महाभारत 3.275 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

←वन पर्व→

←अध्याय 275→

[mh-3-275] • 69 श्लोकाः

मार्कण्डेय उवाच। स हत्वा रावणं क्षुद्रं राक्षसेन्द्रं सुरद्विषम्। बभूव हृष्टः ससुहृद् रामः सौमित्रिणा सह।

mārkaṇḍeya uvāca. sa hatvā rāvaṇaṃ kṣudraṃ rākṣasendraṃ suradviṣam. babhūva hṛṣṭaḥ sasuhṛd rāmaḥ saumitriṇā saha.

ततो हते दशग्रीवे देवाः सर्षिपुरोगमाः। आशीर्भिर् जययुक्ताभिर् आनर्चुस् तं महाभुजम्।

tato hate daśagrīve devāḥ sarṣipurogamāḥ. āśīrbhir jayayuktābhir ānarcus taṃ mahābhujam.

रामं कमलपत्राक्षं तुष्टुवुः सर्वदेवताः। गन्धर्वाः पुष्पवर्षैश् च वाग्भिश् च त्रिदशालयाः।

rāmaṃ kamalapatrākṣaṃ tuṣṭuvuḥ sarvadevatāḥ. gandharvāḥ puṣpavarṣaiś ca vāgbhiś ca tridaśālayāḥ.

पूजयित्वा यथा रामं प्रतिजग्मुर् यथागतम्। तन् महोत्सवसंकाशम् आसीद् आकाशम् अच्युत।

pūjayitvā yathā rāmaṃ pratijagmur yathāgatam. tan mahotsavasaṃkāśam āsīd ākāśam acyuta.

ततो हत्वा दशग्रीवं लङ्कां रामो महायशाः। विभीषणाय प्रददौ प्रभुः परपुरंजयः।

tato hatvā daśagrīvaṃ laṅkāṃ rāmo mahāyaśāḥ. vibhīṣaṇāya pradadau prabhuḥ parapuraṃjayaḥ.

ततः सीतां पुरस्कृत्य विभीषणपुरस्कृताम्। अविन्ध्यो नाम सुप्रज्ञो वृद्धामात्यो विनिर्ययौ।

tataḥ sītāṃ puraskṛtya vibhīṣaṇapuraskṛtām. avindhyo nāma suprajño vṛddhāmātyo viniryayau.

उवाच च महात्मानं काकुत्स्थं दैन्यम् आस्थितम्। प्रतीच्छ देवीं सद्वृत्तां महात्मञ् जानकीम् इति।

uvāca ca mahātmānaṃ kākutsthaṃ dainyam āsthitam. pratīccha devīṃ sadvṛttāṃ mahātmañ jānakīm iti.

एतच् छ्रुत्वा वचस् तस्माद् अवतीर्य रथोत्तमात्। बाष्पेणापिहितां सीतां ददर्शेक्ष्वाकुनन्दनः।

etac chrutvā vacas tasmād avatīrya rathottamāt. bāṣpeṇāpihitāṃ sītāṃ dadarśekṣvākunandanaḥ.

तां दृष्ट्वा चारुसर्वाङ्गीं यानस्थां शोककर्शिताम्। मलोपचितसर्वाङ्गीं जटिलां कृष्णवाससम्।

tāṃ dṛṣṭvā cārusarvāṅgīṃ yānasthāṃ śokakarśitām. malopacitasarvāṅgīṃ jaṭilāṃ kṛṣṇavāsasam.

उवाच रामो वैदेहीं परामर्शविशङ्कितः। गच्छ वैदेहि मुक्ता त्वं यत् कार्यं तन् मया कृतम्।

uvāca rāmo vaidehīṃ parāmarśaviśaṅkitaḥ. gaccha vaidehi muktā tvaṃ yat kāryaṃ tan mayā kṛtam.

माम् आसाद्य पतिं भद्रे न त्वं राक्षसवेश्मनि। जरां व्रजेथा इति मे निहतो ऽसौ निशाचरः।

mām āsādya patiṃ bhadre na tvaṃ rākṣasaveśmani. jarāṃ vrajethā iti me nihato 'sau niśācaraḥ.

कथं ह्य् अस्मद्विधो जातु जानन् धर्मविनिश्चयम्। परहस्तगतां नारीं मुहूर्तम् अपि धारयेत्।

kathaṃ hy asmadvidho jātu jānan dharmaviniścayam. parahastagatāṃ nārīṃ muhūrtam api dhārayet.

सुवृत्ताम् असुवृत्तां वाप्य् अहं त्वाम् अद्य मैथिलि। नोत्सहे परिभोगाय श्वावलीढं हविर् यथा।

suvṛttām asuvṛttāṃ vāpy ahaṃ tvām adya maithili. notsahe paribhogāya śvāvalīḍhaṃ havir yathā.

ततः सा सहसा बाला तच् छ्रुत्वा दारुणं वचः। पपात देवी व्यथिता निकृत्ता कदली यथा।

tataḥ sā sahasā bālā tac chrutvā dāruṇaṃ vacaḥ. papāta devī vyathitā nikṛttā kadalī yathā.

यो ह्य् अस्या हर्षसंभूतो मुखरागस् तदाभवत्। क्षणेन स पुनर् भ्रष्टो निःश्वासाद् इव दर्पणे।

yo hy asyā harṣasaṃbhūto mukharāgas tadābhavat. kṣaṇena sa punar bhraṣṭo niḥśvāsād iva darpaṇe.

ततस् ते हरयः सर्वे तच् छ्रुत्वा रामभाषितम्। गतासुकल्पा निश्चेष्टा बभूवुः सहलक्ष्मणाः। अमृष्यमाणा सा सीता वचनं राघवोदितम्। लक्ष्मणं प्राह मे शीघ्रं प्रज्वालय हुताशनम्। विश्वासार्थे हि रामस्य लोकानां प्रत्ययाय च। राघवस्य मतं ज्ञात्वा लक्ष्मणो ऽपि तदैव हि। महाकाष्ठचयं कृत्वा ज्वालयित्वा हुताशनम्। रामपार्श्वम् उपागम्य तस्थौ तूष्णीम् अरिंदमः। ततः सीता परिक्रम्य राघवं भक्तिसंयुता। पश्यतां सर्वलोकानां देवराक्षसयोषिताम्। प्रणम्य दैवतेभ्यश् च ब्राह्मणेभ्यश् च मैथिली। बद्धाञ्जलिपुटा चेदम् उवाचाग्निसमीपगा। यथा मे हृदयं नित्यं नापसर्पति राघवात्। तथा लोकस्य साक्षी मां सर्वतः पातु पावकः। एवम् उक्त्वा तु सा सीता परिक्रम्य हुताशनम्। विवेश ज्वलनं दीप्तं निर्भयेन हृदा सती।

tatas te harayaḥ sarve tac chrutvā rāmabhāṣitam. gatāsukalpā niśceṣṭā babhūvuḥ sahalakṣmaṇāḥ. amṛṣyamāṇā sā sītā vacanaṃ rāghavoditam. lakṣmaṇaṃ prāha me śīghraṃ prajvālaya hutāśanam. viśvāsārthe hi rāmasya lokānāṃ pratyayāya ca. rāghavasya mataṃ jñātvā lakṣmaṇo 'pi tadaiva hi. mahākāṣṭhacayaṃ kṛtvā jvālayitvā hutāśanam. rāmapārśvam upāgamya tasthau tūṣṇīm ariṃdamaḥ. tataḥ sītā parikramya rāghavaṃ bhaktisaṃyutā. paśyatāṃ sarvalokānāṃ devarākṣasayoṣitām. praṇamya daivatebhyaś ca brāhmaṇebhyaś ca maithilī. baddhāñjalipuṭā cedam uvācāgnisamīpagā. yathā me hṛdayaṃ nityaṃ nāpasarpati rāghavāt. tathā lokasya sākṣī māṃ sarvataḥ pātu pāvakaḥ. evam uktvā tu sā sītā parikramya hutāśanam. viveśa jvalanaṃ dīptaṃ nirbhayena hṛdā satī.

ततो देवो विशुद्धात्मा विमानेन चतुर्मुखः। पितामहो जगत्स्रष्टा दर्शयाम् आस राघवम्।

tato devo viśuddhātmā vimānena caturmukhaḥ. pitāmaho jagatsraṣṭā darśayām āsa rāghavam.

शक्रश् चाग्निश् च वायुश् च यमो वरुण एव च। यक्षाधिपश् च भगवांस् तथा सप्तर्षयो ऽमलाः।

śakraś cāgniś ca vāyuś ca yamo varuṇa eva ca. yakṣādhipaś ca bhagavāṃs tathā saptarṣayo 'malāḥ.

राजा दशरथश् चैव दिव्यभास्वरमूर्तिमान्। विमानेन महार्हेण हंसयुक्तेन भास्वता।

rājā daśarathaś caiva divyabhāsvaramūrtimān. vimānena mahārheṇa haṃsayuktena bhāsvatā.

ततो ऽन्तरिक्षं तत् सर्वं देवगन्धर्वसंकुलम्। शुशुभे तारकाचित्रं शरदीव नभस्तलम्।

tato 'ntarikṣaṃ tat sarvaṃ devagandharvasaṃkulam. śuśubhe tārakācitraṃ śaradīva nabhastalam.

तत उत्थाय वैदेहि तेषां मध्ये यशस्विनी। उवाच वाक्यं कल्याणी रामं पृथुलवक्षसम्।

tata utthāya vaidehi teṣāṃ madhye yaśasvinī. uvāca vākyaṃ kalyāṇī rāmaṃ pṛthulavakṣasam.

राजपुत्र न ते कोपं करोमि विदिता हि मे। गतिः स्त्रीणां नराणां च शृणु चेदं वचो मम।

rājaputra na te kopaṃ karomi viditā hi me. gatiḥ strīṇāṃ narāṇāṃ ca śṛṇu cedaṃ vaco mama.

अन्तश् चरति भूतानां मातरिश्वा सदागतिः। स मे विमुञ्चतु प्राणान् यदि पापं चराम्य् अहम्।

antaś carati bhūtānāṃ mātariśvā sadāgatiḥ. sa me vimuñcatu prāṇān yadi pāpaṃ carāmy aham.

अग्निर् आपस् तथाकाशं पृथिवी वायुर् एव च। विमुञ्चन्तु मम प्राणान् यदि पापं चराम्य् अहम्। यथाहं त्वद् ऋते वीर नान्यं स्वप्ने ऽप्य् अचिन्तयम्। तथा मे देवनिर्दिष्टस् त्वम् एव हि पतिर् भव।

agnir āpas tathākāśaṃ pṛthivī vāyur eva ca. vimuñcantu mama prāṇān yadi pāpaṃ carāmy aham. yathāhaṃ tvad ṛte vīra nānyaṃ svapne 'py acintayam. tathā me devanirdiṣṭas tvam eva hi patir bhava.

ततो ऽन्तरिक्षे वाग् आसीत् सर्वा विश्रावयन् दिशः। पुण्या संहर्षणी तेषां वानराणां महात्मनाम्।

tato 'ntarikṣe vāg āsīt sarvā viśrāvayan diśaḥ. puṇyā saṃharṣaṇī teṣāṃ vānarāṇāṃ mahātmanām.

वायुर् उवाच। भो भो राघव सत्यं वै वायुर् अस्मि सदागतिः। अपापा मैथिली राजन् संगच्छ सह भार्यया।

vāyur uvāca. bho bho rāghava satyaṃ vai vāyur asmi sadāgatiḥ. apāpā maithilī rājan saṃgaccha saha bhāryayā.

अग्निर् उवाच। अहम् अन्तःशरीरस्थो भूतानां रघुनन्दन। सुसूक्ष्मम् अपि काकुत्स्थ मैथिली नापराध्यति।

agnir uvāca. aham antaḥśarīrastho bhūtānāṃ raghunandana. susūkṣmam api kākutstha maithilī nāparādhyati.

वरुण उवाच। रसा वै मत्प्रसूता हि भूतदेहेषु राघव। अहं वै त्वां प्रब्रवीमि मैथिली प्रतिगृह्यताम्। पारं परं त्वम् एवासीर् विष्णुब्रह्मात्मरूपवान्। अपारपारो ऽसि हरे पारेभ्यो ऽपि परः सदा। ब्रह्मपारो ऽसि विश्वेश परपारनयस् तथा। पराणां च परास्यसि पारः पारः सदैव सः। सर्वभूतनिवासी च भूमन् स परमस् तथा। यमः। धर्मराजो ऽस्मि काकुत्स्थ साक्षी लोकस्य कर्मणाम्। शुभाशुभानां सीतेयम् अपापा प्रतिगृह्यताम्।

varuṇa uvāca. rasā vai matprasūtā hi bhūtadeheṣu rāghava. ahaṃ vai tvāṃ prabravīmi maithilī pratigṛhyatām. pāraṃ paraṃ tvam evāsīr viṣṇubrahmātmarūpavān. apārapāro 'si hare pārebhyo 'pi paraḥ sadā. brahmapāro 'si viśveśa parapāranayas tathā. parāṇāṃ ca parāsyasi pāraḥ pāraḥ sadaiva saḥ. sarvabhūtanivāsī ca bhūman sa paramas tathā. yamaḥ. dharmarājo 'smi kākutstha sākṣī lokasya karmaṇām. śubhāśubhānāṃ sīteyam apāpā pratigṛhyatām.

ब्रह्मोवाच। पुत्र नैतद् इहाश्चर्यं त्वयि राजर्षिधर्मिणि। साधो सद्वृत्तमार्गस्थे शृणु चेदं वचो मम।

brahmovāca. putra naitad ihāścaryaṃ tvayi rājarṣidharmiṇi. sādho sadvṛttamārgasthe śṛṇu cedaṃ vaco mama.

शत्रुर् एष त्वया वीर देवगन्धर्वभोगिनाम्। यक्षाणां दानवानां च महर्षीणां च पातितः।

śatrur eṣa tvayā vīra devagandharvabhoginām. yakṣāṇāṃ dānavānāṃ ca maharṣīṇāṃ ca pātitaḥ.

अवध्यः सर्वभूतानां मत्प्रसादात् पुराभवत्। कस्माच् चित् कारणात् पापः कं चित् कालम् उपेक्षितः।

avadhyaḥ sarvabhūtānāṃ matprasādāt purābhavat. kasmāc cit kāraṇāt pāpaḥ kaṃ cit kālam upekṣitaḥ.

वधार्थम् आत्मनस् तेन हृता सीता दुरात्मना। नलकूबरशापेन रक्षा चास्याः कृता मया।

vadhārtham ātmanas tena hṛtā sītā durātmanā. nalakūbaraśāpena rakṣā cāsyāḥ kṛtā mayā.

यदि ह्य् अकामाम् आसेवेत् स्त्रियम् अन्याम् अपि ध्रुवम्। शतधास्य फलेद् देह इत्य् उक्तः सो ऽभवत् पुरा।

yadi hy akāmām āsevet striyam anyām api dhruvam. śatadhāsya phaled deha ity uktaḥ so 'bhavat purā.

नात्र शङ्का त्वया कार्या प्रतीच्छेमां महाद्युते। कृतं त्वया महत् कार्यं देवानाम् अमरप्रभ।

nātra śaṅkā tvayā kāryā pratīcchemāṃ mahādyute. kṛtaṃ tvayā mahat kāryaṃ devānām amaraprabha.

दशरथ उवाच। प्रीतो ऽस्मि वत्स भद्रं ते पिता दशरथो ऽस्मि ते। अनुजानामि राज्यं च प्रशाधि पुरुषोत्तम।

daśaratha uvāca. prīto 'smi vatsa bhadraṃ te pitā daśaratho 'smi te. anujānāmi rājyaṃ ca praśādhi puruṣottama.

राम उवाच। अभिवादये त्वां राजेन्द्र यदि त्वं जनको मम। गमिष्यामि पुरीं रम्याम् अयोध्यां शासनात् तव।

rāma uvāca. abhivādaye tvāṃ rājendra yadi tvaṃ janako mama. gamiṣyāmi purīṃ ramyām ayodhyāṃ śāsanāt tava.

मार्कण्डेय उवाच। तम् उवाच पिता भूयः प्रहृष्टो मनुजाधिप। गच्छायोध्यां प्रशाधि त्वं राम रक्तान्तलोचन। संपूर्णानि हि वर्षाणि चतुर्दश महाद्युते।

mārkaṇḍeya uvāca. tam uvāca pitā bhūyaḥ prahṛṣṭo manujādhipa. gacchāyodhyāṃ praśādhi tvaṃ rāma raktāntalocana. saṃpūrṇāni hi varṣāṇi caturdaśa mahādyute.

ततो देवान् नमस्कृत्य सुहृद्भिर् अभिनन्दितः। महेन्द्र इव पौलोम्या भार्यया स समेयिवान्।

tato devān namaskṛtya suhṛdbhir abhinanditaḥ. mahendra iva paulomyā bhāryayā sa sameyivān.

ततो वरं ददौ तस्मै अविन्ध्याय परंतपः। त्रिजटां चार्थमानाभ्यां योजयाम् आस राक्षसीम्।

tato varaṃ dadau tasmai avindhyāya paraṃtapaḥ. trijaṭāṃ cārthamānābhyāṃ yojayām āsa rākṣasīm.

तम् उवाच ततो ब्रह्मा देवैः शक्रमुखैर् वृतः। कौसल्यामातर् इष्टांस् ते वरान् अद्य ददानि कान्।

tam uvāca tato brahmā devaiḥ śakramukhair vṛtaḥ. kausalyāmātar iṣṭāṃs te varān adya dadāni kān.

वव्रे रामः स्थितिं धर्मे शत्रुभिश् चापराजयम्। राक्षसैर् निहतानां च वानराणां समुद्भवम्।

vavre rāmaḥ sthitiṃ dharme śatrubhiś cāparājayam. rākṣasair nihatānāṃ ca vānarāṇāṃ samudbhavam.

ततस् ते ब्रह्मणा प्रोक्ते तथेति वचने तदा। समुत्तस्थुर् महाराज वानरा लब्धचेतसः।

tatas te brahmaṇā prokte tatheti vacane tadā. samuttasthur mahārāja vānarā labdhacetasaḥ.

सीता चापि महाभागा वरं हनुमते ददौ। रामकीर्त्या समं पुत्र जीवितं ते भविष्यति।

sītā cāpi mahābhāgā varaṃ hanumate dadau. rāmakīrtyā samaṃ putra jīvitaṃ te bhaviṣyati.

दिव्यास् त्वाम् उपभोगाश् च मत्प्रसादकृताः सदा। उपस्थास्यन्ति हनुमन्न् इति स्म हरिलोचन।

divyās tvām upabhogāś ca matprasādakṛtāḥ sadā. upasthāsyanti hanumann iti sma harilocana.

ततस् ते प्रेक्षमाणानां तेषाम् अक्लिष्टकर्मणाम्। अन्तर्धानं ययुर् देवाः सर्वे शक्रपुरोगमाः।

tatas te prekṣamāṇānāṃ teṣām akliṣṭakarmaṇām. antardhānaṃ yayur devāḥ sarve śakrapurogamāḥ.

दृष्ट्वा तु रामं जानक्या समेतं शक्रसारथिः। उवाच परमप्रीतः सुहृन्मध्य इदं वचः।

dṛṣṭvā tu rāmaṃ jānakyā sametaṃ śakrasārathiḥ. uvāca paramaprītaḥ suhṛnmadhya idaṃ vacaḥ.

देवगन्धर्वयक्षाणां मानुषासुरभोगिनाम्। अपनीतं त्वया दुःखम् इदं सत्यपराक्रम।

devagandharvayakṣāṇāṃ mānuṣāsurabhoginām. apanītaṃ tvayā duḥkham idaṃ satyaparākrama.

सदेवासुरगन्धर्वा यक्षराक्षसपन्नगाः। कथयिष्यन्ति लोकास् त्वां यावद् भूमिर् धरिष्यति।

sadevāsuragandharvā yakṣarākṣasapannagāḥ. kathayiṣyanti lokās tvāṃ yāvad bhūmir dhariṣyati.

इत्य् एवम् उक्त्वानुज्ञाप्य रामं शस्त्रभृतां वरम्। संपूज्यापाक्रमत् तेन रथेनादित्यवर्चसा।

ity evam uktvānujñāpya rāmaṃ śastrabhṛtāṃ varam. saṃpūjyāpākramat tena rathenādityavarcasā.

ततः सीतां पुरस्कृत्य रामः सौमित्रिणा सह। सुग्रीवप्रमुखैश् चैव सहितः सर्ववानरैः।

tataḥ sītāṃ puraskṛtya rāmaḥ saumitriṇā saha. sugrīvapramukhaiś caiva sahitaḥ sarvavānaraiḥ.

विधाय रक्षां लङ्कायां विभीषणपुरस्कृतः। संततार पुनस् तेन सेतुना मकरालयम्।

vidhāya rakṣāṃ laṅkāyāṃ vibhīṣaṇapuraskṛtaḥ. saṃtatāra punas tena setunā makarālayam.

पुष्पकेण विमानेन खेचरेण विराजता। कामगेन यथा मुख्यैर् अमात्यैः संवृतो वशी।

puṣpakeṇa vimānena khecareṇa virājatā. kāmagena yathā mukhyair amātyaiḥ saṃvṛto vaśī.

ततस् तीरे समुद्रस्य यत्र शिश्ये स पार्थिवः। तत्रैवोवास धर्मात्मा सहितः सर्ववानरैः।

tatas tīre samudrasya yatra śiśye sa pārthivaḥ. tatraivovāsa dharmātmā sahitaḥ sarvavānaraiḥ.

अथैनान् राघवः काले समानीयाभिपूज्य च। विसर्जयाम् आस तदा रत्नैः संतोष्य सर्वशः।

athainān rāghavaḥ kāle samānīyābhipūjya ca. visarjayām āsa tadā ratnaiḥ saṃtoṣya sarvaśaḥ.

गतेषु वानरेन्द्रेषु गोपुच्छर्क्षेषु तेषु च। सुग्रीवसहितो रामः किष्किन्धां पुनर् आगमत्।

gateṣu vānarendreṣu gopuccharkṣeṣu teṣu ca. sugrīvasahito rāmaḥ kiṣkindhāṃ punar āgamat.

विभीषणेनानुगतः सुग्रीवसहितस् तदा। पुष्पकेण विमानेन वैदेह्या दर्शयन् वनम्।

vibhīṣaṇenānugataḥ sugrīvasahitas tadā. puṣpakeṇa vimānena vaidehyā darśayan vanam.

किष्किन्धां तु समासाद्य रामः प्रहरतां वरः। अङ्गदं कृतकर्माणं यौवराज्ये ऽभ्यषेचयत्।

kiṣkindhāṃ tu samāsādya rāmaḥ praharatāṃ varaḥ. aṅgadaṃ kṛtakarmāṇaṃ yauvarājye 'bhyaṣecayat.

ततस् तैर् एव सहितो रामः सौमित्रिणा सह। यथागतेन मार्गेण प्रययौ स्वपुरं प्रति।

tatas tair eva sahito rāmaḥ saumitriṇā saha. yathāgatena mārgeṇa prayayau svapuraṃ prati.

अयोध्यां स समासाद्य पुरीं राष्ट्रपतिस् ततः। भरताय हनूमन्तं दूतं प्रस्थापयत् तदा।

ayodhyāṃ sa samāsādya purīṃ rāṣṭrapatis tataḥ. bharatāya hanūmantaṃ dūtaṃ prasthāpayat tadā.

लक्षयित्वेङ्गितं सर्वं प्रियं तस्मै निवेद्य च। वायुपुत्रे पुनः प्राप्ते नन्दिग्रामम् उपागमत्।

lakṣayitveṅgitaṃ sarvaṃ priyaṃ tasmai nivedya ca. vāyuputre punaḥ prāpte nandigrāmam upāgamat.

स तत्र मलदिग्धाङ्गं भरतं चीरवाससम्। नन्दिग्रामगतं रामः सशत्रुघ्नं स राघवः। अग्रतः पादुके कृत्वा ददर्शासीनम् आसने।

sa tatra maladigdhāṅgaṃ bharataṃ cīravāsasam. nandigrāmagataṃ rāmaḥ saśatrughnaṃ sa rāghavaḥ. agrataḥ pāduke kṛtvā dadarśāsīnam āsane.

समेत्य भरतेनाथ शत्रुघ्नेन च वीर्यवान्। राघवः सहसौमित्रिर् मुमुदे भरतर्षभ।

sametya bharatenātha śatrughnena ca vīryavān. rāghavaḥ sahasaumitrir mumude bharatarṣabha.

तथा भरतशत्रुघ्नौ समेतौ गुरुणा तदा। वैदेह्या दर्शनेनोभौ प्रहर्षं समवापतुः।

tathā bharataśatrughnau sametau guruṇā tadā. vaidehyā darśanenobhau praharṣaṃ samavāpatuḥ.

तस्मै तद् भरतो राज्यम् आगतायाभिसत्कृतम्। न्यासं निर्यातयाम् आस युक्तः परमया मुदा।

tasmai tad bharato rājyam āgatāyābhisatkṛtam. nyāsaṃ niryātayām āsa yuktaḥ paramayā mudā.

ततस् तं वैष्णवे शूरं नक्षत्रे ऽभिमते ऽहनि। वसिष्ठो वामदेवश् च सहिताव् अभ्यषिञ्चताम्।

tatas taṃ vaiṣṇave śūraṃ nakṣatre 'bhimate 'hani. vasiṣṭho vāmadevaś ca sahitāv abhyaṣiñcatām.

सो ऽभिषिक्तः कपिश्रेष्ठं सुग्रीवं ससुहृज्जनम्। विभीषणं च पौलस्त्यम् अन्वजानाद् गृहान् प्रति।

so 'bhiṣiktaḥ kapiśreṣṭhaṃ sugrīvaṃ sasuhṛjjanam. vibhīṣaṇaṃ ca paulastyam anvajānād gṛhān prati.

अभ्यर्च्य विविधै रत्नैः प्रीतियुक्तौ मुदा युतौ। समाधायेतिकर्तव्यं दुःखेन विससर्ज ह।

abhyarcya vividhai ratnaiḥ prītiyuktau mudā yutau. samādhāyetikartavyaṃ duḥkhena visasarja ha.

पुष्पकं च विमानं तत् पूजयित्वा स राघवः। प्रादाद् वैश्रवणायैव प्रीत्या स रघुनन्दनः।

puṣpakaṃ ca vimānaṃ tat pūjayitvā sa rāghavaḥ. prādād vaiśravaṇāyaiva prītyā sa raghunandanaḥ.

ततो देवर्षिसहितः सरितं गोमतीम् अनु। दशाश्वमेधान् आजह्रे जारूथ्यान् स निरर्गलान्। दश वर्षसहस्राणि दश वर्षशतानि च। राज्यं कारितवान् रामः पश्चात् स त्रिदिवं गतः।

tato devarṣisahitaḥ saritaṃ gomatīm anu. daśāśvamedhān ājahre jārūthyān sa nirargalān. daśa varṣasahasrāṇi daśa varṣaśatāni ca. rājyaṃ kāritavān rāmaḥ paścāt sa tridivaṃ gataḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...