महाभारत 3.270 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

←वन पर्व→

←अध्याय 270→

[mh-3-270] • 29 श्लोकाः

मार्कण्डेय उवाच। ततः प्रहस्तः सहसा समभ्येत्य विभीषणम्। गदया ताडयाम् आस विनद्य रणकर्कशः।

mārkaṇḍeya uvāca. tataḥ prahastaḥ sahasā samabhyetya vibhīṣaṇam. gadayā tāḍayām āsa vinadya raṇakarkaśaḥ.

स तयाभिहतो धीमान् गदया भीमवेगया। नाकम्पत महाबाहुर् हिमवान् इव सुस्थिरः।

sa tayābhihato dhīmān gadayā bhīmavegayā. nākampata mahābāhur himavān iva susthiraḥ.

ततः प्रगृह्य विपुलां शतघण्टां विभीषणः। अभिमन्त्र्य महाशक्तिं चिक्षेपास्य शिरः प्रति।

tataḥ pragṛhya vipulāṃ śataghaṇṭāṃ vibhīṣaṇaḥ. abhimantrya mahāśaktiṃ cikṣepāsya śiraḥ prati.

पतन्त्या स तया वेगाद् राक्षसो ऽशनिनादया। हृतोत्तमाङ्गो ददृशे वातरुग्ण इव द्रुमः। कृत्तोत्तमाङ्गं सह्यं तद् अनयानुगतासवाम्। पपात रक्षः सहसा वातरुग्ण इव द्रुमः।

patantyā sa tayā vegād rākṣaso 'śaninādayā. hṛtottamāṅgo dadṛśe vātarugṇa iva drumaḥ. kṛttottamāṅgaṃ sahyaṃ tad anayānugatāsavām. papāta rakṣaḥ sahasā vātarugṇa iva drumaḥ.

तं दृष्ट्वा निहतं संख्ये प्रहस्तं क्षणदाचरम्। अभिदुद्राव धूम्राक्षो वेगेन महता कपीन्।

taṃ dṛṣṭvā nihataṃ saṃkhye prahastaṃ kṣaṇadācaram. abhidudrāva dhūmrākṣo vegena mahatā kapīn.

तस्य मेघोपमं सैन्यम् आपतद् भीमदर्शनम्। दृष्ट्वैव सहसा दीर्णा रणे वानरपुंगवाः।

tasya meghopamaṃ sainyam āpatad bhīmadarśanam. dṛṣṭvaiva sahasā dīrṇā raṇe vānarapuṃgavāḥ.

ततस् तान् सहसा दीर्णान् दृष्ट्वा वानरपुंगवान्। निर्याय कपिशार्दूलो हनूमान् पर्यवस्थितः।

tatas tān sahasā dīrṇān dṛṣṭvā vānarapuṃgavān. niryāya kapiśārdūlo hanūmān paryavasthitaḥ.

तं दृष्ट्वावस्थितं संख्ये हरयः पवनात्मजम्। वेगेन महता राजन् संन्यवर्तन्त सर्वशः।

taṃ dṛṣṭvāvasthitaṃ saṃkhye harayaḥ pavanātmajam. vegena mahatā rājan saṃnyavartanta sarvaśaḥ.

ततः शब्दो महान् आसीत् तुमुलो लोमहर्षणः। रामरावणसैन्यानाम् अन्योन्यम् अभिधावताम्।

tataḥ śabdo mahān āsīt tumulo lomaharṣaṇaḥ. rāmarāvaṇasainyānām anyonyam abhidhāvatām.

तस्मिन् प्रवृत्ते संग्रामे घोरे रुधिरकर्दमे। धूम्राक्षः कपिसैन्यं तद् द्रावयाम् आस पत्रिभिः।

tasmin pravṛtte saṃgrāme ghore rudhirakardame. dhūmrākṣaḥ kapisainyaṃ tad drāvayām āsa patribhiḥ.

तं राक्षसमहामात्रम् आपतन्तं सपत्नजित्। तरसा प्रतिजग्राह हनूमान् पवनात्मजः।

taṃ rākṣasamahāmātram āpatantaṃ sapatnajit. tarasā pratijagrāha hanūmān pavanātmajaḥ.

तयोर् युद्धम् अभूद् घोरं हरिराक्षसवीरयोः। जिगीषतोर् युधान्योन्यम् इन्द्रप्रह्लादयोर् इव।

tayor yuddham abhūd ghoraṃ harirākṣasavīrayoḥ. jigīṣator yudhānyonyam indraprahlādayor iva.

गदाभिः परिघैश् चैव राक्षसो जघ्निवान् कपिम्। कपिश् च जघ्निवान् रक्षः सस्कन्धविटपैर् द्रुमैः। शिरस्य् अभ्यहनत् पूर्वं कालया च पुनः पुनः। तृणराजेन महता लोहसारथिभेदिना।

gadābhiḥ parighaiś caiva rākṣaso jaghnivān kapim. kapiś ca jaghnivān rakṣaḥ saskandhaviṭapair drumaiḥ. śirasy abhyahanat pūrvaṃ kālayā ca punaḥ punaḥ. tṛṇarājena mahatā lohasārathibhedinā.

ततस् तम् अतिकायेन साश्वं सरथसारथिम्। धूम्राक्षम् अवधीद् धीमान् हनूमान् मारुतात्मजः। वेगेन महताविष्टो राक्षसानां महद् बलम्। योधयाम् आस राजेन्द्र शिलावर्षैः समन्ततः।

tatas tam atikāyena sāśvaṃ sarathasārathim. dhūmrākṣam avadhīd dhīmān hanūmān mārutātmajaḥ. vegena mahatāviṣṭo rākṣasānāṃ mahad balam. yodhayām āsa rājendra śilāvarṣaiḥ samantataḥ.

ततस् तं निहतं दृष्ट्वा धूम्राक्षं राक्षसोत्तमम्। हरयो जातविस्रम्भा जघ्नुर् अभ्येत्य सैनिकान्।

tatas taṃ nihataṃ dṛṣṭvā dhūmrākṣaṃ rākṣasottamam. harayo jātavisrambhā jaghnur abhyetya sainikān.

ते वध्यमाना बलिभिर् हरिभिर् जितकाशिभिः। राक्षसा भग्नसंकल्पा लङ्काम् अभ्यपतन् भयात्।

te vadhyamānā balibhir haribhir jitakāśibhiḥ. rākṣasā bhagnasaṃkalpā laṅkām abhyapatan bhayāt.

ते ऽभिपत्य पुरं भग्ना हतशेषा निशाचराः। सर्वं राज्ञे यथावृत्तं रावणाय न्यवेदयन्।

te 'bhipatya puraṃ bhagnā hataśeṣā niśācarāḥ. sarvaṃ rājñe yathāvṛttaṃ rāvaṇāya nyavedayan.

श्रुत्वा तु रावणस् तेभ्यः प्रहस्तं निहतं युधि। धूम्राक्षं च महेष्वासं ससैन्यं वानरर्षभैः।

śrutvā tu rāvaṇas tebhyaḥ prahastaṃ nihataṃ yudhi. dhūmrākṣaṃ ca maheṣvāsaṃ sasainyaṃ vānararṣabhaiḥ.

सुदीर्घम् इव निःश्वस्य समुत्पत्य वरासनात्। उवाच कुम्भकर्णस्य कर्मकालो ऽयम् आगतः।

sudīrgham iva niḥśvasya samutpatya varāsanāt. uvāca kumbhakarṇasya karmakālo 'yam āgataḥ.

इत्य् एवम् उक्त्वा विविधैर् वादित्रैः सुमहास्वनैः। शयानम् अतिनिद्रालुं कुम्भकर्णम् अबोधयत्।

ity evam uktvā vividhair vāditraiḥ sumahāsvanaiḥ. śayānam atinidrāluṃ kumbhakarṇam abodhayat.

प्रबोध्य महता चैनं यत्नेनागतसाध्वसः। स्वस्थम् आसीनम् अव्यग्रं विनिद्रं राक्षसाधिपः। ततो ऽब्रवीद् दशग्रीवः कुम्भकर्णं महाबलम्।

prabodhya mahatā cainaṃ yatnenāgatasādhvasaḥ. svastham āsīnam avyagraṃ vinidraṃ rākṣasādhipaḥ. tato 'bravīd daśagrīvaḥ kumbhakarṇaṃ mahābalam.

धन्यो ऽसि यस्य ते निद्रा कुम्भकर्णेयम् ईदृशी। य इमं दारुणं कालं न जानीषे महाभयम्।

dhanyo 'si yasya te nidrā kumbhakarṇeyam īdṛśī. ya imaṃ dāruṇaṃ kālaṃ na jānīṣe mahābhayam.

एष तीर्त्वार्णवं रामः सेतुना हरिभिः सह। अवमन्येह नः सर्वान् करोति कदनं महत्।

eṣa tīrtvārṇavaṃ rāmaḥ setunā haribhiḥ saha. avamanyeha naḥ sarvān karoti kadanaṃ mahat.

मया ह्य् अपहृता भार्या सीता नामास्य जानकी। तां मोक्षयिषुर् आयातो बद्ध्वा सेतुं महार्णवे।

mayā hy apahṛtā bhāryā sītā nāmāsya jānakī. tāṃ mokṣayiṣur āyāto baddhvā setuṃ mahārṇave.

तेन चैव प्रहस्तादिर् महान् नः स्वजनो हतः। तस्य नान्यो निहन्तास्ति त्वद् ऋते शत्रुकर्शन।

tena caiva prahastādir mahān naḥ svajano hataḥ. tasya nānyo nihantāsti tvad ṛte śatrukarśana.

स दंशितो ऽभिनिर्याय त्वम् अद्य बलिनां वर। रामादीन् समरे सर्वाञ् जहि शत्रून् अरिंदम।

sa daṃśito 'bhiniryāya tvam adya balināṃ vara. rāmādīn samare sarvāñ jahi śatrūn ariṃdama.

दूषणावरजौ चैव वज्रवेगप्रमाथिनौ। तौ त्वां बलेन महता सहिताव् अनुयास्यतः।

dūṣaṇāvarajau caiva vajravegapramāthinau. tau tvāṃ balena mahatā sahitāv anuyāsyataḥ.

इत्य् उक्त्वा राक्षसपतिः कुम्भकर्णं तरस्विनम्। संदिदेशेतिकर्तव्ये वज्रवेगप्रमाथिनौ।

ity uktvā rākṣasapatiḥ kumbhakarṇaṃ tarasvinam. saṃdideśetikartavye vajravegapramāthinau.

तथेत्य् उक्त्वा तु तौ वीरौ रावणं दूषणानुजौ। कुम्भकर्णं पुरस्कृत्य तूर्णं निर्ययतुः पुरात्।

tathety uktvā tu tau vīrau rāvaṇaṃ dūṣaṇānujau. kumbhakarṇaṃ puraskṛtya tūrṇaṃ niryayatuḥ purāt.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...