महाभारत 3.88 (श्लोक 12)

महाभारत

←वन पर्व→

←अध्याय 88→

[mh-3-88] • 30 श्लोकाः

धौम्य उवाच। उदीच्यां राजशार्दूल दिशि पुण्यानि यानि वै। तानि ते कीर्तयिष्यामि पुण्यान्य् आयतनानि च। शृणुष्वावहितो भूत्वा मम मन्त्रयतः प्रभो। कथाप्रतिग्रहो वीर श्रद्धां जनयते शुभाम्।

dhaumya uvāca. udīcyāṃ rājaśārdūla diśi puṇyāni yāni vai. tāni te kīrtayiṣyāmi puṇyāny āyatanāni ca. śṛṇuṣvāvahito bhūtvā mama mantrayataḥ prabho. kathāpratigraho vīra śraddhāṃ janayate śubhām.

सरस्वती पुण्यवहा ह्रदिनी वनमालिनी। समुद्रगा महावेगा यमुना यत्र पाण्डव।

sarasvatī puṇyavahā hradinī vanamālinī. samudragā mahāvegā yamunā yatra pāṇḍava.

तत्र पुण्यतमं तीर्थं प्लक्षावतरणं शिवम्। यत्र सारस्वतैर् इष्ट्वा गच्छन्त्य् अवभृथं द्विजाः।

tatra puṇyatamaṃ tīrthaṃ plakṣāvataraṇaṃ śivam. yatra sārasvatair iṣṭvā gacchanty avabhṛthaṃ dvijāḥ.

पुण्यं चाख्यायते दिव्यं शिवम् अग्निशिरो ऽनघ। सहदेवो ऽयजद् यत्र शम्याक्षेपेण भारत।

puṇyaṃ cākhyāyate divyaṃ śivam agniśiro 'nagha. sahadevo 'yajad yatra śamyākṣepeṇa bhārata.

एतस्मिन्न् एव चार्थेयम् इन्द्रगीता युधिष्ठिर। गाथा चरति लोके ऽस्मिन् गीयमाना द्विजातिभिः।

etasminn eva cārtheyam indragītā yudhiṣṭhira. gāthā carati loke 'smin gīyamānā dvijātibhiḥ.

अग्नयः सहदेवेन ये चिता यमुनाम् अनु। शतं शतसहस्राणि सहस्रशतदक्षिणाः।

agnayaḥ sahadevena ye citā yamunām anu. śataṃ śatasahasrāṇi sahasraśatadakṣiṇāḥ.

तत्रैव भरतो राजा चक्रवर्ती महायशाः। विंशतिं सप्त चाष्टौ च हयमेधान् उपाहरत्।

tatraiva bharato rājā cakravartī mahāyaśāḥ. viṃśatiṃ sapta cāṣṭau ca hayamedhān upāharat.

कामकृद् यो द्विजातीनां श्रुतस् तात मया पुरा। अत्यन्तम् आश्रमः पुण्यः सरकस् तस्य विश्रुतः।

kāmakṛd yo dvijātīnāṃ śrutas tāta mayā purā. atyantam āśramaḥ puṇyaḥ sarakas tasya viśrutaḥ.

सरस्वती नदी सद्भिः सततं पार्थ पूजिता। वालखिल्यैर् महाराज यत्रेष्टम् ऋषिभिः पुरा।

sarasvatī nadī sadbhiḥ satataṃ pārtha pūjitā. vālakhilyair mahārāja yatreṣṭam ṛṣibhiḥ purā.

दृषद्वती पुण्यतमा तत्र ख्याता युधिष्ठिर। न्यग्रोधाख्यस् तु पुण्याख्यः पाञ्चाल्यो द्विपदां वर। दाल्भ्यघोषश् च दाल्भ्यश् च धरणीस्थो महात्मनः। कौन्तेयानन्तयशसः सुव्रतस्यामितौजसः। आश्रमः ख्यायते पुण्यस् त्रिषु लोकेषु विश्रुतः। तत्र वैवर्ण्यवर्णौ च सुपुण्यौ मनुजाधिप।

dṛṣadvatī puṇyatamā tatra khyātā yudhiṣṭhira. nyagrodhākhyas tu puṇyākhyaḥ pāñcālyo dvipadāṃ vara. dālbhyaghoṣaś ca dālbhyaś ca dharaṇīstho mahātmanaḥ. kaunteyānantayaśasaḥ suvratasyāmitaujasaḥ. āśramaḥ khyāyate puṇyas triṣu lokeṣu viśrutaḥ. tatra vaivarṇyavarṇau ca supuṇyau manujādhipa.

वेदज्ञौ वेदविदितौ विद्यावेदविदाव् उभौ। यजन्तौ क्रतुभिर् नित्यं पुण्यैर् भरतसत्तम।

vedajñau vedaviditau vidyāvedavidāv ubhau. yajantau kratubhir nityaṃ puṇyair bharatasattama.

समेत्य बहुशो देवाः सेन्द्राः सवरुणाः पुरा। विशाखयूपे ऽतप्यन्त तस्मात् पुण्यतमः स वै।

sametya bahuśo devāḥ sendrāḥ savaruṇāḥ purā. viśākhayūpe 'tapyanta tasmāt puṇyatamaḥ sa vai.

ऋषिर् महान् महाभागो जमदग्निर् महायशाः। पलाशकेषु पुण्येषु रम्येष्व् अयजताभिभूः।

ṛṣir mahān mahābhāgo jamadagnir mahāyaśāḥ. palāśakeṣu puṇyeṣu ramyeṣv ayajatābhibhūḥ.

यत्र सर्वाः सरिच्छ्रेष्ठाः साक्षात् तम् ऋषिसत्तमम्। स्वं स्वं तोयम् उपादाय परिवार्योपतस्थिरे।

yatra sarvāḥ saricchreṣṭhāḥ sākṣāt tam ṛṣisattamam. svaṃ svaṃ toyam upādāya parivāryopatasthire.

अपि चात्र महाराज स्वयं विश्वावसुर् जगौ। इमं श्लोकं तदा वीर प्रेक्ष्य वीर्यं महात्मनः।

api cātra mahārāja svayaṃ viśvāvasur jagau. imaṃ ślokaṃ tadā vīra prekṣya vīryaṃ mahātmanaḥ.

यजमानस्य वै देवाञ् जमदग्नेर् महात्मनः। आगम्य सरितः सर्वा मधुना समतर्पयन्।

yajamānasya vai devāñ jamadagner mahātmanaḥ. āgamya saritaḥ sarvā madhunā samatarpayan.

गन्धर्वयक्षरक्षोभिर् अप्सरोभिश् च शोभितम्। किरातकिंनरावासं शैलं शिखरिणां वरम्।

gandharvayakṣarakṣobhir apsarobhiś ca śobhitam. kirātakiṃnarāvāsaṃ śailaṃ śikhariṇāṃ varam.

बिभेद तरसा गङ्गा गङ्गाद्वारे युधिष्ठिर। पुण्यं तत् ख्यायते राजन् ब्रह्मर्षिगणसेवितम्।

bibheda tarasā gaṅgā gaṅgādvāre yudhiṣṭhira. puṇyaṃ tat khyāyate rājan brahmarṣigaṇasevitam.

सनत्कुमारः कौरव्य पुण्यं कनखलं तथा। पर्वतश् च पुरुर् नाम यत्र जातः पुरूरवाः।

sanatkumāraḥ kauravya puṇyaṃ kanakhalaṃ tathā. parvataś ca purur nāma yatra jātaḥ purūravāḥ.

भृगुर् यत्र तपस् तेपे महर्षिगणसेवितः। स राजन्न् आश्रमः ख्यातो भृगुतुङ्गो महागिरिः।

bhṛgur yatra tapas tepe maharṣigaṇasevitaḥ. sa rājann āśramaḥ khyāto bhṛgutuṅgo mahāgiriḥ.

यच् च भूतं भविष्यच् च भवच् च पुरुषर्षभ। नारायणः प्रभुर् विष्णुः शाश्वतः पुरुषोत्तमः।

yac ca bhūtaṃ bhaviṣyac ca bhavac ca puruṣarṣabha. nārāyaṇaḥ prabhur viṣṇuḥ śāśvataḥ puruṣottamaḥ.

तस्यातियशसः पुण्यां विशालां बदरीम् अनु। आश्रमः ख्यायते पुण्यस् त्रिषु लोकेषु विश्रुतः।

tasyātiyaśasaḥ puṇyāṃ viśālāṃ badarīm anu. āśramaḥ khyāyate puṇyas triṣu lokeṣu viśrutaḥ.

उष्णतोयवहा गङ्ग शीततोयवहापरा। सुवर्णसिकता राजन् विशालां बदरीम् अनु।

uṣṇatoyavahā gaṅga śītatoyavahāparā. suvarṇasikatā rājan viśālāṃ badarīm anu.

ऋषयो यत्र देवाश् च महाभागा महौजसः। प्राप्य नित्यं नमस्यन्ति देवं नारायणं विभुम्।

ṛṣayo yatra devāś ca mahābhāgā mahaujasaḥ. prāpya nityaṃ namasyanti devaṃ nārāyaṇaṃ vibhum.

यत्र नारायणो देवः परमात्मा सनातनः। तत्र कृत्स्नं जगत् पार्थ तीर्थान्य् आयतनानि च।

yatra nārāyaṇo devaḥ paramātmā sanātanaḥ. tatra kṛtsnaṃ jagat pārtha tīrthāny āyatanāni ca.

तत् पुण्यं तत् परं ब्रह्म तत् तीर्थं तत् तपोवनम्। तत् परं परमं देवं भूतानाम् ईश्वरेश्वरम्। शाश्वतं परमं चैव धातारं परमं पदम्। यं विदित्वा न शोचन्ति विद्वांसः शास्त्रदृष्टयः। तत्र देवर्षयः सिद्धाः सर्वे चैव तपोधनाः।

tat puṇyaṃ tat paraṃ brahma tat tīrthaṃ tat tapovanam. tat paraṃ paramaṃ devaṃ bhūtānām īśvareśvaram. śāśvataṃ paramaṃ caiva dhātāraṃ paramaṃ padam. yaṃ viditvā na śocanti vidvāṃsaḥ śāstradṛṣṭayaḥ. tatra devarṣayaḥ siddhāḥ sarve caiva tapodhanāḥ.

आदिदेवो महायोगी यत्रास्ते मधुसूदनः। पुण्यानाम् अपि तत् पुण्यं तत्र ते संशयो ऽस्तु मा।

ādidevo mahāyogī yatrāste madhusūdanaḥ. puṇyānām api tat puṇyaṃ tatra te saṃśayo 'stu mā.

एतानि राजन् पुण्यानि पृथिव्यां पृथिवीपते। कीर्तितानि नरश्रेष्ठ तीर्थान्य् आयतनानि च।

etāni rājan puṇyāni pṛthivyāṃ pṛthivīpate. kīrtitāni naraśreṣṭha tīrthāny āyatanāni ca.

एतानि वसुभिः साध्यैर् आदित्यैर् मरुदश्विभिः। ऋषिभिर् ब्रह्मकल्पैश् च सेवितानि महात्मभिः।

etāni vasubhiḥ sādhyair ādityair marudaśvibhiḥ. ṛṣibhir brahmakalpaiś ca sevitāni mahātmabhiḥ.

चरन् एतानि कौन्तेय सहितो ब्राह्मणर्षभैः। भ्रातृभिश् च महाभागैर् उत्कण्ठां विजहिष्यसि।

caran etāni kaunteya sahito brāhmaṇarṣabhaiḥ. bhrātṛbhiś ca mahābhāgair utkaṇṭhāṃ vijahiṣyasi.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...

Project Home / Contents