महाभारत 3.81 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

महाभारत

←वन पर्व→

←अध्याय 81→

[mh-3-81] • 178 श्लोकाः

पुलस्त्य उवाच। ततो गच्छेत राजेन्द्र कुरुक्षेत्रम् अभिष्टुतम्। पापेभ्यो विप्रमुच्यन्ते तद्गताः सर्वजन्तवः।

pulastya uvāca. tato gaccheta rājendra kurukṣetram abhiṣṭutam. pāpebhyo vipramucyante tadgatāḥ sarvajantavaḥ.

कुरुक्षेत्रं गमिष्यामि कुरुक्षेत्रे वसाम्य् अहम्। य एवं सततं ब्रूयात् सो ऽपि पापैः प्रमुच्यते। पांसवो ऽपि कुरुक्षेत्रे वायुना समुदीरिताः। अपि दुष्कृतकर्माणं नयन्ति परमां गतिम्। दक्षिणेन सरस्वत्या दृषद्वत्युत्तरेण च। ये वसन्ति कुरुक्षेत्रे ते वसन्ति त्रिविष्टपे।

kurukṣetraṃ gamiṣyāmi kurukṣetre vasāmy aham. ya evaṃ satataṃ brūyāt so 'pi pāpaiḥ pramucyate. pāṃsavo 'pi kurukṣetre vāyunā samudīritāḥ. api duṣkṛtakarmāṇaṃ nayanti paramāṃ gatim. dakṣiṇena sarasvatyā dṛṣadvatyuttareṇa ca. ye vasanti kurukṣetre te vasanti triviṣṭape.

तत्र मासं वसेद् वीर सरस्वत्यां युधिष्ठिर। यत्र ब्रह्मादयो देवा ऋषयः सिद्धचारणाः।

tatra māsaṃ vased vīra sarasvatyāṃ yudhiṣṭhira. yatra brahmādayo devā ṛṣayaḥ siddhacāraṇāḥ.

गन्धर्वाप्सरसो यक्षाः पन्नगाश् च महीपते। ब्रह्मक्षेत्रं महापुण्यम् अभिगच्छन्ति भारत।

gandharvāpsaraso yakṣāḥ pannagāś ca mahīpate. brahmakṣetraṃ mahāpuṇyam abhigacchanti bhārata.

मनसाप्य् अभिकामस्य कुरुक्षेत्रं युधिष्ठिर। पापानि विप्रणश्यन्ति ब्रह्मलोकं च गच्छति।

manasāpy abhikāmasya kurukṣetraṃ yudhiṣṭhira. pāpāni vipraṇaśyanti brahmalokaṃ ca gacchati.

गत्वा हि श्रद्धया युक्तः कुरुक्षेत्रं कुरूद्वह। राजसूयाश्वमेधाभ्यां फलं प्राप्नोति मानवः।

gatvā hi śraddhayā yuktaḥ kurukṣetraṃ kurūdvaha. rājasūyāśvamedhābhyāṃ phalaṃ prāpnoti mānavaḥ.

ततो मचक्रुकं राजन् द्वारपालं महाबलम्। यक्षं समभिवाद्यैव गोसहस्रफलं लभेत्।

tato macakrukaṃ rājan dvārapālaṃ mahābalam. yakṣaṃ samabhivādyaiva gosahasraphalaṃ labhet.

ततो गच्छेत धर्मज्ञ विष्णोः स्थानम् अनुत्तमम्। सततं नाम राजेन्द्र यत्र संनिहितो हरिः।

tato gaccheta dharmajña viṣṇoḥ sthānam anuttamam. satataṃ nāma rājendra yatra saṃnihito hariḥ.

तत्र स्नात्वार्चयित्वा च त्रिलोकप्रभवं हरिम्। अश्वमेधम् अवाप्नोति विष्णुलोकं च गच्छति।

tatra snātvārcayitvā ca trilokaprabhavaṃ harim. aśvamedham avāpnoti viṣṇulokaṃ ca gacchati.

ततः पारिप्लवं गच्छेत् तीर्थं त्रैलोक्यविश्रुतम्। अग्निष्टोमातिरात्राभ्यां फलं प्राप्नोति मानवः।

tataḥ pāriplavaṃ gacchet tīrthaṃ trailokyaviśrutam. agniṣṭomātirātrābhyāṃ phalaṃ prāpnoti mānavaḥ.

पृथिव्यास् तीर्थम् आसाद्य गोसहस्रफलं लभेत्। ततः शालूकिनीं गत्वा तीर्थसेवी नराधिप। दशाश्वमेधिके स्नात्वा तद् एव लभते फलम्।

pṛthivyās tīrtham āsādya gosahasraphalaṃ labhet. tataḥ śālūkinīṃ gatvā tīrthasevī narādhipa. daśāśvamedhike snātvā tad eva labhate phalam.

सर्पदर्वीं समासाद्य नागानां तीर्थम् उत्तमम्। अग्निष्टोमम् अवाप्नोति नागलोकं च विन्दति।

sarpadarvīṃ samāsādya nāgānāṃ tīrtham uttamam. agniṣṭomam avāpnoti nāgalokaṃ ca vindati.

ततो गच्छेत धर्मज्ञ द्वारपालं तरन्तुकम्। तत्रोष्य रजनीम् एकां गोसहस्रफलं लभेत्।

tato gaccheta dharmajña dvārapālaṃ tarantukam. tatroṣya rajanīm ekāṃ gosahasraphalaṃ labhet.

ततः पञ्चनदं गत्वा नियतो नियताशनः। कोटितीर्थम् उपस्पृश्य हयमेधफलं लभेत्। अश्विनोस् तीर्थम् आसाद्य रूपवान् अभिजायते।

tataḥ pañcanadaṃ gatvā niyato niyatāśanaḥ. koṭitīrtham upaspṛśya hayamedhaphalaṃ labhet. aśvinos tīrtham āsādya rūpavān abhijāyate.

ततो गच्छेत धर्मज्ञ वाराहं तीर्थम् उत्तमम्। विष्णुर् वाराहरूपेण पूर्वं यत्र स्थितो ऽभवत्। तत्र स्नात्वा नरव्याघ्र अग्निष्टोमफलं लभेत्।

tato gaccheta dharmajña vārāhaṃ tīrtham uttamam. viṣṇur vārāharūpeṇa pūrvaṃ yatra sthito 'bhavat. tatra snātvā naravyāghra agniṣṭomaphalaṃ labhet.

ततो जयन्त्या राजेन्द्र सोमतीर्थं समाविशेत्। स्नात्वा फलम् अवाप्नोति राजसूयस्य मानवः।

tato jayantyā rājendra somatīrthaṃ samāviśet. snātvā phalam avāpnoti rājasūyasya mānavaḥ.

एकहंसे नरः स्नात्वा गोसहस्रफलं लभेत्। कृतशौचं समासाद्य तीर्थसेवी कुरूद्वह। पुण्डरीकम् अवाप्नोति कृतशौचो भवेन् नरः।

ekahaṃse naraḥ snātvā gosahasraphalaṃ labhet. kṛtaśaucaṃ samāsādya tīrthasevī kurūdvaha. puṇḍarīkam avāpnoti kṛtaśauco bhaven naraḥ.

ततो मुञ्जवटं नाम महादेवस्य धीमतः। तत्रोष्य रजनीम् एकां गाणपत्यम् अवाप्नुयात्।

tato muñjavaṭaṃ nāma mahādevasya dhīmataḥ. tatroṣya rajanīm ekāṃ gāṇapatyam avāpnuyāt.

तत्रैव च महाराज यक्षी लोकपरिश्रुता। तां चाभिगम्य राजेन्द्र पुण्यांल् लोकान् अवाप्नुयात्।

tatraiva ca mahārāja yakṣī lokapariśrutā. tāṃ cābhigamya rājendra puṇyāṃl lokān avāpnuyāt.

कुरुक्षेत्रस्य तद् द्वारं विश्रुतं भरतर्षभ। प्रदक्षिणम् उपावृत्य तीर्थसेवी समाहितः।

kurukṣetrasya tad dvāraṃ viśrutaṃ bharatarṣabha. pradakṣiṇam upāvṛtya tīrthasevī samāhitaḥ.

संमिते पुष्कराणां च स्नात्वार्च्य पितृदेवताः। जामदग्न्येन रामेण आहृते वै महात्मना। कृतकृत्यो भवेद् राजन्न् अश्वमेधं च विन्दति।

saṃmite puṣkarāṇāṃ ca snātvārcya pitṛdevatāḥ. jāmadagnyena rāmeṇa āhṛte vai mahātmanā. kṛtakṛtyo bhaved rājann aśvamedhaṃ ca vindati.

ततो रामह्रदान् गच्छेत् तीर्थसेवी नराधिप। यत्र रामेण राजेन्द्र तरसा दीप्ततेजसा। क्षत्रम् उत्साद्य वीर्येण ह्रदाः पञ्च निवेशिताः।

tato rāmahradān gacchet tīrthasevī narādhipa. yatra rāmeṇa rājendra tarasā dīptatejasā. kṣatram utsādya vīryeṇa hradāḥ pañca niveśitāḥ.

पूरयित्वा नरव्याघ्र रुधिरेणेति नः श्रुतम्। पितरस् तर्पिताः सर्वे तथैव च पितामहाः। ततस् ते पितरः प्रीता रामम् ऊचुर् महीपते।

pūrayitvā naravyāghra rudhireṇeti naḥ śrutam. pitaras tarpitāḥ sarve tathaiva ca pitāmahāḥ. tatas te pitaraḥ prītā rāmam ūcur mahīpate.

राम राम महाभाग प्रीताः स्म तव भार्गव। अनया पितृभक्त्या च विक्रमेण च ते विभो। वरं वृणीष्व भद्रं ते किम् इच्छसि महाद्युते।

rāma rāma mahābhāga prītāḥ sma tava bhārgava. anayā pitṛbhaktyā ca vikrameṇa ca te vibho. varaṃ vṛṇīṣva bhadraṃ te kim icchasi mahādyute.

एवम् उक्तः स राजेन्द्र रामः प्रहरतां वरः। अब्रवीत् प्राञ्जलिर् वाक्यं पितॄन् स गगने स्थितान्।

evam uktaḥ sa rājendra rāmaḥ praharatāṃ varaḥ. abravīt prāñjalir vākyaṃ pitṝn sa gagane sthitān.

भवन्तो यदि मे प्रीता यद्य् अनुग्राह्यता मयि। पितृप्रसादाद् इच्छेयं तपसाप्यायनं पुनः।

bhavanto yadi me prītā yady anugrāhyatā mayi. pitṛprasādād iccheyaṃ tapasāpyāyanaṃ punaḥ.

यच् च रोषाभिभूतेन क्षत्रम् उत्सादितं मया। ततश् च पापान् मुच्येयं युष्माकं तेजसा ह्य् अहम्। ह्रदाश् च तीर्थभूता मे भवेयुर् भुवि विश्रुताः।

yac ca roṣābhibhūtena kṣatram utsāditaṃ mayā. tataś ca pāpān mucyeyaṃ yuṣmākaṃ tejasā hy aham. hradāś ca tīrthabhūtā me bhaveyur bhuvi viśrutāḥ.

एतच् छ्रुत्वा शुभं वाक्यं रामस्य पितरस् तदा। प्रत्यूचुः परमप्रीता रामं हर्षसमन्विताः।

etac chrutvā śubhaṃ vākyaṃ rāmasya pitaras tadā. pratyūcuḥ paramaprītā rāmaṃ harṣasamanvitāḥ.

तपस् ते वर्धतां भूयः पितृभक्त्या विशेषतः। यच् च रोषाभिभूतेन क्षत्रम् उत्सादितं त्वया।

tapas te vardhatāṃ bhūyaḥ pitṛbhaktyā viśeṣataḥ. yac ca roṣābhibhūtena kṣatram utsāditaṃ tvayā.

ततश् च पापान् मुक्तस् त्वं कर्मभिस् ते च पातिताः। ह्रदाश् च तव तीर्थत्वं गमिष्यन्ति न संशयः।

tataś ca pāpān muktas tvaṃ karmabhis te ca pātitāḥ. hradāś ca tava tīrthatvaṃ gamiṣyanti na saṃśayaḥ.

ह्रदेष्व् एतेषु यः स्नात्वा पितॄन् संतर्पयिष्यति। पितरस् तस्य वै प्रीता दास्यन्ति भुवि दुर्लभम्। ईप्सितं मनसः कामं स्वर्गलोकं च शाश्वतम्।

hradeṣv eteṣu yaḥ snātvā pitṝn saṃtarpayiṣyati. pitaras tasya vai prītā dāsyanti bhuvi durlabham. īpsitaṃ manasaḥ kāmaṃ svargalokaṃ ca śāśvatam.

एवं दत्त्वा वरान् राजन् रामस्य पितरस् तदा। आमन्त्र्य भार्गवं प्रीतास् तत्रैवान्तर्दधुस् तदा।

evaṃ dattvā varān rājan rāmasya pitaras tadā. āmantrya bhārgavaṃ prītās tatraivāntardadhus tadā.

एवं रामह्रदाः पुण्या भार्गवस्य महात्मनः। स्नात्वा ह्रदेषु रामस्य ब्रह्मचारी शुभव्रतः। रामम् अभ्यर्च्य राजेन्द्र लभेद् बहु सुवर्णकम्।

evaṃ rāmahradāḥ puṇyā bhārgavasya mahātmanaḥ. snātvā hradeṣu rāmasya brahmacārī śubhavrataḥ. rāmam abhyarcya rājendra labhed bahu suvarṇakam.

वंशमूलकम् आसाद्य तीर्थसेवी कुरूद्वह। स्ववंशम् उद्धरेद् राजन् स्नात्वा वै वंशमूलके।

vaṃśamūlakam āsādya tīrthasevī kurūdvaha. svavaṃśam uddhared rājan snātvā vai vaṃśamūlake.

कायशोधनम् आसाद्य तीर्थं भरतसत्तम। शरीरशुद्धिः स्नातस्य तस्मिंस् तीर्थे न संशयः। शुद्धदेहश् च संयाति शुभांल् लोकान् अनुत्तमान्।

kāyaśodhanam āsādya tīrthaṃ bharatasattama. śarīraśuddhiḥ snātasya tasmiṃs tīrthe na saṃśayaḥ. śuddhadehaś ca saṃyāti śubhāṃl lokān anuttamān.

ततो गच्छेत राजेन्द्र तीर्थं त्रैलोक्यविश्रुतम्। लोका यत्रोद्धृताः पूर्वं विष्णुना प्रभविष्णुना।

tato gaccheta rājendra tīrthaṃ trailokyaviśrutam. lokā yatroddhṛtāḥ pūrvaṃ viṣṇunā prabhaviṣṇunā.

लोकोद्धारं समासाद्य तीर्थं त्रैलोक्यविश्रुतम्। स्नात्वा तीर्थवरे राजंल् लोकान् उद्धरते स्वकान्। श्रीतीर्थं च समासाद्य विन्दते श्रियम् उत्तमाम्। स्नात्वा नियतमानसः। अर्चयित्वा पितॄन् देवान्।

lokoddhāraṃ samāsādya tīrthaṃ trailokyaviśrutam. snātvā tīrthavare rājaṃl lokān uddharate svakān. śrītīrthaṃ ca samāsādya vindate śriyam uttamām. snātvā niyatamānasaḥ. arcayitvā pitṝn devān.

कपिलातीर्थम् आसाद्य ब्रह्मचारी समाहितः। तत्र स्नात्वार्चयित्वा च दैवतानि पितॄंस् तथा। कपिलानां सहस्रस्य फलं विन्दति मानवः।

kapilātīrtham āsādya brahmacārī samāhitaḥ. tatra snātvārcayitvā ca daivatāni pitṝṃs tathā. kapilānāṃ sahasrasya phalaṃ vindati mānavaḥ.

सूर्यतीर्थं समासाद्य स्नात्वा नियतमानसः। अर्चयित्वा पितॄन् देवान् उपवासपरायणः। अग्निष्टोमम् अवाप्नोति सूर्यलोकं च गच्छति।

sūryatīrthaṃ samāsādya snātvā niyatamānasaḥ. arcayitvā pitṝn devān upavāsaparāyaṇaḥ. agniṣṭomam avāpnoti sūryalokaṃ ca gacchati.

गवांभवनम् आसाद्य तीर्थसेवी यथाक्रमम्। तत्राभिषेकं कुर्वाणो गोसहस्रफलं लभेत्।

gavāṃbhavanam āsādya tīrthasevī yathākramam. tatrābhiṣekaṃ kurvāṇo gosahasraphalaṃ labhet.

शङ्खिनीं तत्र आसाद्य तीर्थसेवी कुरूद्वह। देव्यास् तीर्थे नरः स्नात्वा लभते रूपम् उत्तमम्।

śaṅkhinīṃ tatra āsādya tīrthasevī kurūdvaha. devyās tīrthe naraḥ snātvā labhate rūpam uttamam.

ततो गच्छेत राजेन्द्र द्वारपालम् अरन्तुकम्। तस्य तीर्थं सरस्वत्यां यक्षेन्द्रस्य महात्मनः। तत्र स्नात्वा नरो राजन्न् अग्निष्टोमफलं लभेत्।

tato gaccheta rājendra dvārapālam arantukam. tasya tīrthaṃ sarasvatyāṃ yakṣendrasya mahātmanaḥ. tatra snātvā naro rājann agniṣṭomaphalaṃ labhet.

ततो गच्छेत धर्मज्ञ ब्रह्मावर्तं नराधिप। ब्रह्मावर्ते नरः स्नात्वा ब्रह्मलोकम् अवाप्नुयात्।

tato gaccheta dharmajña brahmāvartaṃ narādhipa. brahmāvarte naraḥ snātvā brahmalokam avāpnuyāt.

ततो गच्छेत धर्मज्ञ सुतीर्थकम् अनुत्तमम्। यत्र संनिहिता नित्यं पितरो दैवतैः सह।

tato gaccheta dharmajña sutīrthakam anuttamam. yatra saṃnihitā nityaṃ pitaro daivataiḥ saha.

तत्राभिषेकं कुर्वीत पितृदेवार्चने रतः। अश्वमेधम् अवाप्नोति पितृलोकं च गच्छति।

tatrābhiṣekaṃ kurvīta pitṛdevārcane rataḥ. aśvamedham avāpnoti pitṛlokaṃ ca gacchati.

ततो ऽम्बुवश्यं धर्मज्ञ समासाद्य यथाक्रमम्। कोशेश्वरस्य तीर्थेषु स्नात्वा भरतसत्तम। सर्वव्याधिविनिर्मुक्तो ब्रह्मलोके महीयते।

tato 'mbuvaśyaṃ dharmajña samāsādya yathākramam. kośeśvarasya tīrtheṣu snātvā bharatasattama. sarvavyādhivinirmukto brahmaloke mahīyate.

मातृतीर्थं च तत्रैव यत्र स्नातस्य भारत। प्रजा विवर्धते राजन्न् अनन्तां चाश्नुते श्रियम्।

mātṛtīrthaṃ ca tatraiva yatra snātasya bhārata. prajā vivardhate rājann anantāṃ cāśnute śriyam.

ततः शीतवनं गच्छेन् नियतो नियताशनः। तीर्थं तत्र महाराज महद् अन्यत्र दुर्लभम्।

tataḥ śītavanaṃ gacchen niyato niyatāśanaḥ. tīrthaṃ tatra mahārāja mahad anyatra durlabham.

पुनाति दर्शनाद् एव दण्डेनैकं नराधिप। केशान् अभ्युक्ष्य वै तस्मिन् पूतो भवति भारत।

punāti darśanād eva daṇḍenaikaṃ narādhipa. keśān abhyukṣya vai tasmin pūto bhavati bhārata.

तीर्थं तत्र महाराज श्वानलोमापहं स्मृतम्। यत्र विप्रा नरव्याघ्र विद्वांसस् तीर्थतत्पराः। गतिं गच्छन्ति परमां स्नात्वा भरतसत्तम।

tīrthaṃ tatra mahārāja śvānalomāpahaṃ smṛtam. yatra viprā naravyāghra vidvāṃsas tīrthatatparāḥ. gatiṃ gacchanti paramāṃ snātvā bharatasattama.

श्वानलोमापनयने तीर्थे भरतसत्तम। प्राणायामैर् निर्हरन्ति श्वलोमानि द्विजोत्तमाः।

śvānalomāpanayane tīrthe bharatasattama. prāṇāyāmair nirharanti śvalomāni dvijottamāḥ.

पूतात्मानश् च राजेन्द्र प्रयान्ति परमां गतिम्। दशाश्वमेधिकं चैव तस्मिंस् तीर्थे महीपते। तत्र स्नात्वा नरव्याघ्र गच्छेत परमां गतिम्।

pūtātmānaś ca rājendra prayānti paramāṃ gatim. daśāśvamedhikaṃ caiva tasmiṃs tīrthe mahīpate. tatra snātvā naravyāghra gaccheta paramāṃ gatim.

ततो गच्छेत राजेन्द्र मानुषं लोकविश्रुतम्। यत्र कृष्णमृगा राजन् व्याधेन परिपीडिताः। अवगाह्य तस्मिन् सरसि मानुषत्वम् उपागताः।

tato gaccheta rājendra mānuṣaṃ lokaviśrutam. yatra kṛṣṇamṛgā rājan vyādhena paripīḍitāḥ. avagāhya tasmin sarasi mānuṣatvam upāgatāḥ.

तस्मिंस् तीर्थे नरः स्नात्वा ब्रह्मचारी जितेन्द्रियः। सर्वपापविशुद्धात्मा स्वर्गलोके महीयते।

tasmiṃs tīrthe naraḥ snātvā brahmacārī jitendriyaḥ. sarvapāpaviśuddhātmā svargaloke mahīyate.

मानुषस्य तु पूर्वेण क्रोशमात्रे महीपते। आपगा नाम विख्याता नदी सिद्धनिषेविता।

mānuṣasya tu pūrveṇa krośamātre mahīpate. āpagā nāma vikhyātā nadī siddhaniṣevitā.

श्यामाकभोजनं तत्र यः प्रयच्छति मानवः। देवान् पितॄंश् च उद्दिश्य तस्य धर्मफलं महत्। एकस्मिन् भोजिते विप्रे कोटिर् भवति भोजिता।

śyāmākabhojanaṃ tatra yaḥ prayacchati mānavaḥ. devān pitṝṃś ca uddiśya tasya dharmaphalaṃ mahat. ekasmin bhojite vipre koṭir bhavati bhojitā.

तत्र स्नात्वार्चयित्वा च दैवतानि पितॄंस् तथा। उषित्वा रजनीम् एकाम् अग्निष्टोमफलं लभेत्।

tatra snātvārcayitvā ca daivatāni pitṝṃs tathā. uṣitvā rajanīm ekām agniṣṭomaphalaṃ labhet.

ततो गच्छेत राजेन्द्र ब्रह्मणः स्थानम् उत्तमम्। ब्रह्मोदुम्बरम् इत्य् एव प्रकाशं भुवि भारत।

tato gaccheta rājendra brahmaṇaḥ sthānam uttamam. brahmodumbaram ity eva prakāśaṃ bhuvi bhārata.

तत्र सप्तर्षिकुण्डेषु स्नातस्य कुरुपुंगव। केदारे चैव राजेन्द्र कपिष्ठलमहात्मनः।

tatra saptarṣikuṇḍeṣu snātasya kurupuṃgava. kedāre caiva rājendra kapiṣṭhalamahātmanaḥ.

ब्रह्माणम् अभिगम्याथ शुचिः प्रयतमानसः। सर्वपापविशुद्धात्मा ब्रह्मलोकं प्रपद्यते।

brahmāṇam abhigamyātha śuciḥ prayatamānasaḥ. sarvapāpaviśuddhātmā brahmalokaṃ prapadyate.

कपिष्ठलस्य केदारं समासाद्य सुदुर्लभम्। अन्तर्धानम् अवाप्नोति तपसा दग्धकिल्बिषः।

kapiṣṭhalasya kedāraṃ samāsādya sudurlabham. antardhānam avāpnoti tapasā dagdhakilbiṣaḥ.

ततो गच्छेत राजेन्द्र सरकं लोकविश्रुतम्। कृष्णपक्षे चतुर्दश्याम् अभिगम्य वृषध्वजम्। लभते सर्वकामान् हि स्वर्गलोकं च गच्छति।

tato gaccheta rājendra sarakaṃ lokaviśrutam. kṛṣṇapakṣe caturdaśyām abhigamya vṛṣadhvajam. labhate sarvakāmān hi svargalokaṃ ca gacchati.

तिस्रः कोट्यस् तु तीर्थानां सरके कुरुनन्दन। रुद्रकोटिस् तथा कूपे ह्रदेषु च महीपते। इलास्पदं च तत्रैव तीर्थं भरतसत्तम।

tisraḥ koṭyas tu tīrthānāṃ sarake kurunandana. rudrakoṭis tathā kūpe hradeṣu ca mahīpate. ilāspadaṃ ca tatraiva tīrthaṃ bharatasattama.

तत्र स्नात्वार्चयित्वा च पितॄन् देवांश् च भारत। न दुर्गतिम् अवाप्नोति वाजपेयं च विन्दति।

tatra snātvārcayitvā ca pitṝn devāṃś ca bhārata. na durgatim avāpnoti vājapeyaṃ ca vindati.

किंदाने च नरः स्नात्वा किंजप्ये च महीपते। अप्रमेयम् अवाप्नोति दानं जप्यं च भारत।

kiṃdāne ca naraḥ snātvā kiṃjapye ca mahīpate. aprameyam avāpnoti dānaṃ japyaṃ ca bhārata.

कलश्यां चाप्य् उपस्पृश्य श्रद्दधानो जितेन्द्रियः। अग्निष्टोमस्य यज्ञस्य फलं प्राप्नोति मानवः।

kalaśyāṃ cāpy upaspṛśya śraddadhāno jitendriyaḥ. agniṣṭomasya yajñasya phalaṃ prāpnoti mānavaḥ.

सरकस्य तु पूर्वेण नारदस्य महात्मनः। तीर्थं कुरुवरश्रेष्ठ अनाजन्मेति विश्रुतम्।

sarakasya tu pūrveṇa nāradasya mahātmanaḥ. tīrthaṃ kuruvaraśreṣṭha anājanmeti viśrutam.

तत्र तीर्थे नरः स्नात्वा प्राणांश् चोत्सृज्य भारत। नारदेनाभ्यनुज्ञातो लोकान् प्राप्नोति दुर्लभान्।

tatra tīrthe naraḥ snātvā prāṇāṃś cotsṛjya bhārata. nāradenābhyanujñāto lokān prāpnoti durlabhān.

शुक्लपक्षे दशम्यां तु पुण्डरीकं समाविशेत्। तत्र स्नात्वा नरो राजन् पुण्डरीकफलं लभेत्।

śuklapakṣe daśamyāṃ tu puṇḍarīkaṃ samāviśet. tatra snātvā naro rājan puṇḍarīkaphalaṃ labhet.

ततस् त्रिविष्टपं गच्छेत् त्रिषु लोकेषु विश्रुतम्। तत्र वैतरणी पुण्या नदी पापप्रमोचनी।

tatas triviṣṭapaṃ gacchet triṣu lokeṣu viśrutam. tatra vaitaraṇī puṇyā nadī pāpapramocanī.

तत्र स्नात्वार्चयित्वा च शूलपाणिं वृषध्वजम्। सर्वपापविशुद्धात्मा गच्छेत परमां गतिम्।

tatra snātvārcayitvā ca śūlapāṇiṃ vṛṣadhvajam. sarvapāpaviśuddhātmā gaccheta paramāṃ gatim.

ततो गच्छेत राजेन्द्र फलकीवनम् उत्तमम्। यत्र देवाः सदा राजन् फलकीवनम् आश्रिताः। तपश् चरन्ति विपुलं बहुवर्षसहस्रकम्। तत्र स्नात्वा नरो राजन् सर्वयज्ञफलं लभेत्।

tato gaccheta rājendra phalakīvanam uttamam. yatra devāḥ sadā rājan phalakīvanam āśritāḥ. tapaś caranti vipulaṃ bahuvarṣasahasrakam. tatra snātvā naro rājan sarvayajñaphalaṃ labhet.

दृषद्वत्यां नरः स्नात्वा तर्पयित्वा च देवताः। अग्निष्टोमातिरात्राभ्यां फलं विन्दति भारत।

dṛṣadvatyāṃ naraḥ snātvā tarpayitvā ca devatāḥ. agniṣṭomātirātrābhyāṃ phalaṃ vindati bhārata.

तीर्थे च सर्वदेवानां स्नात्वा भरतसत्तम। गोसहस्रस्य राजेन्द्र फलं प्राप्नोति मानवः।

tīrthe ca sarvadevānāṃ snātvā bharatasattama. gosahasrasya rājendra phalaṃ prāpnoti mānavaḥ.

पाणिखाते नरः स्नात्वा तर्पयित्वा च देवताः। राजसूयम् अवाप्नोति ऋषिलोकं च गच्छति।

pāṇikhāte naraḥ snātvā tarpayitvā ca devatāḥ. rājasūyam avāpnoti ṛṣilokaṃ ca gacchati.

ततो गच्छेत राजेन्द्र मिश्रकं तीर्थम् उत्तमम्। तत्र तीर्थानि राजेन्द्र मिश्रितानि महात्मना।

tato gaccheta rājendra miśrakaṃ tīrtham uttamam. tatra tīrthāni rājendra miśritāni mahātmanā.

व्यासेन नृपशार्दूल द्विजार्थम् इति नः श्रुतम्। सर्वतीर्थेषु स स्नाति मिश्रके स्नाति यो नरः। स वै स्नात्वार्चयित्वा च मिश्रके पितृदेवताः।

vyāsena nṛpaśārdūla dvijārtham iti naḥ śrutam. sarvatīrtheṣu sa snāti miśrake snāti yo naraḥ. sa vai snātvārcayitvā ca miśrake pitṛdevatāḥ.

ततो व्यासवनं गच्छेन् नियतो नियताशनः। मनोजवे नरः स्नात्वा गोसहस्रफलं लभेत्।

tato vyāsavanaṃ gacchen niyato niyatāśanaḥ. manojave naraḥ snātvā gosahasraphalaṃ labhet.

गत्वा मधुवटीं चापि देव्यास् तीर्थं नरः शुचिः। तत्र स्नात्वार्चयेद् देवान् पितॄंश् च प्रयतः शुचिः। स देव्या समनुज्ञातो गोसहस्रफलं लभेत्।

gatvā madhuvaṭīṃ cāpi devyās tīrthaṃ naraḥ śuciḥ. tatra snātvārcayed devān pitṝṃś ca prayataḥ śuciḥ. sa devyā samanujñāto gosahasraphalaṃ labhet.

कौशिक्याः संगमे यस् तु दृषद्वत्याश् च भारत। स्नाति वै नियताहारः सर्वपापैः प्रमुच्यते।

kauśikyāḥ saṃgame yas tu dṛṣadvatyāś ca bhārata. snāti vai niyatāhāraḥ sarvapāpaiḥ pramucyate.

ततो व्यासस्थली नाम यत्र व्यासेन धीमता। पुत्रशोकाभितप्तेन देहत्यागार्थनिश्चयः।

tato vyāsasthalī nāma yatra vyāsena dhīmatā. putraśokābhitaptena dehatyāgārthaniścayaḥ.

कृतो देवैश् च राजेन्द्र पुनर् उत्थापितस् तदा। अभिगम्य स्थलीं तस्य गोसहस्रफलं लभेत्।

kṛto devaiś ca rājendra punar utthāpitas tadā. abhigamya sthalīṃ tasya gosahasraphalaṃ labhet.

किंदत्तं कूपम् आसाद्य तिलप्रस्थं प्रदाय च। गच्छेत परमां सिद्धिम् ऋणैर् मुक्तः कुरूद्वह। वेदीतीर्थे नरः स्नात्वा गोसहस्रफलं लभेत्।

kiṃdattaṃ kūpam āsādya tilaprasthaṃ pradāya ca. gaccheta paramāṃ siddhim ṛṇair muktaḥ kurūdvaha. vedītīrthe naraḥ snātvā gosahasraphalaṃ labhet.

अहश् च सुदिनं चैव द्वे तीर्थे च सुदुर्लभे। तयोः स्नात्वा नरव्याघ्र सूर्यलोकम् अवाप्नुयात्।

ahaś ca sudinaṃ caiva dve tīrthe ca sudurlabhe. tayoḥ snātvā naravyāghra sūryalokam avāpnuyāt.

मृगधूमं ततो गच्छेत् त्रिषु लोकेषु विश्रुतम्। तत्र गङ्गाह्रदे स्नात्वा समभ्यर्च्य च मानवः। शूलपाणिं महादेवम् अश्वमेधफलं लभेत्।

mṛgadhūmaṃ tato gacchet triṣu lokeṣu viśrutam. tatra gaṅgāhrade snātvā samabhyarcya ca mānavaḥ. śūlapāṇiṃ mahādevam aśvamedhaphalaṃ labhet.

देवतीर्थे नरः स्नात्वा गोसहस्रफलं लभेत्। अथ वामनकं गच्छेत् त्रिषु लोकेषु विश्रुतम्।

devatīrthe naraḥ snātvā gosahasraphalaṃ labhet. atha vāmanakaṃ gacchet triṣu lokeṣu viśrutam.

तत्र विष्णुपदे स्नात्वा अर्चयित्वा च वामनम्। सर्वपापविशुद्धात्मा विष्णुलोकम् अवाप्नुयात्।

tatra viṣṇupade snātvā arcayitvā ca vāmanam. sarvapāpaviśuddhātmā viṣṇulokam avāpnuyāt.

कुलंपुने नरः स्नात्वा पुनाति स्वकुलं नरः। पवनस्य ह्रदं गत्वा मरुतां तीर्थम् उत्तमम्। तत्र स्नात्वा नरव्याघ्र वायुलोके महीयते।

kulaṃpune naraḥ snātvā punāti svakulaṃ naraḥ. pavanasya hradaṃ gatvā marutāṃ tīrtham uttamam. tatra snātvā naravyāghra vāyuloke mahīyate.

अमराणां ह्रदे स्नात्वा अमरेषु नराधिप। अमराणां प्रभावेन स्वर्गलोके महीयते। अमरैः सह संयाति विमानवरम् आस्थितः।

amarāṇāṃ hrade snātvā amareṣu narādhipa. amarāṇāṃ prabhāvena svargaloke mahīyate. amaraiḥ saha saṃyāti vimānavaram āsthitaḥ.

शालिहोत्रस्य राजेन्द्र शालिशूर्पे यथाविधि। स्नात्वा नरवरश्रेष्ठ गोसहस्रफलं लभेत्।

śālihotrasya rājendra śāliśūrpe yathāvidhi. snātvā naravaraśreṣṭha gosahasraphalaṃ labhet.

श्रीकुञ्जं च सरस्वत्यां तीर्थं भरतसत्तम। तत्र स्नात्वा नरो राजन्न् अग्निष्टोमफलं लभेत्।

śrīkuñjaṃ ca sarasvatyāṃ tīrthaṃ bharatasattama. tatra snātvā naro rājann agniṣṭomaphalaṃ labhet.

ततो नैमिषकुञ्जं च समासाद्य कुरूद्वह। ऋषयः किल राजेन्द्र नैमिषेयास् तपोधनाः। तीर्थयात्रां पुरस्कृत्य कुरुक्षेत्रं गताः पुरा। तत्र तीर्थे नरः स्नात्वा वाजिमेधफलं लभेत्।

tato naimiṣakuñjaṃ ca samāsādya kurūdvaha. ṛṣayaḥ kila rājendra naimiṣeyās tapodhanāḥ. tīrthayātrāṃ puraskṛtya kurukṣetraṃ gatāḥ purā. tatra tīrthe naraḥ snātvā vājimedhaphalaṃ labhet.

ततः कुञ्जः सरस्वत्यां कृतो भरतसत्तम। ऋषीणाम् अवकाशः स्याद् यथा तुष्टिकरो महान्।

tataḥ kuñjaḥ sarasvatyāṃ kṛto bharatasattama. ṛṣīṇām avakāśaḥ syād yathā tuṣṭikaro mahān.

तस्मिन् कुञ्जे नरः स्नात्वा गोसहस्रफलं लभेत्। ततो गच्छेत धर्मज्ञ कन्यातीर्थम् अनुत्तमम्। कन्यातीर्थे नरः स्नात्वा अग्निष्टोमफलं लभेत्।

tasmin kuñje naraḥ snātvā gosahasraphalaṃ labhet. tato gaccheta dharmajña kanyātīrtham anuttamam. kanyātīrthe naraḥ snātvā agniṣṭomaphalaṃ labhet.

ततो गच्छेन् नरव्याघ्र ब्रह्मणः स्थानम् उत्तमम्। तत्र वर्णावरः स्नात्वा ब्राह्मण्यं लभते नरः। ब्राह्मणश् च विशुद्धात्मा गच्छेत परमां गतिम्।

tato gacchen naravyāghra brahmaṇaḥ sthānam uttamam. tatra varṇāvaraḥ snātvā brāhmaṇyaṃ labhate naraḥ. brāhmaṇaś ca viśuddhātmā gaccheta paramāṃ gatim.

ततो गच्छेन् नरश्रेष्ठ सोमतीर्थम् अनुत्तमम्। तत्र स्नात्वा नरो राजन् सोमलोकम् अवाप्नुयात्।

tato gacchen naraśreṣṭha somatīrtham anuttamam. tatra snātvā naro rājan somalokam avāpnuyāt.

सप्तसारस्वतं तीर्थं ततो गच्छेन् नराधिप। यत्र मङ्कणकः सिद्धो महर्षिर् लोकविश्रुतः।

saptasārasvataṃ tīrthaṃ tato gacchen narādhipa. yatra maṅkaṇakaḥ siddho maharṣir lokaviśrutaḥ.

पुरा मङ्कणको राजन् कुशाग्रेणेति नः श्रुतम्। क्षतः किल करे राजंस् तस्य शाकरसो ऽस्रवत्।

purā maṅkaṇako rājan kuśāgreṇeti naḥ śrutam. kṣataḥ kila kare rājaṃs tasya śākaraso 'sravat.

स वै शाकरसं दृष्ट्वा हर्षाविष्टो महातपाः। प्रनृत्तः किल विप्रर्षिर् विस्मयोत्फुल्ललोचनः।

sa vai śākarasaṃ dṛṣṭvā harṣāviṣṭo mahātapāḥ. pranṛttaḥ kila viprarṣir vismayotphullalocanaḥ.

ततस् तस्मिन् प्रनृत्ते वै स्थावरं जङ्गमं च यत्। प्रनृत्तम् उभयं वीर तेजसा तस्य मोहितम्।

tatas tasmin pranṛtte vai sthāvaraṃ jaṅgamaṃ ca yat. pranṛttam ubhayaṃ vīra tejasā tasya mohitam.

ब्रह्मादिभिः सुरै राजन्न् ऋषिभिश् च तपोधनैः। विज्ञप्तो वै महादेव ऋषेर् अर्थे नराधिप। नायं नृत्येद् यथा देव तथा त्वं कर्तुम् अर्हसि।

brahmādibhiḥ surai rājann ṛṣibhiś ca tapodhanaiḥ. vijñapto vai mahādeva ṛṣer arthe narādhipa. nāyaṃ nṛtyed yathā deva tathā tvaṃ kartum arhasi.

ततः प्रनृत्तम् आसाद्य हर्षाविष्टेन चेतसा। सुराणां हितकामार्थम् ऋषिं देवो ऽभ्यभाषत।

tataḥ pranṛttam āsādya harṣāviṣṭena cetasā. surāṇāṃ hitakāmārtham ṛṣiṃ devo 'bhyabhāṣata.

अहो महर्षे धर्मज्ञ किमर्थं नृत्यते भवान्। हर्षस्थानं किमर्थं वा तवाद्य मुनिपुंगव।

aho maharṣe dharmajña kimarthaṃ nṛtyate bhavān. harṣasthānaṃ kimarthaṃ vā tavādya munipuṃgava.

ऋषिर् उवाच। तपस्विनो धर्मपथे स्थितस्य द्विजसत्तम। किं न पश्यसि मे देव कराच् छाकरसं स्रुतम्। यं दृष्ट्वाहं प्रनृत्तो वै हर्षेण महतान्वितः।

ṛṣir uvāca. tapasvino dharmapathe sthitasya dvijasattama. kiṃ na paśyasi me deva karāc chākarasaṃ srutam. yaṃ dṛṣṭvāhaṃ pranṛtto vai harṣeṇa mahatānvitaḥ.

पुलस्त्य उवाच। तं प्रहस्याब्रवीद् देवो मुनिं रागेण मोहितम्। अहं वै विस्मयं विप्र न गच्छामीति पश्य माम्।

pulastya uvāca. taṃ prahasyābravīd devo muniṃ rāgeṇa mohitam. ahaṃ vai vismayaṃ vipra na gacchāmīti paśya mām.

एवम् उक्त्वा नरश्रेष्ठ महादेवेन धीमता। अङ्गुल्यग्रेण राजेन्द्र स्वाङ्गुष्ठस् ताडितो ऽनघ।

evam uktvā naraśreṣṭha mahādevena dhīmatā. aṅgulyagreṇa rājendra svāṅguṣṭhas tāḍito 'nagha.

ततो भस्म क्षताद् राजन् निर्गतं हिमसंनिभम्। तद् दृष्ट्वा व्रीडितो राजन् स मुनिः पादयोर् गतः।

tato bhasma kṣatād rājan nirgataṃ himasaṃnibham. tad dṛṣṭvā vrīḍito rājan sa muniḥ pādayor gataḥ.

नान्यं देवम् अहं मन्ये रुद्रात् परतरं महत्। सुरासुरस्य जगतो गतिस् त्वम् असि शूलधृक्।

nānyaṃ devam ahaṃ manye rudrāt parataraṃ mahat. surāsurasya jagato gatis tvam asi śūladhṛk.

त्वया सृष्टम् इदं विश्वं त्रैलोक्यं सचराचरम्। त्वाम् एव भगवन् सर्वे प्रविशन्ति युगक्षये।

tvayā sṛṣṭam idaṃ viśvaṃ trailokyaṃ sacarācaram. tvām eva bhagavan sarve praviśanti yugakṣaye.

देवैर् अपि न शक्यस् त्वं परिज्ञातुं कुतो मया। त्वयि सर्वे च दृश्यन्ते सुरा ब्रह्मादयो ऽनघ।

devair api na śakyas tvaṃ parijñātuṃ kuto mayā. tvayi sarve ca dṛśyante surā brahmādayo 'nagha.

सर्वस् त्वम् असि लोकानां कर्ता कारयिता च ह। त्वत्प्रसादात् सुराः सर्वे मोदन्तीहाकुतोभयाः। एवं स्तुत्वा महादेवं स ऋषिः प्रणतो ऽभवत्।

sarvas tvam asi lokānāṃ kartā kārayitā ca ha. tvatprasādāt surāḥ sarve modantīhākutobhayāḥ. evaṃ stutvā mahādevaṃ sa ṛṣiḥ praṇato 'bhavat.

ऋषिर् उवाच। त्वत्प्रसादान् महादेव तपो मे न क्षरेत वै।

ṛṣir uvāca. tvatprasādān mahādeva tapo me na kṣareta vai.

पुलस्त्य उवाच। ततो देवः प्रहृष्टात्मा ब्रह्मर्षिम् इदम् अब्रवीत्। तपस् ते वर्धतां विप्र मत्प्रसादात् सहस्रधा।

pulastya uvāca. tato devaḥ prahṛṣṭātmā brahmarṣim idam abravīt. tapas te vardhatāṃ vipra matprasādāt sahasradhā.

आश्रमे चेह वत्स्यामि त्वया सार्धं महामुने। सप्तसारस्वते स्नात्वा अर्चयिष्यन्ति ये तु माम्।

āśrame ceha vatsyāmi tvayā sārdhaṃ mahāmune. saptasārasvate snātvā arcayiṣyanti ye tu mām.

न तेषां दुर्लभं किं चिद् इह लोके परत्र च। सारस्वतं च ते लोकं गमिष्यन्ति न संशयः। एवम् उक्त्वा महादेवस् तत्रैवान्तरधीयत।

na teṣāṃ durlabhaṃ kiṃ cid iha loke paratra ca. sārasvataṃ ca te lokaṃ gamiṣyanti na saṃśayaḥ. evam uktvā mahādevas tatraivāntaradhīyata.

ततस् त्व् औशनसं गच्छेत् त्रिषु लोकेषु विश्रुतम्। यत्र ब्रह्मादयो देवा ऋषयश् च तपोधनाः।

tatas tv auśanasaṃ gacchet triṣu lokeṣu viśrutam. yatra brahmādayo devā ṛṣayaś ca tapodhanāḥ.

कार्त्तिकेयश् च भगवांस् त्रिसंध्यं किल भारत। सांनिध्यम् अकरोत् तत्र भार्गवप्रियकाम्यया।

kārttikeyaś ca bhagavāṃs trisaṃdhyaṃ kila bhārata. sāṃnidhyam akarot tatra bhārgavapriyakāmyayā.

कपालमोचनं तीर्थं सर्वपापप्रमोचनम्। तत्र स्नात्वा नरव्याघ्र सर्वपापैः प्रमुच्यते।

kapālamocanaṃ tīrthaṃ sarvapāpapramocanam. tatra snātvā naravyāghra sarvapāpaiḥ pramucyate.

अग्नितीर्थं ततो गच्छेत् तत्र स्नात्वा नरर्षभ। अग्निलोकम् अवाप्नोति कुलं चैव समुद्धरेत्।

agnitīrthaṃ tato gacchet tatra snātvā nararṣabha. agnilokam avāpnoti kulaṃ caiva samuddharet.

विश्वामित्रस्य तत्रैव तीर्थं भरतसत्तम। तत्र स्नात्वा महाराज ब्राह्मण्यम् अभिजायते।

viśvāmitrasya tatraiva tīrthaṃ bharatasattama. tatra snātvā mahārāja brāhmaṇyam abhijāyate.

ब्रह्मयोनिं समासाद्य शुचिः प्रयतमानसः। तत्र स्नात्वा नरव्याघ्र ब्रह्मलोकं प्रपद्यते। पुनात्य् आसप्तमं चैव कुलं नास्त्य् अत्र संशयः।

brahmayoniṃ samāsādya śuciḥ prayatamānasaḥ. tatra snātvā naravyāghra brahmalokaṃ prapadyate. punāty āsaptamaṃ caiva kulaṃ nāsty atra saṃśayaḥ.

ततो गच्छेत राजेन्द्र तीर्थं त्रैलोक्यविश्रुतम्। पृथूदकम् इति ख्यातं कार्त्तिकेयस्य वै नृप। पापं प्रणश्यते तत्र स्नातमात्रस्य भारत। तत्राभिषेकं कुर्वीत पितृदेवार्चने रतः।

tato gaccheta rājendra tīrthaṃ trailokyaviśrutam. pṛthūdakam iti khyātaṃ kārttikeyasya vai nṛpa. pāpaṃ praṇaśyate tatra snātamātrasya bhārata. tatrābhiṣekaṃ kurvīta pitṛdevārcane rataḥ.

अज्ञानाज् ज्ञानतो वापि स्त्रिया वा पुरुषेण वा। यत् किं चिद् अशुभं कर्म कृतं मानुषबुद्धिना।

ajñānāj jñānato vāpi striyā vā puruṣeṇa vā. yat kiṃ cid aśubhaṃ karma kṛtaṃ mānuṣabuddhinā.

तत् सर्वं नश्यते तस्य स्नातमात्रस्य भारत। अश्वमेधफलं चापि स्वर्गलोकं च गच्छति।

tat sarvaṃ naśyate tasya snātamātrasya bhārata. aśvamedhaphalaṃ cāpi svargalokaṃ ca gacchati.

पुण्यम् आहुः कुरुक्षेत्रं कुरुक्षेत्रात् सरस्वतीम्। सरस्वत्याश् च तीर्थानि तीर्थेभ्यश् च पृथूदकम्।

puṇyam āhuḥ kurukṣetraṃ kurukṣetrāt sarasvatīm. sarasvatyāś ca tīrthāni tīrthebhyaś ca pṛthūdakam.

उत्तमे सर्वतीर्थानां यस् त्यजेद् आत्मनस् तनुम्। पृथूदके जप्यपरो नैनं श्वोमरणं तपेत्।

uttame sarvatīrthānāṃ yas tyajed ātmanas tanum. pṛthūdake japyaparo nainaṃ śvomaraṇaṃ tapet.

गीतं सनत्कुमारेण व्यासेन च महात्मना। वेदे च नियतं राजन् अभिगच्छेत् पृथूदकम्।

gītaṃ sanatkumāreṇa vyāsena ca mahātmanā. vede ca niyataṃ rājan abhigacchet pṛthūdakam.

पृथूदकात् पुण्यतमं नान्यत् तीर्थं नरोत्तम। एतन् मेध्यं पवित्रं च पावनं च न संशयः।

pṛthūdakāt puṇyatamaṃ nānyat tīrthaṃ narottama. etan medhyaṃ pavitraṃ ca pāvanaṃ ca na saṃśayaḥ.

तत्र स्नात्वा दिवं यान्ति अपि पापकृतो जनाः। पृथूदके नरश्रेष्ठ प्राहुर् एवं मनीषिणः।

tatra snātvā divaṃ yānti api pāpakṛto janāḥ. pṛthūdake naraśreṣṭha prāhur evaṃ manīṣiṇaḥ.

मधुस्रवं च तत्रैव तीर्थं भरतसत्तम। तत्र स्नात्वा नरो राजन् गोसहस्रफलं लभेत्।

madhusravaṃ ca tatraiva tīrthaṃ bharatasattama. tatra snātvā naro rājan gosahasraphalaṃ labhet.

ततो गच्छेन् नरश्रेष्ठ तीर्थं देव्या यथाक्रमम्। सरस्वत्यारुणायाश् च संगमं लोकविश्रुतम्।

tato gacchen naraśreṣṭha tīrthaṃ devyā yathākramam. sarasvatyāruṇāyāś ca saṃgamaṃ lokaviśrutam.

त्रिरात्रोपोषितः स्नात्वा मुच्यते ब्रह्महत्यया। अग्निष्टोमातिरात्राभ्यां फलं विन्दति मानवः।

trirātropoṣitaḥ snātvā mucyate brahmahatyayā. agniṣṭomātirātrābhyāṃ phalaṃ vindati mānavaḥ.

आसप्तमं कुलं चैव पुनाति भरतर्षभ। अवतीर्णं च तत्रैव तीर्थं कुरुकुलोद्वह। विप्राणाम् अनुकम्पार्थं दर्भिणा निर्मितं पुरा।

āsaptamaṃ kulaṃ caiva punāti bharatarṣabha. avatīrṇaṃ ca tatraiva tīrthaṃ kurukulodvaha. viprāṇām anukampārthaṃ darbhiṇā nirmitaṃ purā.

व्रतोपनयनाभ्यां वा उपवासेन वा द्विजः। क्रियामन्त्रैश् च संयुक्तो ब्राह्मणः स्यान् न संशयः।

vratopanayanābhyāṃ vā upavāsena vā dvijaḥ. kriyāmantraiś ca saṃyukto brāhmaṇaḥ syān na saṃśayaḥ.

क्रियामन्त्रविहीनो ऽपि तत्र स्नात्वा नरर्षभ। चीर्णव्रतो भवेद् विप्रो दृष्टम् एतत् पुरातने।

kriyāmantravihīno 'pi tatra snātvā nararṣabha. cīrṇavrato bhaved vipro dṛṣṭam etat purātane.

समुद्राश् चापि चत्वारः समानीताश् च दर्भिणा। येषु स्नातो नरव्याघ्र न दुर्गतिम् अवाप्नुयात्। फलानि गोसहस्राणां चतुर्णां विन्दते च सः।

samudrāś cāpi catvāraḥ samānītāś ca darbhiṇā. yeṣu snāto naravyāghra na durgatim avāpnuyāt. phalāni gosahasrāṇāṃ caturṇāṃ vindate ca saḥ.

ततो गच्छेत राजेन्द्र तीर्थं शतसहस्रकम्। साहस्रकं च तत्रैव द्वे तीर्थे लोकविश्रुते।

tato gaccheta rājendra tīrthaṃ śatasahasrakam. sāhasrakaṃ ca tatraiva dve tīrthe lokaviśrute.

उभयोर् हि नरः स्नात्वा गोसहस्रफलं लभेत्। दानं वाप्य् उपवासो वा सहस्रगुणितं भवेत्।

ubhayor hi naraḥ snātvā gosahasraphalaṃ labhet. dānaṃ vāpy upavāso vā sahasraguṇitaṃ bhavet.

ततो गच्छेत राजेन्द्र रेणुकातीर्थम् उत्तमम्। तत्राभिषेकं कुर्वीत पितृदेवार्चने रतः। स्रवपापविशुद्धात्मा अग्निष्टोमफलं लभेत्।

tato gaccheta rājendra reṇukātīrtham uttamam. tatrābhiṣekaṃ kurvīta pitṛdevārcane rataḥ. sravapāpaviśuddhātmā agniṣṭomaphalaṃ labhet.

विमोचनम् उपस्पृश्य जितमन्युर् जितेन्द्रियः। प्रतिग्रहकृतैर् दोषैः सर्वैः स परिमुच्यते।

vimocanam upaspṛśya jitamanyur jitendriyaḥ. pratigrahakṛtair doṣaiḥ sarvaiḥ sa parimucyate.

ततः पञ्चवटं गत्वा ब्रह्मचारी जितेन्द्रियः। पुण्येन महता युक्तः सतां लोके महीयते।

tataḥ pañcavaṭaṃ gatvā brahmacārī jitendriyaḥ. puṇyena mahatā yuktaḥ satāṃ loke mahīyate.

यत्र योगेश्वरः स्थाणुः स्वयम् एव वृषध्वजः। तम् अर्चयित्वा देवेशं गमनाद् एव सिध्यति।

yatra yogeśvaraḥ sthāṇuḥ svayam eva vṛṣadhvajaḥ. tam arcayitvā deveśaṃ gamanād eva sidhyati.

औजसं वरुणं तीर्थं दीप्यते स्वेन तेजसा। यत्र ब्रह्मादिभिर् देवैर् ऋषिभिश् च तपोधनैः। सेनापत्येन देवानाम् अभिषिक्तो गुहस् तदा।

aujasaṃ varuṇaṃ tīrthaṃ dīpyate svena tejasā. yatra brahmādibhir devair ṛṣibhiś ca tapodhanaiḥ. senāpatyena devānām abhiṣikto guhas tadā.

औजसस्य तु पूर्वेण कुरुतीर्थं कुरूद्वह। कुरुतीर्थे नरः स्नात्वा ब्रह्मचारी जितेन्द्रियः। सर्वपापविशुद्धात्मा कुरुलोकं प्रपद्यते।

aujasasya tu pūrveṇa kurutīrthaṃ kurūdvaha. kurutīrthe naraḥ snātvā brahmacārī jitendriyaḥ. sarvapāpaviśuddhātmā kurulokaṃ prapadyate.

स्वर्गद्वारं ततो गच्छेन् नियतो नियताशनः। स्वर्गलोकम् अवाप्नोति ब्रह्मलोकं च गच्छति।

svargadvāraṃ tato gacchen niyato niyatāśanaḥ. svargalokam avāpnoti brahmalokaṃ ca gacchati.

ततो गच्छेद् अनरकं तीर्थसेवी नराधिप। तत्र स्नात्वा नरो राजन् न दुर्गतिम् अवाप्नुयात्।

tato gacched anarakaṃ tīrthasevī narādhipa. tatra snātvā naro rājan na durgatim avāpnuyāt.

तत्र ब्रह्मा स्वयं नित्यं देवैः सह महीपते। अन्वास्यते नरश्रेष्ठ नारायणपुरोगमैः।

tatra brahmā svayaṃ nityaṃ devaiḥ saha mahīpate. anvāsyate naraśreṣṭha nārāyaṇapurogamaiḥ.

सांनिध्यं चैव राजेन्द्र रुद्रपत्न्याः कुरूद्वह। अभिगम्य च तां देवीं न दुर्गतिम् अवाप्नुयात्।

sāṃnidhyaṃ caiva rājendra rudrapatnyāḥ kurūdvaha. abhigamya ca tāṃ devīṃ na durgatim avāpnuyāt.

तत्रैव च महाराज विश्वेश्वरम् उमापतिम्। अभिगम्य महादेवं मुच्यते सर्वकिल्बिषैः।

tatraiva ca mahārāja viśveśvaram umāpatim. abhigamya mahādevaṃ mucyate sarvakilbiṣaiḥ.

नारायणं चाभिगम्य पद्मनाभम् अरिंदमम्। शोभमानो महाराज विष्णुलोकं प्रपद्यते।

nārāyaṇaṃ cābhigamya padmanābham ariṃdamam. śobhamāno mahārāja viṣṇulokaṃ prapadyate.

तीर्थे तु सर्वदेवानां स्नातः स पुरुषर्षभ। सर्वदुःखैः परित्यक्तो द्योतते शशिवत् सदा।

tīrthe tu sarvadevānāṃ snātaḥ sa puruṣarṣabha. sarvaduḥkhaiḥ parityakto dyotate śaśivat sadā.

ततः स्वस्तिपुरं गच्छेत् तीर्थसेवी नराधिप। प्रदक्षिणम् उपावृत्य गोसहस्रफलं लभेत्। पावनं तीर्थम् आसाद्य तर्पयेत् पितृदेवताः। अग्निष्टोमस्य यज्ञस्य फलं प्राप्नोति मानवः।

tataḥ svastipuraṃ gacchet tīrthasevī narādhipa. pradakṣiṇam upāvṛtya gosahasraphalaṃ labhet. pāvanaṃ tīrtham āsādya tarpayet pitṛdevatāḥ. agniṣṭomasya yajñasya phalaṃ prāpnoti mānavaḥ.

गङ्गाह्रदश् च तत्रैव कूपश् च भरतर्षभ। तिस्रः कोट्यस् तु तीर्थानां तस्मिन् कूपे महीपते। तत्र स्नात्वा नरो राजन् स्वर्गलोकं प्रपद्यते।

gaṅgāhradaś ca tatraiva kūpaś ca bharatarṣabha. tisraḥ koṭyas tu tīrthānāṃ tasmin kūpe mahīpate. tatra snātvā naro rājan svargalokaṃ prapadyate.

आपगायां नरः स्नात्वा अर्चयित्वा महेश्वरम्। गाणपत्यम् अवाप्नोति कुलं चोद्धरते स्वकम्।

āpagāyāṃ naraḥ snātvā arcayitvā maheśvaram. gāṇapatyam avāpnoti kulaṃ coddharate svakam.

ततः स्थाणुवटं गच्छेत् त्रिषु लोकेषु विश्रुतम्। तत्र स्नात्वा स्थितो रात्रिं रुद्रलोकम् अवाप्नुयात्।

tataḥ sthāṇuvaṭaṃ gacchet triṣu lokeṣu viśrutam. tatra snātvā sthito rātriṃ rudralokam avāpnuyāt.

बदरीपाचनं गच्छेद् वसिष्ठस्याश्रमं ततः। बदरं भक्षयेत् तत्र त्रिरात्रोपोषितो नरः।

badarīpācanaṃ gacched vasiṣṭhasyāśramaṃ tataḥ. badaraṃ bhakṣayet tatra trirātropoṣito naraḥ.

सम्यग् द्वादश वर्षाणि बदरान् भक्षयेत् तु यः। त्रिरात्रोपोषितश् चैव भवेत् तुल्यो नराधिप।

samyag dvādaśa varṣāṇi badarān bhakṣayet tu yaḥ. trirātropoṣitaś caiva bhavet tulyo narādhipa.

इन्द्रमार्गं समासाद्य तीर्थसेवी नराधिप। अहोरात्रोपवासेन शक्रलोके महीयते।

indramārgaṃ samāsādya tīrthasevī narādhipa. ahorātropavāsena śakraloke mahīyate.

एकरात्रं समासाद्य एकरात्रोषितो नरः। नियतः सत्यवादी च ब्रह्मलोके महीयते।

ekarātraṃ samāsādya ekarātroṣito naraḥ. niyataḥ satyavādī ca brahmaloke mahīyate.

ततो गच्छेत धर्मज्ञ तीर्थं त्रैलोक्यविश्रुतम्। आदित्यस्याश्रमो यत्र तेजोराशेर् महात्मनः। तस्मिंस् तीर्थे नरः स्नात्वा स्थानं महद् अवाप्नुयात्।

tato gaccheta dharmajña tīrthaṃ trailokyaviśrutam. ādityasyāśramo yatra tejorāśer mahātmanaḥ. tasmiṃs tīrthe naraḥ snātvā sthānaṃ mahad avāpnuyāt.

तस्मिंस् तीर्थे नरः स्नात्वा पूजयित्वा विभावसुम्। आदित्यलोकं व्रजति कुलं चैव समुद्धरेत्।

tasmiṃs tīrthe naraḥ snātvā pūjayitvā vibhāvasum. ādityalokaṃ vrajati kulaṃ caiva samuddharet.

सोमतीर्थे नरः स्नात्वा तीर्थसेवी कुरूद्वह। सोमलोकम् अवाप्नोति नरो नास्त्य् अत्र संशयः।

somatīrthe naraḥ snātvā tīrthasevī kurūdvaha. somalokam avāpnoti naro nāsty atra saṃśayaḥ.

ततो गच्छेत धर्मज्ञ दधीचस्य महात्मनः। तीर्थं पुण्यतमं राजन् पावनं लोकविश्रुतम्।

tato gaccheta dharmajña dadhīcasya mahātmanaḥ. tīrthaṃ puṇyatamaṃ rājan pāvanaṃ lokaviśrutam.

यत्र सारस्वतो राजन् सो ऽङ्गिरास् तपसो निधिः। तस्मिंस् तीर्थे नरः स्नात्वा वाजपेयफलं लभेत्। सारस्वतीं गतिं चैव लभते नात्र संशयः।

yatra sārasvato rājan so 'ṅgirās tapaso nidhiḥ. tasmiṃs tīrthe naraḥ snātvā vājapeyaphalaṃ labhet. sārasvatīṃ gatiṃ caiva labhate nātra saṃśayaḥ.

ततः कन्याश्रमं गच्छेन् नियतो ब्रह्मचर्यवान्। त्रिरात्रोपोषितो राजन्न् उपवासपरायणः। लभेत् कन्याशतं दिव्यं ब्रह्मलोकं च गच्छति।

tataḥ kanyāśramaṃ gacchen niyato brahmacaryavān. trirātropoṣito rājann upavāsaparāyaṇaḥ. labhet kanyāśataṃ divyaṃ brahmalokaṃ ca gacchati.

ततो गच्छेत धर्मज्ञ तीर्थं संनिहितीम् अपि। यत्र ब्रह्मादयो देवा ऋषयश् च तपोधनाः। मासि मासि समायान्ति पुण्येन महतान्विताः।

tato gaccheta dharmajña tīrthaṃ saṃnihitīm api. yatra brahmādayo devā ṛṣayaś ca tapodhanāḥ. māsi māsi samāyānti puṇyena mahatānvitāḥ.

संनिहित्याम् उपस्पृश्य राहुग्रस्ते दिवाकरे। अश्वमेधशतं तेन इष्टं भवति शाश्वतम्।

saṃnihityām upaspṛśya rāhugraste divākare. aśvamedhaśataṃ tena iṣṭaṃ bhavati śāśvatam.

पृथिव्यां यानि तीर्थानि अन्तरिक्षचराणि च। नद्यो नदास् तडागाश् च सर्वप्रस्रवणानि च।

pṛthivyāṃ yāni tīrthāni antarikṣacarāṇi ca. nadyo nadās taḍāgāś ca sarvaprasravaṇāni ca.

उदपानाश् च वप्राश् च पुण्यान्य् आयतनानि च। निःसंशयम् अमावास्यां समेष्यन्ति नराधिप। तीर्थसंनयनाद् एवं संनीता भुवि विश्रुता। तत्र स्नात्वा च पीत्वा च स्वर्गलोके महीयते। अमावास्यां तु तत्रैव राहुग्रस्ते दिवाकरे। यः श्राद्धं कुरुते मर्त्यस् तस्य पुण्यफलं शृणु। अश्वमेधसहस्रस्य सम्यग् इष्टस्य यत् फलम्। स्नात एव तद् आप्नोति कृत्वा श्राद्धं च मानवः। मासि मासि समायान्ति संनिहित्यां न संशयः।

udapānāś ca vaprāś ca puṇyāny āyatanāni ca. niḥsaṃśayam amāvāsyāṃ sameṣyanti narādhipa. tīrthasaṃnayanād evaṃ saṃnītā bhuvi viśrutā. tatra snātvā ca pītvā ca svargaloke mahīyate. amāvāsyāṃ tu tatraiva rāhugraste divākare. yaḥ śrāddhaṃ kurute martyas tasya puṇyaphalaṃ śṛṇu. aśvamedhasahasrasya samyag iṣṭasya yat phalam. snāta eva tad āpnoti kṛtvā śrāddhaṃ ca mānavaḥ. māsi māsi samāyānti saṃnihityāṃ na saṃśayaḥ.

यत् किं चिद् दुष्कृतं कर्म स्त्रिया वा पुरुषस्य वा। स्नातमात्रस्य तत् सर्वं नश्यते नात्र संशयः। पद्मवर्णेन यानेन ब्रह्मलोकं स गच्छति।

yat kiṃ cid duṣkṛtaṃ karma striyā vā puruṣasya vā. snātamātrasya tat sarvaṃ naśyate nātra saṃśayaḥ. padmavarṇena yānena brahmalokaṃ sa gacchati.

अभिवाद्य ततो यक्षं द्वारपालम् अरन्तुकम्। कोटिरूपम् उपस्पृश्य लभेद् बहु सुवर्णकम्।

abhivādya tato yakṣaṃ dvārapālam arantukam. koṭirūpam upaspṛśya labhed bahu suvarṇakam.

गङ्गाह्रदश् च तत्रैव तीर्थं भरतसत्तम। तत्र स्नातस् तु धर्मज्ञ ब्रह्मचारी समाहितः। राजसूयाश्वमेधाभ्यां फलं विन्दति शाश्वतम्।

gaṅgāhradaś ca tatraiva tīrthaṃ bharatasattama. tatra snātas tu dharmajña brahmacārī samāhitaḥ. rājasūyāśvamedhābhyāṃ phalaṃ vindati śāśvatam.

पृथिव्यां नैमिषं पुण्यम् अन्तरिक्षे च पुष्करम्। त्रयाणाम् अपि लोकानां कुरुक्षेत्रं विशिष्यते।

pṛthivyāṃ naimiṣaṃ puṇyam antarikṣe ca puṣkaram. trayāṇām api lokānāṃ kurukṣetraṃ viśiṣyate.

पांसवो ऽपि कुरुक्षेत्रे वायुना समुदीरिताः। अपि दुष्कृतकर्माणं नयन्ति परमां गतिम्।

pāṃsavo 'pi kurukṣetre vāyunā samudīritāḥ. api duṣkṛtakarmāṇaṃ nayanti paramāṃ gatim.

दक्षिणेन सरस्वत्या उत्तरेण दृषद्वतीम्। ये वसन्ति कुरुक्षेत्रे ते वसन्ति त्रिविष्टपे।

dakṣiṇena sarasvatyā uttareṇa dṛṣadvatīm. ye vasanti kurukṣetre te vasanti triviṣṭape.

कुरुक्षेत्रं गमिष्यामि कुरुक्षेत्रे वसाम्य् अहम्। अप्य् एकां वाचम् उत्सृज्य सर्वपापैः प्रमुच्यते।

kurukṣetraṃ gamiṣyāmi kurukṣetre vasāmy aham. apy ekāṃ vācam utsṛjya sarvapāpaiḥ pramucyate.

ब्रह्मवेदी कुरुक्षेत्रं पुण्यं ब्रह्मर्षिसेवितम्। तदावसन्ति ये राजन् न ते शोच्याः कथं चन।

brahmavedī kurukṣetraṃ puṇyaṃ brahmarṣisevitam. tadāvasanti ye rājan na te śocyāḥ kathaṃ cana.

तरन्तुकारन्तुकयोर् यद् अन्तरं; रामह्रदानां च मचक्रुकस्य। एतत् कुरुक्षेत्रसमन्तपञ्चकं; पितामहस्योत्तरवेदिर् उच्यते।

tarantukārantukayor yad antaraṃ; rāmahradānāṃ ca macakrukasya. etat kurukṣetrasamantapañcakaṃ; pitāmahasyottaravedir ucyate.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...

Project Home / Contents