महाभारत 3.86 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

महाभारत

←वन पर्व→

←अध्याय 86→

[mh-3-86] • 24 श्लोकाः

धौम्य उवाच। दक्षिणस्यां तु पुण्यानि शृणु तीर्थानि भारत। विस्तरेण यथाबुद्धि कीर्त्यमानानि भारत।

dhaumya uvāca. dakṣiṇasyāṃ tu puṇyāni śṛṇu tīrthāni bhārata. vistareṇa yathābuddhi kīrtyamānāni bhārata.

यस्याम् आख्यायते पुण्या दिशि गोदावरी नदी। बह्वारामा बहुजला तापसाचरिता शुभा।

yasyām ākhyāyate puṇyā diśi godāvarī nadī. bahvārāmā bahujalā tāpasācaritā śubhā.

वेण्णा भीमरथी चोभे नद्यौ पापभयापहे। मृगद्विजसमाकीर्णे तापसालयभूषिते।

veṇṇā bhīmarathī cobhe nadyau pāpabhayāpahe. mṛgadvijasamākīrṇe tāpasālayabhūṣite.

राजर्षेस् तत्र च सरिन् नृगस्य भरतर्षभ। रम्यतीर्था बहुजला पयोष्णी द्विजसेविता।

rājarṣes tatra ca sarin nṛgasya bharatarṣabha. ramyatīrthā bahujalā payoṣṇī dvijasevitā.

अपि चात्र महायोगी मार्कण्डेयो महातपाः। अनुवंष्यां जगौ गाथां नृगस्य धरणीपतेः।

api cātra mahāyogī mārkaṇḍeyo mahātapāḥ. anuvaṃṣyāṃ jagau gāthāṃ nṛgasya dharaṇīpateḥ.

नृगस्य यजमानस्य प्रत्यक्षम् इति नः श्रुतम्। अमाद्यद् इन्द्रः सोमेन दक्षिणाभिर् द्विजातयः। पयोष्ण्यां यजमानस्य वाराहे तीर्थ उत्तमे। उद्धृतं भूतलस्थं वा वायुना समुदीरितम्। पयोष्ण्या हरते तोयं पापम् आमरणान्तिकम्। स्वर्गाद् उत्तुङ्गम् अमलं विषाणं यत्र शूलिनः। स्वम् आत्मविहितं दृष्ट्वा मर्त्यः शिवपुरं व्रजेत्। एकतः सरितः सर्वा गङ्गाद्याः सलिलोच्चयाः। पयोष्णी चैकतः पुण्या तीर्थेभ्यो हि मता मम। मरुतः परिवेष्टारः सदस्याश् च दिवौकसः।

nṛgasya yajamānasya pratyakṣam iti naḥ śrutam. amādyad indraḥ somena dakṣiṇābhir dvijātayaḥ. payoṣṇyāṃ yajamānasya vārāhe tīrtha uttame. uddhṛtaṃ bhūtalasthaṃ vā vāyunā samudīritam. payoṣṇyā harate toyaṃ pāpam āmaraṇāntikam. svargād uttuṅgam amalaṃ viṣāṇaṃ yatra śūlinaḥ. svam ātmavihitaṃ dṛṣṭvā martyaḥ śivapuraṃ vrajet. ekataḥ saritaḥ sarvā gaṅgādyāḥ saliloccayāḥ. payoṣṇī caikataḥ puṇyā tīrthebhyo hi matā mama. marutaḥ pariveṣṭāraḥ sadasyāś ca divaukasaḥ.

माठरस्य वनं पुण्यं बहुमूलफलं शिवम्। यूपश् च भरतश्रेष्ठ वरुणस्रोतसे गिरौ।

māṭharasya vanaṃ puṇyaṃ bahumūlaphalaṃ śivam. yūpaś ca bharataśreṣṭha varuṇasrotase girau.

प्रवेण्युत्तरपार्श्वे तु पुण्ये कण्वाश्रमे तथा। तापसानाम् अरण्यानि कीर्तितानि यथाश्रुति।

praveṇyuttarapārśve tu puṇye kaṇvāśrame tathā. tāpasānām araṇyāni kīrtitāni yathāśruti.

वेदी शूर्पारके तात जमदग्नेर् महात्मनः। रम्या पाषाणतीर्था च पुरश्चन्द्रा च भारत।

vedī śūrpārake tāta jamadagner mahātmanaḥ. ramyā pāṣāṇatīrthā ca puraścandrā ca bhārata.

अशोकतीर्थं मर्त्येषु कौन्तेय बहुलाश्रमम्। अगस्त्यतीर्थं पाण्ड्येषु वारुणं च युधिष्ठिर।

aśokatīrthaṃ martyeṣu kaunteya bahulāśramam. agastyatīrthaṃ pāṇḍyeṣu vāruṇaṃ ca yudhiṣṭhira.

कुमार्यः कथिताः पुण्याः पाण्ड्येष्व् एव नरर्षभ। ताम्रपर्णीं तु कौन्तेय कीर्तयिष्यामि तां शृणु।

kumāryaḥ kathitāḥ puṇyāḥ pāṇḍyeṣv eva nararṣabha. tāmraparṇīṃ tu kaunteya kīrtayiṣyāmi tāṃ śṛṇu.

यत्र देवैस् तपस् तप्तं महद् इच्छद्भिर् आश्रमे। गोकर्णम् इति विख्यातं त्रिषु लोकेषु भारत।

yatra devais tapas taptaṃ mahad icchadbhir āśrame. gokarṇam iti vikhyātaṃ triṣu lokeṣu bhārata.

शीततोयो बहुजलः पुण्यस् तात शिवश् च सः। ह्रदः परमदुष्प्रापो मानुषैर् अकृतात्मभिः।

śītatoyo bahujalaḥ puṇyas tāta śivaś ca saḥ. hradaḥ paramaduṣprāpo mānuṣair akṛtātmabhiḥ.

तत्रैव तृणसोमाग्नेः संपन्नफलमूलवान्। आश्रमो ऽगस्त्यशिष्यस्य पुण्यो देवसभे गिरौ।

tatraiva tṛṇasomāgneḥ saṃpannaphalamūlavān. āśramo 'gastyaśiṣyasya puṇyo devasabhe girau.

वैडूर्यपर्वतस् तत्र श्रीमान् मणिमयः शिवः। अगस्त्यस्याश्रमश् चैव बहुमूलफलोदकः।

vaiḍūryaparvatas tatra śrīmān maṇimayaḥ śivaḥ. agastyasyāśramaś caiva bahumūlaphalodakaḥ.

सुराष्ट्रेष्व् अपि वक्ष्यामि पुण्यान्य् आयतनानि च। आश्रमान् सरितः शैलान् सरांसि च नराधिप।

surāṣṭreṣv api vakṣyāmi puṇyāny āyatanāni ca. āśramān saritaḥ śailān sarāṃsi ca narādhipa.

चमसोन्मज्जनं विप्रास् तत्रापि कथयन्त्य् उत। प्रभासं चोदधौ तीर्थं त्रिदशानां युधिष्ठिर।

camasonmajjanaṃ viprās tatrāpi kathayanty uta. prabhāsaṃ codadhau tīrthaṃ tridaśānāṃ yudhiṣṭhira.

तत्र पिण्डारकं नाम तापसाचरितं शुभम्। उज्जयन्तश् च शिखरी क्षिप्रं सिद्धिकरो महान्।

tatra piṇḍārakaṃ nāma tāpasācaritaṃ śubham. ujjayantaś ca śikharī kṣipraṃ siddhikaro mahān.

तत्र देवर्षिवर्येण नारदेनानुकीर्तितः। पुराणः श्रूयते श्लोकस् तं निबोध युधिष्ठिर।

tatra devarṣivaryeṇa nāradenānukīrtitaḥ. purāṇaḥ śrūyate ślokas taṃ nibodha yudhiṣṭhira.

पुण्ये गिरौ सुराष्ट्रेषु मृगपक्षिनिषेविते। उज्जयन्ते स्म तप्ताङ्गो नाकपृष्ठे महीयते। एष नारायणः श्रीमान् क्षीरार्णवनिकेतनः। नागपर्यङ्कम् उत्सृज्य ह्य् आगतो मथुरां पुरीम्।

puṇye girau surāṣṭreṣu mṛgapakṣiniṣevite. ujjayante sma taptāṅgo nākapṛṣṭhe mahīyate. eṣa nārāyaṇaḥ śrīmān kṣīrārṇavaniketanaḥ. nāgaparyaṅkam utsṛjya hy āgato mathurāṃ purīm.

पुण्या द्वारवती तत्र यत्रास्ते मधुसूदनः। साक्षाद् देवः पुराणो ऽसौ स हि धर्मः सनातनः।

puṇyā dvāravatī tatra yatrāste madhusūdanaḥ. sākṣād devaḥ purāṇo 'sau sa hi dharmaḥ sanātanaḥ.

ये च वेदविदो विप्रा ये चाध्यात्मविदो जनाः। ते वदन्ति महात्मानं कृष्णं धर्मं सनातनम्।

ye ca vedavido viprā ye cādhyātmavido janāḥ. te vadanti mahātmānaṃ kṛṣṇaṃ dharmaṃ sanātanam.

पवित्राणां हि गोविन्दः पवित्रं परम् उच्यते। मङ्गऌअं भगवान् विष्णुर् मङ्गऌअं मधुसूदनः। मङ्गऌअं पुण्डरीकाक्षो मङ्गऌअं गरुडध्वजः। पुण्यानाम् अपि पुण्यो ऽसौ मङ्गलानां च मङ्गलम्।

pavitrāṇāṃ hi govindaḥ pavitraṃ param ucyate. maṅgaḷaṃ bhagavān viṣṇur maṅgaḷaṃ madhusūdanaḥ. maṅgaḷaṃ puṇḍarīkākṣo maṅgaḷaṃ garuḍadhvajaḥ. puṇyānām api puṇyo 'sau maṅgalānāṃ ca maṅgalam.

त्रैलोक्यं पुण्डरीकाक्षो देवदेवः सनातनः। अव्ययात्मा महात्मा च क्षेत्रज्ञः परमेश्वरः। आस्ते हरिर् अचिन्त्यात्मा तत्रैव मधुसूदनः।

trailokyaṃ puṇḍarīkākṣo devadevaḥ sanātanaḥ. avyayātmā mahātmā ca kṣetrajñaḥ parameśvaraḥ. āste harir acintyātmā tatraiva madhusūdanaḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...