महाभारत 3.8 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

महाभारत

←वन पर्व→

←अध्याय 8→

[mh-3-8] • 23 श्लोकाः

वैशंपायन उवाच। श्रुत्वा च विदुरं प्राप्तं राज्ञा च परिसान्त्वितम्। धृतराष्ट्रात्मजो राजा पर्यतप्यत दुर्मतिः।

vaiśaṃpāyana uvāca. śrutvā ca viduraṃ prāptaṃ rājñā ca parisāntvitam. dhṛtarāṣṭrātmajo rājā paryatapyata durmatiḥ.

स सौबलं समानाय्य कर्णदुःशासनाव् अपि। अब्रवीद् वचनं राजा प्रविश्याबुद्धिजं तमः।

sa saubalaṃ samānāyya karṇaduḥśāsanāv api. abravīd vacanaṃ rājā praviśyābuddhijaṃ tamaḥ.

एष प्रत्यागतो मन्त्री धृतराष्ट्रस्य संमतः। विदुरः पाण्डुपुत्राणां सुहृद् विद्वान् हिते रतः।

eṣa pratyāgato mantrī dhṛtarāṣṭrasya saṃmataḥ. viduraḥ pāṇḍuputrāṇāṃ suhṛd vidvān hite rataḥ.

यावद् अस्य पुनर् बुद्धिं विदुरो नापकर्षति। पाण्डवानयने तावन् मन्त्रयध्वं हितं मम।

yāvad asya punar buddhiṃ viduro nāpakarṣati. pāṇḍavānayane tāvan mantrayadhvaṃ hitaṃ mama.

अथ पश्याम्य् अहं पार्थान् प्राप्तान् इह कथं चन। पुनः शोषं गमिष्यामि निरासुर् निरवग्रहः।

atha paśyāmy ahaṃ pārthān prāptān iha kathaṃ cana. punaḥ śoṣaṃ gamiṣyāmi nirāsur niravagrahaḥ.

विषम् उद्बन्धनं वापि शस्त्रम् अग्निप्रवेशनम्। करिष्ये न हि तान् ऋद्धान् पुनर् द्रष्टुम् इहोत्सहे।

viṣam udbandhanaṃ vāpi śastram agnipraveśanam. kariṣye na hi tān ṛddhān punar draṣṭum ihotsahe.

शकुनिर् उवाच। किं बालिषां मतिं राजन्न् आस्थितो ऽसि विशां पते। गतास् ते समयं कृत्वा नैतद् एवं भविष्यति।

śakunir uvāca. kiṃ bāliṣāṃ matiṃ rājann āsthito 'si viśāṃ pate. gatās te samayaṃ kṛtvā naitad evaṃ bhaviṣyati.

सत्यवाक्ये स्थिताः सर्वे पाण्डवा भरतर्षभ। पितुस् ते वचनं तात न ग्रहीष्यन्ति कर्हि चित्।

satyavākye sthitāḥ sarve pāṇḍavā bharatarṣabha. pitus te vacanaṃ tāta na grahīṣyanti karhi cit.

अथ वा ते ग्रहीष्यन्ति पुनर् एष्यन्ति वा पुरम्। अथागमिष्यन्ति पुनः पाण्डवा वारणाह्वयम्। निरस्य समयं भूयः पणो ऽस्माकं भविष्यति।

atha vā te grahīṣyanti punar eṣyanti vā puram. athāgamiṣyanti punaḥ pāṇḍavā vāraṇāhvayam. nirasya samayaṃ bhūyaḥ paṇo 'smākaṃ bhaviṣyati.

सर्वे भवामो मध्यस्था राज्ञश् छन्दानुवर्तिनः। छिद्रं बहु प्रपश्यन्तः पाण्डवानां सुसंवृताः।

sarve bhavāmo madhyasthā rājñaś chandānuvartinaḥ. chidraṃ bahu prapaśyantaḥ pāṇḍavānāṃ susaṃvṛtāḥ.

दुःशासन उवाच। एवम् एतन् महाप्राज्ञ यथा वदसि मातुल। नित्यं हि मे कथयतस् तव बुद्धिर् हि रोचते। तथा तद् भविता राजन् नान्यथा तद् भविष्यति। नागमिष्यन्ति ते वीरा अकृत्वा कालसंविदम्। आगच्छेयुश् च ते मोहात् पुनर् द्यूतं न संशयः।

duḥśāsana uvāca. evam etan mahāprājña yathā vadasi mātula. nityaṃ hi me kathayatas tava buddhir hi rocate. tathā tad bhavitā rājan nānyathā tad bhaviṣyati. nāgamiṣyanti te vīrā akṛtvā kālasaṃvidam. āgaccheyuś ca te mohāt punar dyūtaṃ na saṃśayaḥ.

कर्ण उवाच। कामम् ईक्षामहे सर्वे दुर्योधन तवेप्सितम्। ऐकमत्यं हि नो राजन् सर्वेषाम् एव लक्ष्यते।

karṇa uvāca. kāmam īkṣāmahe sarve duryodhana tavepsitam. aikamatyaṃ hi no rājan sarveṣām eva lakṣyate.

वैशंपायन उवाच। एवम् उक्तस् तु कर्णेन राजा दुर्योधनस् तदा। नातिहृष्टमनाः क्षिप्रम् अभवत् स पराङ्मुखः।

vaiśaṃpāyana uvāca. evam uktas tu karṇena rājā duryodhanas tadā. nātihṛṣṭamanāḥ kṣipram abhavat sa parāṅmukhaḥ.

उपलभ्य ततः कर्णो विवृत्य नयने शुभे। रोषाद् दुःशासनं चैव सौबलेयं च ताव् उभौ।

upalabhya tataḥ karṇo vivṛtya nayane śubhe. roṣād duḥśāsanaṃ caiva saubaleyaṃ ca tāv ubhau.

उवाच परमक्रुद्ध उद्यम्यात्मानम् आत्मना। अहो मम मतं यत् तन् निबोधत नराधिपाः।

uvāca paramakruddha udyamyātmānam ātmanā. aho mama mataṃ yat tan nibodhata narādhipāḥ.

प्रियं सर्वे चिकीर्षामो राज्ञः किंकरपाणयः। न चास्य शक्नुमः सर्वे प्रिये स्थातुम् अतन्द्रिताः।

priyaṃ sarve cikīrṣāmo rājñaḥ kiṃkarapāṇayaḥ. na cāsya śaknumaḥ sarve priye sthātum atandritāḥ.

वयं तु शस्त्राण्य् आदाय रथान् आस्थाय दंशिताः। गच्छामः सहिता हन्तुं पाण्डवान् वनगोचरान्।

vayaṃ tu śastrāṇy ādāya rathān āsthāya daṃśitāḥ. gacchāmaḥ sahitā hantuṃ pāṇḍavān vanagocarān.

तेषु सर्वेषु शान्तेषु गतेष्व् अविदितां गतिम्। निर्विवादा भविष्यन्ति धार्तराष्ट्रास् तथा वयम्।

teṣu sarveṣu śānteṣu gateṣv aviditāṃ gatim. nirvivādā bhaviṣyanti dhārtarāṣṭrās tathā vayam.

यावद् एव परिद्यूना यावच् छोकपरायणाः। यावन् मित्रविहीनाश् च तावच् छक्या मतं मम।

yāvad eva paridyūnā yāvac chokaparāyaṇāḥ. yāvan mitravihīnāś ca tāvac chakyā mataṃ mama.

तस्य तद् वचनं श्रुत्वा पूजयन्तः पुनः पुनः। बाढम् इत्य् एव ते सर्वे प्रत्यूचुः सूतजं तदा। एतत् कृत्यतमं राज्ञः कौरव्यस्य महात्मनः।

tasya tad vacanaṃ śrutvā pūjayantaḥ punaḥ punaḥ. bāḍham ity eva te sarve pratyūcuḥ sūtajaṃ tadā. etat kṛtyatamaṃ rājñaḥ kauravyasya mahātmanaḥ.

एवम् उक्त्वा तु संक्रुद्धा रथैः सर्वे पृथक् पृथक्। निर्ययुः पाण्डवान् हन्तुं संघशः कृतनिश्चयाः।

evam uktvā tu saṃkruddhā rathaiḥ sarve pṛthak pṛthak. niryayuḥ pāṇḍavān hantuṃ saṃghaśaḥ kṛtaniścayāḥ.

तान् प्रस्थितान् परिज्ञाय कृष्णद्वैपायनस् तदा। आजगाम विशुद्धात्मा दृष्ट्वा दिव्येन चक्षुषा।

tān prasthitān parijñāya kṛṣṇadvaipāyanas tadā. ājagāma viśuddhātmā dṛṣṭvā divyena cakṣuṣā.

प्रतिषिध्याथ तान् सर्वान् भगवांल् लोकपूजितः। प्रज्ञाचक्षुषम् आसीनम् उवाचाभ्येत्य सत्वरः।

pratiṣidhyātha tān sarvān bhagavāṃl lokapūjitaḥ. prajñācakṣuṣam āsīnam uvācābhyetya satvaraḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...