महाभारत 3.138 (श्लोक 1)

महाभारत

←वन पर्व→

←अध्याय 138→

[mh-3-138] • 19 श्लोकाः

लोमश उवाच। भरद्वाजस् तु कौन्तेय कृत्वा स्वाध्यायम् आह्निकम्। समित्कलापम् आदाय प्रविवेश स्वम् आश्रमम्।

lomaśa uvāca. bharadvājas tu kaunteya kṛtvā svādhyāyam āhnikam. samitkalāpam ādāya praviveśa svam āśramam.

तं स्म दृष्ट्वा पुरा सर्वे प्रत्युत्तिष्ठन्ति पावकाः। न त्व् एनम् उपतिष्ठन्ति हतपुत्रं तदाग्नयः। पुत्रमृत्युजम् आशौचं भरद्वाजो न जज्ञिवान्।

taṃ sma dṛṣṭvā purā sarve pratyuttiṣṭhanti pāvakāḥ. na tv enam upatiṣṭhanti hataputraṃ tadāgnayaḥ. putramṛtyujam āśaucaṃ bharadvājo na jajñivān.

वैकृतं त्व् अग्निहोत्रे स लक्षयित्वा महातपाः। तम् अन्धं शूद्रम् आसीनं गृहपालम् अथाब्रवीत्।

vaikṛtaṃ tv agnihotre sa lakṣayitvā mahātapāḥ. tam andhaṃ śūdram āsīnaṃ gṛhapālam athābravīt.

किं नु मे नाग्नयः शूद्र प्रतिनन्दन्ति दर्शनम्। त्वं चापि न यथापूर्वं कच्चित् क्षेमम् इहाश्रमे।

kiṃ nu me nāgnayaḥ śūdra pratinandanti darśanam. tvaṃ cāpi na yathāpūrvaṃ kaccit kṣemam ihāśrame.

कच्चिन् न रैभ्यं पुत्रो मे गतवान् अल्पचेतनः। एतद् आचक्ष्व मे शीघ्रं न हि मे शुध्यते मनः।

kaccin na raibhyaṃ putro me gatavān alpacetanaḥ. etad ācakṣva me śīghraṃ na hi me śudhyate manaḥ.

शूद्र उवाच। रैभ्यं गतो नूनम् असौ सुतस् ते मन्दचेतनः। तथा हि निहतः शेते राक्षसेन बलीयसा।

śūdra uvāca. raibhyaṃ gato nūnam asau sutas te mandacetanaḥ. tathā hi nihataḥ śete rākṣasena balīyasā.

प्रकाल्यमानस् तेनायं शूलहस्तेन रक्षसा। अग्न्यागारं प्रति द्वारि मया दोर्भ्यां निवारितः।

prakālyamānas tenāyaṃ śūlahastena rakṣasā. agnyāgāraṃ prati dvāri mayā dorbhyāṃ nivāritaḥ.

ततः स निहतो ह्य् अत्र जलकामो ऽशुचिर् ध्रुवम्। संभावितो हि तूर्णेन शूलहस्तेन रक्षसा।

tataḥ sa nihato hy atra jalakāmo 'śucir dhruvam. saṃbhāvito hi tūrṇena śūlahastena rakṣasā.

लोमश उवाच। भरद्वाजस् तु शूद्रस्य तच् छ्रुत्वा विप्रियं वचः। गतासुं पुत्रम् आदाय विललाप सुदुःखितः।

lomaśa uvāca. bharadvājas tu śūdrasya tac chrutvā vipriyaṃ vacaḥ. gatāsuṃ putram ādāya vilalāpa suduḥkhitaḥ.

ब्राह्मणानां किलार्थाय ननु त्वं तप्तवांस् तपः। द्विजानाम् अनधीता वै वेदाः संप्रतिभान्त्व् इति।

brāhmaṇānāṃ kilārthāya nanu tvaṃ taptavāṃs tapaḥ. dvijānām anadhītā vai vedāḥ saṃpratibhāntv iti.

तथा कल्याणशीलस् त्वं ब्राह्मणेषु महात्मसु। अनागाः सर्वभूतेषु कर्कशत्वम् उपेयिवान्।

tathā kalyāṇaśīlas tvaṃ brāhmaṇeṣu mahātmasu. anāgāḥ sarvabhūteṣu karkaśatvam upeyivān.

प्रतिषिद्धो मया तात रैभ्यावसथदर्शनात्। गतवान् एव तं क्षुद्रं कालान्तकयमोपमम्।

pratiṣiddho mayā tāta raibhyāvasathadarśanāt. gatavān eva taṃ kṣudraṃ kālāntakayamopamam.

यः स जानन् महातेजा वृद्धस्यैकं ममात्मजम्। गतवान् एव कोपस्य वशं परमदुर्मतिः।

yaḥ sa jānan mahātejā vṛddhasyaikaṃ mamātmajam. gatavān eva kopasya vaśaṃ paramadurmatiḥ.

पुत्रशोकम् अनुप्राप्य एष रैभ्यस्य कर्मणा। त्यक्ष्यामि त्वाम् ऋते पुत्र प्राणान् इष्टतमान् भुवि।

putraśokam anuprāpya eṣa raibhyasya karmaṇā. tyakṣyāmi tvām ṛte putra prāṇān iṣṭatamān bhuvi.

यथाहं पुत्रशोकेन देहं त्यक्ष्यामि किल्बिषी। तथा ज्येष्ठः सुतो रैभ्यं हिंस्याच् छीघ्रम् अनागसम्।

yathāhaṃ putraśokena dehaṃ tyakṣyāmi kilbiṣī. tathā jyeṣṭhaḥ suto raibhyaṃ hiṃsyāc chīghram anāgasam.

सुखिनो वै नरा येषां जात्या पुत्रो न विद्यते। ते पुत्रशोकम् अप्राप्य विचरन्ति यथासुखम्।

sukhino vai narā yeṣāṃ jātyā putro na vidyate. te putraśokam aprāpya vicaranti yathāsukham.

ये तु पुत्रकृताच् छोकाद् भृशं व्याकुलचेतसः। शपन्तीष्टान् सखीन् आर्तास् तेभ्यः पापतरो नु कः।

ye tu putrakṛtāc chokād bhṛśaṃ vyākulacetasaḥ. śapantīṣṭān sakhīn ārtās tebhyaḥ pāpataro nu kaḥ.

परासुश् च सुतो दृष्टः शप्तश् चेष्टः सखा मया। ईदृशीम् आपदं को नु द्वितीयो ऽनुभविष्यति।

parāsuś ca suto dṛṣṭaḥ śaptaś ceṣṭaḥ sakhā mayā. īdṛśīm āpadaṃ ko nu dvitīyo 'nubhaviṣyati.

विलप्यैवं बहुविधं भरद्वाजो ऽदहत् सुतम्। सुसमिद्धं ततः पश्चात् प्रविवेश हुताशनम्।

vilapyaivaṃ bahuvidhaṃ bharadvājo 'dahat sutam. susamiddhaṃ tataḥ paścāt praviveśa hutāśanam.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...