महाभारत 15.5 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

महाभारत

←आश्रमवासिक पर्व→

←अध्याय 5→

[mh-15-5] • 23 श्लोकाः

धृतराष्ट्र उवाच। वर्तमानेषु सद्वृत्तिं पाण्डवेषु महात्मसु। प्रीतिमानम् अभवद् राजा कुन्तीपुत्रो युधिष्ठिरः। विदितं भवताम् एतद् यथा वृत्तः कुरुक्षयः। ममापराधात् तत् सर्वम् इति ज्ञेयं तु कौरवाः।

dhṛtarāṣṭra uvāca. vartamāneṣu sadvṛttiṃ pāṇḍaveṣu mahātmasu. prītimānam abhavad rājā kuntīputro yudhiṣṭhiraḥ. viditaṃ bhavatām etad yathā vṛttaḥ kurukṣayaḥ. mamāparādhāt tat sarvam iti jñeyaṃ tu kauravāḥ.

यो ऽहं दुष्टमतिं मूढं ज्ञातीनां भयवर्धनम्। दुर्योधनं कौरवाणाम् आधिपत्ये ऽभ्यषेचयम्।

yo 'haṃ duṣṭamatiṃ mūḍhaṃ jñātīnāṃ bhayavardhanam. duryodhanaṃ kauravāṇām ādhipatye 'bhyaṣecayam.

यच् चाहं वासुदेवस्य वाक्यं नाश्रौषम् अर्थवत्। वध्यतां साध्व् अयं पापः सामात्य इति दुर्मतिः।

yac cāhaṃ vāsudevasya vākyaṃ nāśrauṣam arthavat. vadhyatāṃ sādhv ayaṃ pāpaḥ sāmātya iti durmatiḥ.

पुत्रस्नेहाभिभूतश् च हितम् उक्तो मनीषिभिः। विदुरेणाथ भीष्मेण द्रोणेन च कृपेण च।

putrasnehābhibhūtaś ca hitam ukto manīṣibhiḥ. vidureṇātha bhīṣmeṇa droṇena ca kṛpeṇa ca.

पदे पदे भगवता व्यासेन च महात्मना। संजयेनाथ गान्धार्या तद् इदं तप्यते ऽद्य माम्।

pade pade bhagavatā vyāsena ca mahātmanā. saṃjayenātha gāndhāryā tad idaṃ tapyate 'dya mām.

यच् चाहं पाण्डुपुत्रेण गुणवत्सु महात्मसु। न दत्तवाञ् श्रियं दीप्तां पितृपैतामहीम् इमाम्।

yac cāhaṃ pāṇḍuputreṇa guṇavatsu mahātmasu. na dattavāñ śriyaṃ dīptāṃ pitṛpaitāmahīm imām.

विनाशं पश्यमानो हि सर्वराज्ञां गदाग्रजः। एतच् छ्रेयः स परमम् अमन्यत जनार्दनः। तस्य त्रैलोक्यनाथस्य समुपेत्याभियाचतः। अकृत्वा वचनं पश्चात् तप्स्याम्य् अद्य सुदुर्मतिः।

vināśaṃ paśyamāno hi sarvarājñāṃ gadāgrajaḥ. etac chreyaḥ sa paramam amanyata janārdanaḥ. tasya trailokyanāthasya samupetyābhiyācataḥ. akṛtvā vacanaṃ paścāt tapsyāmy adya sudurmatiḥ.

सो ऽहम् एतान्य् अलीकानि निवृत्तान्य् आत्मनः सदा। हृदये शल्यभूतानि धारयामि सहस्रशः।

so 'ham etāny alīkāni nivṛttāny ātmanaḥ sadā. hṛdaye śalyabhūtāni dhārayāmi sahasraśaḥ.

विशेषतस् तु दह्यामि वर्षं पञ्चदशं हि वै। अस्य पापस्य शुद्ध्यर्थं नियतो ऽस्मि सुदुर्मतिः।

viśeṣatas tu dahyāmi varṣaṃ pañcadaśaṃ hi vai. asya pāpasya śuddhyarthaṃ niyato 'smi sudurmatiḥ.

चतुर्थे नियते काले कदा चिद् अपि चाष्टमे। तृष्णाविनयनं भुञ्जे गान्धारी वेद तन् मम।

caturthe niyate kāle kadā cid api cāṣṭame. tṛṣṇāvinayanaṃ bhuñje gāndhārī veda tan mama.

करोत्य् आहारम् इति मां सर्वः परिजनः सदा। युधिष्ठिरभयाद् वेत्ति भृशं तप्यति पाण्डवः।

karoty āhāram iti māṃ sarvaḥ parijanaḥ sadā. yudhiṣṭhirabhayād vetti bhṛśaṃ tapyati pāṇḍavaḥ.

भूमौ शये जप्यपरो दर्भेष्व् अजिनसंवृतः। नियमव्यपदेशेन गान्धारी च यशस्विनी।

bhūmau śaye japyaparo darbheṣv ajinasaṃvṛtaḥ. niyamavyapadeśena gāndhārī ca yaśasvinī.

हतं पुत्रशतं शूरं संग्रामेष्व् अपलायिनम्। हतं शतं तु पुत्राणां ययोर् युद्धे ऽपलायिनाम्। नानुतप्यामि तच् चाहं क्षत्रधर्मं हि तं विदुः। इत्य् उक्त्वा धर्मराजानम् अभ्यभाषत कौरवः।

hataṃ putraśataṃ śūraṃ saṃgrāmeṣv apalāyinam. hataṃ śataṃ tu putrāṇāṃ yayor yuddhe 'palāyinām. nānutapyāmi tac cāhaṃ kṣatradharmaṃ hi taṃ viduḥ. ity uktvā dharmarājānam abhyabhāṣata kauravaḥ.

भद्रं ते यादवीमातर् वाक्यं चेदं निबोध मे। सुखम् अस्म्य् उषितः पुत्र त्वया सुपरिपालितः।

bhadraṃ te yādavīmātar vākyaṃ cedaṃ nibodha me. sukham asmy uṣitaḥ putra tvayā suparipālitaḥ.

महादानानि दत्तानि श्राद्धानि च पुनः पुनः। प्रकृष्टं मे वयः पुत्र पुण्यं चीर्णं यथाबलम्। गान्धारी हतपुत्रेयं धैर्येणोदीक्षते च माम्।

mahādānāni dattāni śrāddhāni ca punaḥ punaḥ. prakṛṣṭaṃ me vayaḥ putra puṇyaṃ cīrṇaṃ yathābalam. gāndhārī hataputreyaṃ dhairyeṇodīkṣate ca mām.

द्रौपद्या ह्य् अपकर्तारस् तव चैश्वर्यहारिणः। समतीता नृशंसास् ते धर्मेण निहता युधि।

draupadyā hy apakartāras tava caiśvaryahāriṇaḥ. samatītā nṛśaṃsās te dharmeṇa nihatā yudhi.

न तेषु प्रतिकर्तव्यं पश्यामि कुरुनन्दन। सर्वे शस्त्रजितांल् लोकान् गतास् ते ऽभिमुखं हताः।

na teṣu pratikartavyaṃ paśyāmi kurunandana. sarve śastrajitāṃl lokān gatās te 'bhimukhaṃ hatāḥ.

आत्मनस् तु हितं मुख्यं प्रतिकर्तव्यम् अद्य मे। गान्धार्याश् चैव राजेन्द्र तद् अनुज्ञातुम् अर्हसि।

ātmanas tu hitaṃ mukhyaṃ pratikartavyam adya me. gāndhāryāś caiva rājendra tad anujñātum arhasi.

त्वं हि धर्मभृतां श्रेष्ठः सततं धर्मवत्सलः। राजा गुरुः प्राणभृतां तस्माद् एतद् ब्रवीम्य् अहम्।

tvaṃ hi dharmabhṛtāṃ śreṣṭhaḥ satataṃ dharmavatsalaḥ. rājā guruḥ prāṇabhṛtāṃ tasmād etad bravīmy aham.

अनुज्ञातस् त्वया वीर संश्रयेयं वनान्य् अहम्। चीरवल्कलभृद् राजन् गान्धार्या सहितो ऽनया। तवाशिषः प्रयुञ्जानो भविष्यामि वनेचरः।

anujñātas tvayā vīra saṃśrayeyaṃ vanāny aham. cīravalkalabhṛd rājan gāndhāryā sahito 'nayā. tavāśiṣaḥ prayuñjāno bhaviṣyāmi vanecaraḥ.

उचितं नः कुले तात सर्वेषां भरतर्षभ। पुत्रेष्व् ऐश्वर्यम् आधाय वयसो ऽन्ते वनं नृप।

ucitaṃ naḥ kule tāta sarveṣāṃ bharatarṣabha. putreṣv aiśvaryam ādhāya vayaso 'nte vanaṃ nṛpa.

तत्राहं वायुभक्षो वा निराहारो ऽपि वा वसन्। पत्न्या सहानया वीर चरिष्यामि तपः परम्।

tatrāhaṃ vāyubhakṣo vā nirāhāro 'pi vā vasan. patnyā sahānayā vīra cariṣyāmi tapaḥ param.

त्वं चापि फलभाक् तात तपसः पार्थिवो ह्य् असि। फलभाजो हि राजानः कल्याणस्येतरस्य वा।

tvaṃ cāpi phalabhāk tāta tapasaḥ pārthivo hy asi. phalabhājo hi rājānaḥ kalyāṇasyetarasya vā.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...

Project Home / Contents