महाभारत 3.44 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

महाभारत

←वन पर्व→

←अध्याय 44→

[mh-3-44] • 32 श्लोकाः

वैशंपायन उवाच। स ददर्श पुरीं रम्यां सिद्धचारणसेविताम्। सर्वर्तुकुसुमैः पुण्यैः पादपैर् उपशोभिताम्।

vaiśaṃpāyana uvāca. sa dadarśa purīṃ ramyāṃ siddhacāraṇasevitām. sarvartukusumaiḥ puṇyaiḥ pādapair upaśobhitām.

तत्र सौगन्धिकानां स द्रुमाणां पुण्यगन्धिनाम्। उपवीज्यमानो मिश्रेण वायुना पुण्यगन्धिना।

tatra saugandhikānāṃ sa drumāṇāṃ puṇyagandhinām. upavījyamāno miśreṇa vāyunā puṇyagandhinā.

नन्दनं च वनं दिव्यम् अप्सरोगणसेवितम्। ददर्श दिव्यकुसुमैर् आह्वयद्भिर् इव द्रुमैः।

nandanaṃ ca vanaṃ divyam apsarogaṇasevitam. dadarśa divyakusumair āhvayadbhir iva drumaiḥ.

नातप्ततपसा शक्यो द्रष्टुं नानाहिताग्निना। स लोकः पुण्यकर्तॄणां नापि युद्धपराङ्मुखैः।

nātaptatapasā śakyo draṣṭuṃ nānāhitāgninā. sa lokaḥ puṇyakartṝṇāṃ nāpi yuddhaparāṅmukhaiḥ.

नायज्वभिर् नानृतकैर् न वेदश्रुतिवर्जितैः। नानाप्लुताङ्गैस् तीर्थेषु यज्ञदानबहिष्कृतैः।

nāyajvabhir nānṛtakair na vedaśrutivarjitaiḥ. nānāplutāṅgais tīrtheṣu yajñadānabahiṣkṛtaiḥ.

नापि यज्ञहनैः क्षुद्रैर् द्रष्टुं शक्यः कथं चन। पानपैर् गुरुतल्पैश् च मांसादैर् वा दुरात्मभिः।

nāpi yajñahanaiḥ kṣudrair draṣṭuṃ śakyaḥ kathaṃ cana. pānapair gurutalpaiś ca māṃsādair vā durātmabhiḥ.

स तद् दिव्यं वनं पश्यन् दिव्यगीतनिनादितम्। प्रविवेश महाबाहुः शक्रस्य दयितां पुरीम्।

sa tad divyaṃ vanaṃ paśyan divyagītanināditam. praviveśa mahābāhuḥ śakrasya dayitāṃ purīm.

तत्र देवविमानानि कामगानि सहस्रशः। संस्थितान्य् अभियातानि ददर्शायुतशस् तदा।

tatra devavimānāni kāmagāni sahasraśaḥ. saṃsthitāny abhiyātāni dadarśāyutaśas tadā.

संस्तूयमानो गन्धर्वैर् अप्सरोभिश् च पाण्डवः। पुष्पगन्धवहैः पुण्यैर् वायुभिश् चानुवीजितः। पुष्पोत्करैः शुभैः सो ऽथ कीर्यमाणो नरर्षभः।

saṃstūyamāno gandharvair apsarobhiś ca pāṇḍavaḥ. puṣpagandhavahaiḥ puṇyair vāyubhiś cānuvījitaḥ. puṣpotkaraiḥ śubhaiḥ so 'tha kīryamāṇo nararṣabhaḥ.

ततो देवाः सगन्धर्वाः सिद्धाश् च परमर्षयः। हृष्टाः संपूजयाम् आसुः पार्थम् अक्लिष्टकारिणम्।

tato devāḥ sagandharvāḥ siddhāś ca paramarṣayaḥ. hṛṣṭāḥ saṃpūjayām āsuḥ pārtham akliṣṭakāriṇam.

आशीर्वादैः स्तूयमानो दिव्यवादित्रनिस्वनैः। प्रतिपेदे महाबाहुः शङ्खदुन्दुभिनादितम्।

āśīrvādaiḥ stūyamāno divyavāditranisvanaiḥ. pratipede mahābāhuḥ śaṅkhadundubhināditam.

नक्षत्रमार्गं विपुलं सुरवीथीति विश्रुतम्। इन्द्राज्ञया ययौ पार्थः स्तूयमानः समन्ततः।

nakṣatramārgaṃ vipulaṃ suravīthīti viśrutam. indrājñayā yayau pārthaḥ stūyamānaḥ samantataḥ.

तत्र साध्यास् तथा विश्वे मरुतो ऽथाश्विनाव् अपि। आदित्या वसवो रुद्रास् तथा ब्रह्मर्षयो ऽमलाः।

tatra sādhyās tathā viśve maruto 'thāśvināv api. ādityā vasavo rudrās tathā brahmarṣayo 'malāḥ.

राजर्षयश् च बहवो दिलीपप्रमुखा नृपाः। तुम्बुरुर् नारदश् चैव गन्धर्वौ च हहाहुहू।

rājarṣayaś ca bahavo dilīpapramukhā nṛpāḥ. tumburur nāradaś caiva gandharvau ca hahāhuhū.

तान् सर्वान् स समागम्य विधिवत् कुरुनन्दनः। ततो ऽपश्यद् देवराजं शतक्रतुम् अरिंदमम्।

tān sarvān sa samāgamya vidhivat kurunandanaḥ. tato 'paśyad devarājaṃ śatakratum ariṃdamam.

ततः पार्थो महाबाहुर् अवतीर्य रथोत्तमात्। ददर्श साक्षाद् देवेन्द्रं पितरं पाकशासनम्।

tataḥ pārtho mahābāhur avatīrya rathottamāt. dadarśa sākṣād devendraṃ pitaraṃ pākaśāsanam.

पाण्डुरेणातपत्रेण हेमदण्डेन चारुणा। दिव्यगन्धाधिवासेन व्यजनेन विधूयता।

pāṇḍureṇātapatreṇa hemadaṇḍena cāruṇā. divyagandhādhivāsena vyajanena vidhūyatā.

विश्वावसुप्रभृतिभिर् गन्धर्वैः स्तुतिवन्दनैः। स्तूयमानं द्विजाग्र्यैश् च ऋग्यजुःसामसंस्तवैः।

viśvāvasuprabhṛtibhir gandharvaiḥ stutivandanaiḥ. stūyamānaṃ dvijāgryaiś ca ṛgyajuḥsāmasaṃstavaiḥ.

ततो ऽभिगम्य कौन्तेयः शिरसाभ्यनमद् बली। स चैनम् अनुवृत्ताभ्यां भुजाभ्यां प्रत्यगृह्णत।

tato 'bhigamya kaunteyaḥ śirasābhyanamad balī. sa cainam anuvṛttābhyāṃ bhujābhyāṃ pratyagṛhṇata.

ततः शक्रासने पुण्ये देवराजर्षिपूजिते। शक्रः पाणौ गृहीत्वैनम् उपावेशयद् अन्तिके।

tataḥ śakrāsane puṇye devarājarṣipūjite. śakraḥ pāṇau gṛhītvainam upāveśayad antike.

मूर्ध्नि चैनम् उपाघ्राय देवेन्द्रः परवीरहा। अङ्कम् आरोपयाम् आस प्रश्रयावनतं तदा।

mūrdhni cainam upāghrāya devendraḥ paravīrahā. aṅkam āropayām āsa praśrayāvanataṃ tadā.

सहस्राक्षनियोगात् स पार्थः शक्रासनं तदा। अध्यक्रामद् अमेयात्मा द्वितीय इव वासवः।

sahasrākṣaniyogāt sa pārthaḥ śakrāsanaṃ tadā. adhyakrāmad ameyātmā dvitīya iva vāsavaḥ.

ततः प्रेम्णा वृत्रशत्रुर् अर्जुनस्य शुभं मुखम्। पस्पर्श पुण्यगन्धेन करेण परिसान्त्वयन्। दिव्यकान्ताकराहूतवालव्यजनमारुतैः।

tataḥ premṇā vṛtraśatrur arjunasya śubhaṃ mukham. pasparśa puṇyagandhena kareṇa parisāntvayan. divyakāntākarāhūtavālavyajanamārutaiḥ.

परिमार्जमानः शनकैर् बाहू चास्यायतौ शुभौ। ज्याशरक्षेपकठिनौ स्तम्भाव् इव हिरण्मयौ।

parimārjamānaḥ śanakair bāhū cāsyāyatau śubhau. jyāśarakṣepakaṭhinau stambhāv iva hiraṇmayau.

वज्रग्रहणचिह्नेन करेण बलसूदनः। मुहुर् मुहुर् वज्रधरो बाहू संस्फालयञ् शनैः।

vajragrahaṇacihnena kareṇa balasūdanaḥ. muhur muhur vajradharo bāhū saṃsphālayañ śanaiḥ.

स्मयन्न् इव गुडाकेशं प्रेक्षमाणः सहस्रदृक्। हर्षेणोत्फुल्लनयनो न चातृप्यत वृत्रहा।

smayann iva guḍākeśaṃ prekṣamāṇaḥ sahasradṛk. harṣeṇotphullanayano na cātṛpyata vṛtrahā.

एकासनोपविष्टौ तौ शोभयां चक्रतुः सभाम्। सूर्याचन्द्रमसौ व्योम्नि चतुर्दश्याम् इवोदितौ।

ekāsanopaviṣṭau tau śobhayāṃ cakratuḥ sabhām. sūryācandramasau vyomni caturdaśyām ivoditau.

तत्र स्म गाथा गायन्ति साम्ना परमवल्गुना। गन्धर्वास् तुम्बुरुश्रेष्ठाः कुशला गीतसामसु।

tatra sma gāthā gāyanti sāmnā paramavalgunā. gandharvās tumburuśreṣṭhāḥ kuśalā gītasāmasu.

घृताची मेनका रम्भा पूर्वचित्तिः स्वयंप्रभा। उर्वशी मिश्रकेशी च डुण्डुर् गौरी वरूथिनी।

ghṛtācī menakā rambhā pūrvacittiḥ svayaṃprabhā. urvaśī miśrakeśī ca ḍuṇḍur gaurī varūthinī.

गोपाली सहजन्या च कुम्भयोनिः प्रजागरा। चित्रसेना चित्रलेखा सहा च मधुरस्वरा।

gopālī sahajanyā ca kumbhayoniḥ prajāgarā. citrasenā citralekhā sahā ca madhurasvarā.

एताश् चान्याश् च ननृतुस् तत्र तत्र वराङ्गनाः। चित्तप्रमथने युक्ताः सिद्धानां पद्मलोचनाः।

etāś cānyāś ca nanṛtus tatra tatra varāṅganāḥ. cittapramathane yuktāḥ siddhānāṃ padmalocanāḥ.

महाकटितटश्रोण्यः कम्पमानैः पयोधरैः। कटाक्षहावमाधुर्यैश् चेतोबुद्धिमनोहराः।

mahākaṭitaṭaśroṇyaḥ kampamānaiḥ payodharaiḥ. kaṭākṣahāvamādhuryaiś cetobuddhimanoharāḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...