eṣa duryodhanaṃ pārtho mārgate vikṛtiṃ smaran. senām atyartham ālokya tvarate grahaṇe kṛtam. mṛgaṃ siṃha ivādātum īkṣate pākaśāsaniḥ. paścād ete pradātavyā iti me vartate matiḥ.

वैशंपायन उवाच। एवम् उक्तः स वैराटिर् हयान् संयम्य यत्नतः। नियम्य च ततो रश्मीन् यत्र ते कुरुपुंगवाः। अचोदयत् ततो वाहान् यतो दुर्योधनस् ततः।

vaiśaṃpāyana uvāca. evam uktaḥ sa vairāṭir hayān saṃyamya yatnataḥ. niyamya ca tato raśmīn yatra te kurupuṃgavāḥ. acodayat tato vāhān yato duryodhanas tataḥ.

उत्सृज्य रथवंशं तु प्रयाते श्वेतवाहने। अभिप्रायं विदित्वास्य द्रोणो वचनम् अब्रवीत्।

utsṛjya rathavaṃśaṃ tu prayāte śvetavāhane. abhiprāyaṃ viditvāsya droṇo vacanam abravīt.

नैषो ऽन्तरेण राजानं बीभत्सुः स्थातुम् इच्छति। तस्य पार्ष्णिं ग्रहीष्यामो जवेनाभिप्रयास्यतः।

naiṣo 'ntareṇa rājānaṃ bībhatsuḥ sthātum icchati. tasya pārṣṇiṃ grahīṣyāmo javenābhiprayāsyataḥ.

न ह्य् एनम् अभिसंक्रुद्धम् एको युध्येत संयुगे। अन्यो देवात् सहस्राक्षात् कृष्णाद् वा देवकीसुतात्। आचार्यप्रवराद् वापि भारद्वाजान् महारथात्।

na hy enam abhisaṃkruddham eko yudhyeta saṃyuge. anyo devāt sahasrākṣāt kṛṣṇād vā devakīsutāt. ācāryapravarād vāpi bhāradvājān mahārathāt.

किं नो गावः करिष्यन्ति धनं वा विपुलं तथा। दुर्योधनः पार्थजले पुरा नौर् इव मज्जति। इत्य् उक्त्वा समरे भीष्मः सेनया सह कौरवः। वैशंपायनः। अन्वधावत् तदा पार्थं धार्तराष्ट्रस्य रक्षणे। त्रिकोशमात्रं गत्वा तु पार्थो वैराटिम् अब्रवीत्। इषुपातेन सेनायाः स्थापयाश्वान् अरिंदम। एतद् अग्रं गवां दृष्टं मन्दं वाहय सारथे। याह्य् उत्तरेण सेनाया गाश् चैव प्रविभज्य च। परिक्षिप्य गवां यूथम् अत्र योत्स्ये सुयोधनम्। गच्छन्ति सत्वरं गावः सगोपाः परिमोचय। तत्र गत्वा पशून् वीर सगोपान् परिमोचय। अन्तरेण च सेनायाः प्राङ्मुखो गच्छ चोत्तर। इमे त्व् अतिरथाः सर्वे मम वीर्यपराक्रमम्। पश्यन्तु कुरवो युद्धे महेन्द्रस्येव दानवाः।

kiṃ no gāvaḥ kariṣyanti dhanaṃ vā vipulaṃ tathā. duryodhanaḥ pārthajale purā naur iva majjati. ity uktvā samare bhīṣmaḥ senayā saha kauravaḥ. vaiśaṃpāyanaḥ. anvadhāvat tadā pārthaṃ dhārtarāṣṭrasya rakṣaṇe. trikośamātraṃ gatvā tu pārtho vairāṭim abravīt. iṣupātena senāyāḥ sthāpayāśvān ariṃdama. etad agraṃ gavāṃ dṛṣṭaṃ mandaṃ vāhaya sārathe. yāhy uttareṇa senāyā gāś caiva pravibhajya ca. parikṣipya gavāṃ yūtham atra yotsye suyodhanam. gacchanti satvaraṃ gāvaḥ sagopāḥ parimocaya. tatra gatvā paśūn vīra sagopān parimocaya. antareṇa ca senāyāḥ prāṅmukho gaccha cottara. ime tv atirathāḥ sarve mama vīryaparākramam. paśyantu kuravo yuddhe mahendrasyeva dānavāḥ.

तथैव गत्वा बीभत्सुर् नाम विश्राव्य चात्मनः। निशिताग्राञ् छरांस् तीक्ष्णान् मुमोचान्तकसंनिभान्। शलभैर् इव तां सेनां शरैः शीघ्रम् अवाकिरत्। निरावकाशम् अभवच् छरैः क्षिप्तैः किरीटिना। सा चापि बहुला सेना पार्थबाणाभिपीडिता।

tathaiva gatvā bībhatsur nāma viśrāvya cātmanaḥ. niśitāgrāñ charāṃs tīkṣṇān mumocāntakasaṃnibhān. śalabhair iva tāṃ senāṃ śaraiḥ śīghram avākirat. nirāvakāśam abhavac charaiḥ kṣiptaiḥ kirīṭinā. sā cāpi bahulā senā pārthabāṇābhipīḍitā.

कीर्यमाणाः शरौघैस् तु योधास् ते पार्थचोदितैः। नापश्यन् नावृतां भूमिम् अन्तरिक्षं च पत्रिभिः। गाश् चैव हि न पश्यन्ति पार्थमुक्तैर् अजिह्मगैः। अर्जुनस् तु तदा हृष्टो दर्शयन् वीर्यम् आत्मनः। पीडयाम् आस सैन्यानि गाण्डीवप्रसृतैः शरैः।

kīryamāṇāḥ śaraughais tu yodhās te pārthacoditaiḥ. nāpaśyan nāvṛtāṃ bhūmim antarikṣaṃ ca patribhiḥ. gāś caiva hi na paśyanti pārthamuktair ajihmagaiḥ. arjunas tu tadā hṛṣṭo darśayan vīryam ātmanaḥ. pīḍayām āsa sainyāni gāṇḍīvaprasṛtaiḥ śaraiḥ.

तेषां नात्मनिनो युद्धे नापयाने ऽभवन् मतिः। शीघ्रत्वम् एव पार्थस्य पूजयन्ति स्म चेतसा। चन्द्रावदातं सामुद्रं कुरुसैन्यभयंकरम्।

teṣāṃ nātmanino yuddhe nāpayāne 'bhavan matiḥ. śīghratvam eva pārthasya pūjayanti sma cetasā. candrāvadātaṃ sāmudraṃ kurusainyabhayaṃkaram.

ततः शङ्खं प्रदध्मौ स द्विषतां लोमहर्षणम्। विस्फार्य च धनुःश्रेष्ठं ध्वजे भूतान्य् अचोदयत्।

tataḥ śaṅkhaṃ pradadhmau sa dviṣatāṃ lomaharṣaṇam. visphārya ca dhanuḥśreṣṭhaṃ dhvaje bhūtāny acodayat.

तस्य शङ्खस्य शब्देन रथनेमिस्वनेन च। गाण्डीवस्य च घोषेण पृथिवी समकम्पत। अमानुषाणां तेषां च भूतानां ध्वजवासिनाम्। शब्देन महता राजन् संत्रस्तं गोधनं महत्। वियद्गतानां देवानां मानुषाणां रवेण च।

tasya śaṅkhasya śabdena rathanemisvanena ca. gāṇḍīvasya ca ghoṣeṇa pṛthivī samakampata. amānuṣāṇāṃ teṣāṃ ca bhūtānāṃ dhvajavāsinām. śabdena mahatā rājan saṃtrastaṃ godhanaṃ mahat. viyadgatānāṃ devānāṃ mānuṣāṇāṃ raveṇa ca.

ऊर्ध्वं पुच्छान् विधुन्वाना रेभमाणाः समन्ततः। गावः प्रतिन्यवर्तन्त दिशम् आस्थाय दक्षिणाम्। ततः स समरे वीरो बीभत्सुः शत्रुपूगहा। गोपालांश् चोदयाम् आस गाश् चैताश् चोदयेति च। उत्तरं चाह बीभत्सुर् हर्षयन् पाण्डुनन्दनः। गवाम् अग्रं समीक्षस्व गाश् चैवाशु निवर्तय। यावद् एते निवर्तन्ते कुरवो जवम् आस्थिताः। याह्य् उत्तरेण गाश् चैताः सैन्यानां च नृपात्मज। पश्यन्तु कुरवः सर्वे मम वीर्यपराक्रमम्। ते लाभम् इव मन्वानाः कुरवो ऽर्जुनम् आहवे। दृष्ट्वा यान्तम् अदूरस्थं क्षिप्रम् अभ्यपतन् रथैः। हस्त्यश्वपरिवारेण महताभिविराजता। योधैः प्रासासिहस्तैश् च चापबाणोद्यतायुधैः। तान्य् अनीकान्य् अशोभन्त कुरूणाम् आततायिनाम्। संसर्पन्त इवाकाशे विद्युत्वन्तो बलाहकाः। तानि दृष्ट्वा ह्य् अनीकानि निवर्तितरथानि च। पार्थो ऽपि वायुवद् घोरं सैन्याग्रं व्यधुनोच् छरैः।

ūrdhvaṃ pucchān vidhunvānā rebhamāṇāḥ samantataḥ. gāvaḥ pratinyavartanta diśam āsthāya dakṣiṇām. tataḥ sa samare vīro bībhatsuḥ śatrupūgahā. gopālāṃś codayām āsa gāś caitāś codayeti ca. uttaraṃ cāha bībhatsur harṣayan pāṇḍunandanaḥ. gavām agraṃ samīkṣasva gāś caivāśu nivartaya. yāvad ete nivartante kuravo javam āsthitāḥ. yāhy uttareṇa gāś caitāḥ sainyānāṃ ca nṛpātmaja. paśyantu kuravaḥ sarve mama vīryaparākramam. te lābham iva manvānāḥ kuravo 'rjunam āhave. dṛṣṭvā yāntam adūrasthaṃ kṣipram abhyapatan rathaiḥ. hastyaśvaparivāreṇa mahatābhivirājatā. yodhaiḥ prāsāsihastaiś ca cāpabāṇodyatāyudhaiḥ. tāny anīkāny aśobhanta kurūṇām ātatāyinām. saṃsarpanta ivākāśe vidyutvanto balāhakāḥ. tāni dṛṣṭvā hy anīkāni nivartitarathāni ca. pārtho 'pi vāyuvad ghoraṃ sainyāgraṃ vyadhunoc charaiḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...

Project Home / Contents