महाभारत 3.251 (श्लोक 1)

महाभारत

←वन पर्व→

←अध्याय 251→

[mh-3-251] • 21 श्लोकाः

वैशंपायन उवाच। अथासीनेषु सर्वेषु तेषु राजसु भारत। यद् उक्तं कृष्णया सार्धं तत् सर्वं प्रत्यवेदयत्। वाक्यं यथार्थं तच् छ्रुत्वा कोटिकाश्यमुखोद्गतम्। कोटिकाश्यो जगामाशु सिन्धुराजनिषेवितम्। कोटिकाश्यवचः श्रुत्वा शैब्यं सौवीरको ऽब्रवीत्।

vaiśaṃpāyana uvāca. athāsīneṣu sarveṣu teṣu rājasu bhārata. yad uktaṃ kṛṣṇayā sārdhaṃ tat sarvaṃ pratyavedayat. vākyaṃ yathārthaṃ tac chrutvā koṭikāśyamukhodgatam. koṭikāśyo jagāmāśu sindhurājaniṣevitam. koṭikāśyavacaḥ śrutvā śaibyaṃ sauvīrako 'bravīt.

यदा वाचं व्याहरन्त्याम् अस्यां मे रमते मनः। सीमन्तिनीनां मुख्यायां विनिवृत्तः कथं भवान्।

yadā vācaṃ vyāharantyām asyāṃ me ramate manaḥ. sīmantinīnāṃ mukhyāyāṃ vinivṛttaḥ kathaṃ bhavān.

एतां दृष्ट्वा स्त्रियो मे ऽन्या यथा शाखामृगस्त्रियः। प्रतिभान्ति महाबाहो सत्यम् एतद् ब्रवीमि ते।

etāṃ dṛṣṭvā striyo me 'nyā yathā śākhāmṛgastriyaḥ. pratibhānti mahābāho satyam etad bravīmi te.

दर्शनाद् एव हि मनस् तया मे ऽपहृतं भृशम्। तां समाचक्ष्व कल्याणीं यदि स्याच् छैब्य मानुषी।

darśanād eva hi manas tayā me 'pahṛtaṃ bhṛśam. tāṃ samācakṣva kalyāṇīṃ yadi syāc chaibya mānuṣī.

कोटिकाश्य उवाच। एषा वै द्रौपदी कृष्णा राजपुत्री यशस्विनी। पञ्चानां पाण्डुपुत्राणां महिषी संमता भृशम्।

koṭikāśya uvāca. eṣā vai draupadī kṛṣṇā rājaputrī yaśasvinī. pañcānāṃ pāṇḍuputrāṇāṃ mahiṣī saṃmatā bhṛśam.

सर्वेषां चैव पार्थानां प्रिया बहुमता सती। तया समेत्य सौवीर सुवीरान् सुसुखी व्रज।

sarveṣāṃ caiva pārthānāṃ priyā bahumatā satī. tayā sametya sauvīra suvīrān susukhī vraja.

वैशंपायन उवाच। एवम् उक्तः प्रत्युवाच पश्यामो द्रौपदीम् इति। पतिः सौवीरसिन्धूनां दुष्टभावो जयद्रथः।

vaiśaṃpāyana uvāca. evam uktaḥ pratyuvāca paśyāmo draupadīm iti. patiḥ sauvīrasindhūnāṃ duṣṭabhāvo jayadrathaḥ.

स प्रविश्याश्रमं शून्यं सिंहगोष्ठं वृको यथा। आत्मना सप्तमः कृष्णाम् इदं वचनम् अब्रवीत्।

sa praviśyāśramaṃ śūnyaṃ siṃhagoṣṭhaṃ vṛko yathā. ātmanā saptamaḥ kṛṣṇām idaṃ vacanam abravīt.

कुशलं ते वरारोहे भर्तारस् ते ऽप्य् अनामयाः। येषां कुशलकामासि ते ऽपि कच्चिद् अनामयाः।

kuśalaṃ te varārohe bhartāras te 'py anāmayāḥ. yeṣāṃ kuśalakāmāsi te 'pi kaccid anāmayāḥ.

द्रौपद्य् उवाच। कौरव्यः कुशली राजा कुन्तीपुत्रो युधिष्ठिरः। अहं च भ्रातरश् चास्य यांश् चान्यान् परिपृच्छसि। अपि ते कुशलं राज्ये राष्ट्रे कोशे बले तथा। कच्चिद् एकः शिबीन् आढ्यान् सौवीरान् सह सिन्धुभिः। अनुतिष्ठसि धर्मेण ये चान्ये विदितास् त्वया। अपि त्वं कुशली राजन् सहामात्यः सहप्रजः।

draupady uvāca. kauravyaḥ kuśalī rājā kuntīputro yudhiṣṭhiraḥ. ahaṃ ca bhrātaraś cāsya yāṃś cānyān paripṛcchasi. api te kuśalaṃ rājye rāṣṭre kośe bale tathā. kaccid ekaḥ śibīn āḍhyān sauvīrān saha sindhubhiḥ. anutiṣṭhasi dharmeṇa ye cānye viditās tvayā. api tvaṃ kuśalī rājan sahāmātyaḥ sahaprajaḥ.

पाद्यं प्रतिगृहाणेदम् आसनं च नृपात्मज। मृगान् पञ्चाशतं चैव प्रातराशं ददानि ते।

pādyaṃ pratigṛhāṇedam āsanaṃ ca nṛpātmaja. mṛgān pañcāśataṃ caiva prātarāśaṃ dadāni te.

ऐणेयान् पृषतान् न्यङ्कून् हरिणाञ् शरभाञ् शशान्। ऋश्यान् रुरूञ् शम्बरांश् च गवयांश् च मृगान् बहून्।

aiṇeyān pṛṣatān nyaṅkūn hariṇāñ śarabhāñ śaśān. ṛśyān rurūñ śambarāṃś ca gavayāṃś ca mṛgān bahūn.

वराहान् महिषांश् चैव याश् चान्या मृगजातयः। प्रदास्यति स्वयं तुभ्यं कुन्तीपुत्रो युधिष्ठिरः।

varāhān mahiṣāṃś caiva yāś cānyā mṛgajātayaḥ. pradāsyati svayaṃ tubhyaṃ kuntīputro yudhiṣṭhiraḥ.

जयद्रथ उवाच। कुशलं प्रातराशस्य सर्वा मे ऽपचितिः कृता। एहि मे रथम् आरोह सुखम् आप्नुहि केवलम्।

jayadratha uvāca. kuśalaṃ prātarāśasya sarvā me 'pacitiḥ kṛtā. ehi me ratham āroha sukham āpnuhi kevalam.

गतश्रीकांश् च्युतान् राज्यात् कृपणान् गतचेतसः। अरण्यवासिनः पार्थान् नानुरोद्धुं त्वम् अर्हसि।

gataśrīkāṃś cyutān rājyāt kṛpaṇān gatacetasaḥ. araṇyavāsinaḥ pārthān nānuroddhuṃ tvam arhasi.

न वै प्राज्ञा गतश्रीकं भर्तारम् उपयुञ्जते। युञ्जानम् अनुयुञ्जीत न श्रियः संक्षये वसेत्।

na vai prājñā gataśrīkaṃ bhartāram upayuñjate. yuñjānam anuyuñjīta na śriyaḥ saṃkṣaye vaset.

श्रिया विहीना राज्याच् च विनष्टाः शाश्वतीः समाः। अलं ते पाण्डुपुत्राणां भक्त्या क्लेशम् उपासितुम्।

śriyā vihīnā rājyāc ca vinaṣṭāḥ śāśvatīḥ samāḥ. alaṃ te pāṇḍuputrāṇāṃ bhaktyā kleśam upāsitum.

भार्या मे भव सुश्रोणि त्यजैनान् सुखम् आप्नुहि। अखिलान् सिन्धुसौवीरान् अवाप्नुहि मया सह।

bhāryā me bhava suśroṇi tyajainān sukham āpnuhi. akhilān sindhusauvīrān avāpnuhi mayā saha.

वैशंपायन उवाच। इत्य् उक्ता सिन्धुराजेन वाक्यं हृदयकम्पनम्। कृष्णा तस्माद् अपाक्रामद् देशात् सभ्रुकुटीमुखी।

vaiśaṃpāyana uvāca. ity uktā sindhurājena vākyaṃ hṛdayakampanam. kṛṣṇā tasmād apākrāmad deśāt sabhrukuṭīmukhī.

अवमत्यास्य तद् वाक्यम् आक्षिप्य च सुमध्यमा। मैवम् इत्य् अब्रवीत् कृष्णा लज्जस्वेति च सैन्धवम्।

avamatyāsya tad vākyam ākṣipya ca sumadhyamā. maivam ity abravīt kṛṣṇā lajjasveti ca saindhavam.

सा काङ्क्षमाणा भर्तॄणाम् उपयानम् अनिन्दिता। विलोभयाम् आस परं वाक्यैर् वाक्यानि युञ्जती। द्रौपदी। नैवं वद महाबाहो न्याय्यं त्वं न च मन्यसे। पाण्डूनां धार्तराष्ट्राणां स्वसा चैव कनीयसी। दुःशला नाम तस्यास् त्वं भर्ता राजकुलोद्भवः। मम भ्राता च न्याय्येन त्वया रक्ष्या महारथ। वैशंपायनः। धर्मिष्ठानां कुले जातो न धर्मं त्वम् अवेक्षसे। इत्य् उक्तः सिन्धुराजो ऽपि वाक्यम् उत्तरम् अब्रवीत्। राज्ञां धर्मं न जानीषे स्त्रियो रत्नानि चैव हि। साधारणानि लोके ऽस्मिन् प्रवदन्ति मनीषिणः। स्वसा च स्वस्रिया चैव भ्रातृभार्या तथैव च। संगृह्णन्ति च राजानस् ताश् च तत्र नृपोद्भवाः।

sā kāṅkṣamāṇā bhartṝṇām upayānam aninditā. vilobhayām āsa paraṃ vākyair vākyāni yuñjatī. draupadī. naivaṃ vada mahābāho nyāyyaṃ tvaṃ na ca manyase. pāṇḍūnāṃ dhārtarāṣṭrāṇāṃ svasā caiva kanīyasī. duḥśalā nāma tasyās tvaṃ bhartā rājakulodbhavaḥ. mama bhrātā ca nyāyyena tvayā rakṣyā mahāratha. vaiśaṃpāyanaḥ. dharmiṣṭhānāṃ kule jāto na dharmaṃ tvam avekṣase. ity uktaḥ sindhurājo 'pi vākyam uttaram abravīt. rājñāṃ dharmaṃ na jānīṣe striyo ratnāni caiva hi. sādhāraṇāni loke 'smin pravadanti manīṣiṇaḥ. svasā ca svasriyā caiva bhrātṛbhāryā tathaiva ca. saṃgṛhṇanti ca rājānas tāś ca tatra nṛpodbhavāḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...

Project Home / Contents