महाभारत 3.169 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

←वन पर्व→

←अध्याय 169→

[mh-3-169] • 35 श्लोकाः

अर्जुन उवाच। अदृश्यमानास् ते दैत्या योधयन्ति स्म मायया। अदृश्यान् अस्त्रवीर्येण तान् अप्य् अहम् अयोधयम्।

arjuna uvāca. adṛśyamānās te daityā yodhayanti sma māyayā. adṛśyān astravīryeṇa tān apy aham ayodhayam.

गाण्डीवमुक्ता विशिखाः सम्यग् अस्त्रप्रचोदिताः। अच्छिन्दन्न् उत्तमाङ्गानि यत्र यत्र स्म ते ऽभवन्।

gāṇḍīvamuktā viśikhāḥ samyag astrapracoditāḥ. acchindann uttamāṅgāni yatra yatra sma te 'bhavan.

ततो निवातकवचा वध्यमाना मया युधि। संहृत्य मायां सहसा प्राविशन् पुरम् आत्मनः।

tato nivātakavacā vadhyamānā mayā yudhi. saṃhṛtya māyāṃ sahasā prāviśan puram ātmanaḥ.

व्यपयातेषु दैत्येषु प्रादुर्भूते च दर्शने। अपश्यं दानवांस् तत्र हताञ् शतसहस्रशः।

vyapayāteṣu daityeṣu prādurbhūte ca darśane. apaśyaṃ dānavāṃs tatra hatāñ śatasahasraśaḥ.

विनिष्पिष्टानि तत्रैषां शस्त्राण्य् आभरणानि च। कूटशः स्म प्रदृश्यन्ते गात्राणि कवचानि च।

viniṣpiṣṭāni tatraiṣāṃ śastrāṇy ābharaṇāni ca. kūṭaśaḥ sma pradṛśyante gātrāṇi kavacāni ca.

हयानां नान्तरं ह्य् आसीत् पदाद् विचलितुं पदम्। उत्पत्य सहसा तस्थुर् अन्तरिक्षगमास् ततः।

hayānāṃ nāntaraṃ hy āsīt padād vicalituṃ padam. utpatya sahasā tasthur antarikṣagamās tataḥ.

ततो निवातकवचा व्योम संछाद्य केवलम्। अदृश्या ह्य् अभ्यवर्तन्त विसृजन्तः शिलोच्चयान्।

tato nivātakavacā vyoma saṃchādya kevalam. adṛśyā hy abhyavartanta visṛjantaḥ śiloccayān.

अन्तर्भूमिगताश् चान्ये हयानां चरणान्य् अथ। न्यगृह्णन् दानवा घोरा रथचक्रे च भारत।

antarbhūmigatāś cānye hayānāṃ caraṇāny atha. nyagṛhṇan dānavā ghorā rathacakre ca bhārata.

विनिगृह्य हरीन् अश्वान् रथं च मम युध्यतः। सर्वतो माम् अचिन्वन्त सरथं धरणीधरैः।

vinigṛhya harīn aśvān rathaṃ ca mama yudhyataḥ. sarvato mām acinvanta sarathaṃ dharaṇīdharaiḥ.

पर्वतैर् उपचीयद्भिः पतमानैस् तथापरैः। स देशो यत्र वर्ताम गुहेव समपद्यत।

parvatair upacīyadbhiḥ patamānais tathāparaiḥ. sa deśo yatra vartāma guheva samapadyata.

पर्वतैश् छाद्यमानो ऽहं निगृहीतैश् च वाजिभिः। अगच्छं परमाम् आर्तिं मातलिस् तद् अलक्षयत्।

parvataiś chādyamāno 'haṃ nigṛhītaiś ca vājibhiḥ. agacchaṃ paramām ārtiṃ mātalis tad alakṣayat.

लक्षयित्वा तु मां भीतम् इदं वचनम् अब्रवीत्। अर्जुनार्जुन मा भैस् त्वं वज्रम् अस्त्रम् उदीरय।

lakṣayitvā tu māṃ bhītam idaṃ vacanam abravīt. arjunārjuna mā bhais tvaṃ vajram astram udīraya.

ततो ऽहं तस्य तद् वाक्यं श्रुत्वा वज्रम् उदीरयम्। देवराजस्य दयितं वज्रम् अस्त्रं नराधिप।

tato 'haṃ tasya tad vākyaṃ śrutvā vajram udīrayam. devarājasya dayitaṃ vajram astraṃ narādhipa.

अचलं स्थानम् आसाद्य गाण्डीवम् अनुमन्त्र्य च। अमुञ्चं वज्रसंस्पर्शान् आयसान् निशिताञ् शरान्।

acalaṃ sthānam āsādya gāṇḍīvam anumantrya ca. amuñcaṃ vajrasaṃsparśān āyasān niśitāñ śarān.

ततो मायाश् च ताः सर्वा निवातकवचांश् च तान्। ते वज्रचोदिता बाणा वज्रभूताः समाविशन्।

tato māyāś ca tāḥ sarvā nivātakavacāṃś ca tān. te vajracoditā bāṇā vajrabhūtāḥ samāviśan.

ते वज्रवेगाभिहता दानवाः पर्वतोपमाः। इतरेतरम् आश्लिष्य न्यपतन् पृथिवीतले।

te vajravegābhihatā dānavāḥ parvatopamāḥ. itaretaram āśliṣya nyapatan pṛthivītale.

अन्तर्भूमौ तु ये ऽगृह्णन् दानवा रथवाजिनः। अनुप्रविश्य तान् बाणाः प्राहिण्वन् यमसादनम्।

antarbhūmau tu ye 'gṛhṇan dānavā rathavājinaḥ. anupraviśya tān bāṇāḥ prāhiṇvan yamasādanam.

हतैर् निवातकवचैर् निरस्तैः पर्वतोपमैः। समाच्छाद्यत देशः स विकीर्णैर् इव पर्वतैः।

hatair nivātakavacair nirastaiḥ parvatopamaiḥ. samācchādyata deśaḥ sa vikīrṇair iva parvataiḥ.

न हयानां क्षतिः का चिन् न रथस्य न मातलेः। मम चादृश्यत तदा तद् अद्भुतम् इवाभवत्।

na hayānāṃ kṣatiḥ kā cin na rathasya na mātaleḥ. mama cādṛśyata tadā tad adbhutam ivābhavat.

ततो मां प्रहसन् राजन् मातलिः प्रत्यभाषत। नैतद् अर्जुन देवेषु त्वयि वीर्यं यदीक्ष्यते।

tato māṃ prahasan rājan mātaliḥ pratyabhāṣata. naitad arjuna deveṣu tvayi vīryaṃ yadīkṣyate.

हतेष्व् असुरसंघेषु दारास् तेषां तु सर्वशः। प्राक्रोशन् नगरे तस्मिन् यथा शरदि लक्ष्मणाः।

hateṣv asurasaṃgheṣu dārās teṣāṃ tu sarvaśaḥ. prākrośan nagare tasmin yathā śaradi lakṣmaṇāḥ.

ततो मातलिना सार्धम् अहं तत् पुरम् अभ्ययाम्। त्रासयन् रथघोषेण निवातकवचस्त्रियः।

tato mātalinā sārdham ahaṃ tat puram abhyayām. trāsayan rathaghoṣeṇa nivātakavacastriyaḥ.

तान् दृष्ट्वा दशसाहस्रान् मयूरसदृशान् हयान्। रथं च रविसंकाशं प्राद्रवन् गणशः स्त्रियः।

tān dṛṣṭvā daśasāhasrān mayūrasadṛśān hayān. rathaṃ ca ravisaṃkāśaṃ prādravan gaṇaśaḥ striyaḥ.

ताभिर् आभरणैः शब्दस् त्रासिताभिः समीरितः। शिलानाम् इव शैलेषु पतन्तीनाम् अभूत् तदा।

tābhir ābharaṇaiḥ śabdas trāsitābhiḥ samīritaḥ. śilānām iva śaileṣu patantīnām abhūt tadā.

वित्रस्ता दैत्यनार्यस् ताः स्वानि वेश्मान्य् अथाविशन्। बहुरत्नविचित्राणि शातकुम्भमयानि च।

vitrastā daityanāryas tāḥ svāni veśmāny athāviśan. bahuratnavicitrāṇi śātakumbhamayāni ca.

तद् अद्भुताकारम् अहं दृष्ट्वा नगरम् उत्तमम्। विशिष्टं देवनगराद् अपृच्छं मातलिं ततः।

tad adbhutākāram ahaṃ dṛṣṭvā nagaram uttamam. viśiṣṭaṃ devanagarād apṛcchaṃ mātaliṃ tataḥ.

इदम् एवंविधं कस्माद् देवता नाविशन्त्य् उत। पुरंदरपुराद् धीदं विशिष्टम् इति लक्षये।

idam evaṃvidhaṃ kasmād devatā nāviśanty uta. puraṃdarapurād dhīdaṃ viśiṣṭam iti lakṣaye.

मातलिर् उवाच। आसीद् इदं पुरा पार्थ देवराजस्य नः पुरम्। ततो निवातकवचैर् इतः प्रच्याविताः सुराः।

mātalir uvāca. āsīd idaṃ purā pārtha devarājasya naḥ puram. tato nivātakavacair itaḥ pracyāvitāḥ surāḥ.

तपस् तप्त्वा महत् तीव्रं प्रसाद्य च पितामहम्। इदं वृतं निवासाय देवेभ्यश् चाभयं युधि।

tapas taptvā mahat tīvraṃ prasādya ca pitāmaham. idaṃ vṛtaṃ nivāsāya devebhyaś cābhayaṃ yudhi.

ततः शक्रेण भगवान् स्वयम्भूर् अभिचोदितः। विधत्तां भगवान् अत्रेत्य् आत्मनो हितकाम्यया।

tataḥ śakreṇa bhagavān svayambhūr abhicoditaḥ. vidhattāṃ bhagavān atrety ātmano hitakāmyayā.

तत उक्तो भगवता दिष्टम् अत्रेति वासवः। भवितान्तस् त्वम् एवैषां देहेनान्येन वृत्रहन्।

tata ukto bhagavatā diṣṭam atreti vāsavaḥ. bhavitāntas tvam evaiṣāṃ dehenānyena vṛtrahan.

तत एषां वधार्थाय शक्रो ऽस्त्राणि ददौ तव। न हि शक्याः सुरैर् हन्तुं य एते निहतास् त्वया।

tata eṣāṃ vadhārthāya śakro 'strāṇi dadau tava. na hi śakyāḥ surair hantuṃ ya ete nihatās tvayā.

कालस्य परिणामेन ततस् त्वम् इह भारत। एषाम् अन्तकरः प्राप्तस् तत् त्वया च कृतं तथा।

kālasya pariṇāmena tatas tvam iha bhārata. eṣām antakaraḥ prāptas tat tvayā ca kṛtaṃ tathā.

दानवानां विनाशार्थं महास्त्राणां महद् बलम्। ग्राहितस् त्वं महेन्द्रेण पुरुषेन्द्र तद् उत्तमम्।

dānavānāṃ vināśārthaṃ mahāstrāṇāṃ mahad balam. grāhitas tvaṃ mahendreṇa puruṣendra tad uttamam.

अर्जुन उवाच। ततः प्रविश्य नगरं दानवांश् च निहत्य तान्। पुनर् मातलिना सार्धम् अगच्छं देवसद्म तत्।

arjuna uvāca. tataḥ praviśya nagaraṃ dānavāṃś ca nihatya tān. punar mātalinā sārdham agacchaṃ devasadma tat.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...