महाभारत 15.46 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

←आश्रमवासिक पर्व→

←अध्याय 46→

[mh-15-46] • 20 श्लोकाः

युधिष्ठिर उवाच। तथा महात्मनस् तस्य तपस्य् उग्रे च वर्ततः। अनाथस्येव निधनं तिष्ठत्स्व् अस्मासु बन्धुषु।

yudhiṣṭhira uvāca. tathā mahātmanas tasya tapasy ugre ca vartataḥ. anāthasyeva nidhanaṃ tiṣṭhatsv asmāsu bandhuṣu.

दुर्विज्ञेया हि गतयः पुरुषाणां मता मम। यत्र वैचित्रवीर्यो ऽसौ दग्ध एवं दवाग्निना।

durvijñeyā hi gatayaḥ puruṣāṇāṃ matā mama. yatra vaicitravīryo 'sau dagdha evaṃ davāgninā.

यस्य पुत्रशतं श्रीमद् अभवद् बाहुशालिनः। नागायुतबलो राजा स दग्धो हि दवाग्निना।

yasya putraśataṃ śrīmad abhavad bāhuśālinaḥ. nāgāyutabalo rājā sa dagdho hi davāgninā.

यं पुरा पर्यवीजन्त तालवृन्तैर् वरस्त्रियः। तं गृध्राः पर्यवीजन्त दावाग्निपरिकालितम्।

yaṃ purā paryavījanta tālavṛntair varastriyaḥ. taṃ gṛdhrāḥ paryavījanta dāvāgniparikālitam.

सूतमागधसंघैश् च शयानो यः प्रबोध्यते। धरण्यां स नृपः शेते पापस्य मम कर्मभिः।

sūtamāgadhasaṃghaiś ca śayāno yaḥ prabodhyate. dharaṇyāṃ sa nṛpaḥ śete pāpasya mama karmabhiḥ.

न तु शोचामि गान्धारीं हतपुत्रां यशस्विनीम्। पतिलोकम् अनुप्राप्तां तथा भर्तृव्रते स्थिताम्।

na tu śocāmi gāndhārīṃ hataputrāṃ yaśasvinīm. patilokam anuprāptāṃ tathā bhartṛvrate sthitām.

पृथाम् एव तु शोचामि या पुत्रैश्वर्यम् ऋद्धिमत्। उत्सृज्य सुमहद् दीप्तं वनवासम् अरोचयत्।

pṛthām eva tu śocāmi yā putraiśvaryam ṛddhimat. utsṛjya sumahad dīptaṃ vanavāsam arocayat.

धिग् राज्यम् इदम् अस्माकं धिग् बलं धिक् पराक्रमम्। क्षत्रधर्मं च धिग् यस्मान् मृता जीवामहे वयम्।

dhig rājyam idam asmākaṃ dhig balaṃ dhik parākramam. kṣatradharmaṃ ca dhig yasmān mṛtā jīvāmahe vayam.

सुसूक्ष्मा किल कालस्य गतिर् द्विजवरोत्तम। यत् समुत्सृज्य राज्यं सा वनवासम् अरोचयत्।

susūkṣmā kila kālasya gatir dvijavarottama. yat samutsṛjya rājyaṃ sā vanavāsam arocayat.

युधिष्ठिरस्य जननी भीमस्य विजयस्य च। अनाथवत् कथं दग्धा इति मुह्यामि चिन्तयन्।

yudhiṣṭhirasya jananī bhīmasya vijayasya ca. anāthavat kathaṃ dagdhā iti muhyāmi cintayan.

वृथा संतोषितो वह्निः खाण्डवे सव्यसाचिना। उपकारम् अजानन् स कृतघ्न इति मे मतिः।

vṛthā saṃtoṣito vahniḥ khāṇḍave savyasācinā. upakāram ajānan sa kṛtaghna iti me matiḥ.

यत्रादहत् स भगवान् मातरं सव्यसाचिनः। कृत्वा यो ब्राह्मणच्छद्म भिक्षार्थी समुपागतः। धिग् अग्निं धिक् च पार्थस्य विश्रुतां सत्यसंधताम्। दहते मातरं मह्यं यस्य ते गतिर् ईदृशी।

yatrādahat sa bhagavān mātaraṃ savyasācinaḥ. kṛtvā yo brāhmaṇacchadma bhikṣārthī samupāgataḥ. dhig agniṃ dhik ca pārthasya viśrutāṃ satyasaṃdhatām. dahate mātaraṃ mahyaṃ yasya te gatir īdṛśī.

इदं कष्टतरं चान्यद् भगवन् प्रतिभाति मे। वृथाग्निना समायोगो यद् अभूत् पृथिवीपतेः।

idaṃ kaṣṭataraṃ cānyad bhagavan pratibhāti me. vṛthāgninā samāyogo yad abhūt pṛthivīpateḥ.

तथा तपस्विनस् तस्य राजर्षेः कौरवस्य ह। कथम् एवंविधो मृत्युः प्रशास्य पृथिवीम् इमाम्।

tathā tapasvinas tasya rājarṣeḥ kauravasya ha. katham evaṃvidho mṛtyuḥ praśāsya pṛthivīm imām.

तिष्ठत्सु मन्त्रपूतेषु तस्याग्निषु महावने। वृथाग्निना समायुक्तो निष्ठां प्राप्तः पिता मम।

tiṣṭhatsu mantrapūteṣu tasyāgniṣu mahāvane. vṛthāgninā samāyukto niṣṭhāṃ prāptaḥ pitā mama.

मन्ये पृथा वेपमाना कृशा धमनिसंतता। हा तात धर्मराजेति समाक्रन्दन् महाभये।

manye pṛthā vepamānā kṛśā dhamanisaṃtatā. hā tāta dharmarājeti samākrandan mahābhaye.

भीम पर्याप्नुहि भयाद् इति चैवाभिवाशती। भीम मां त्राहि दावाग्नेर् भयाद् इत्य् अभियाचती। समन्ततः परिक्षिप्ता माता मे ऽभूद् दवाग्निना।

bhīma paryāpnuhi bhayād iti caivābhivāśatī. bhīma māṃ trāhi dāvāgner bhayād ity abhiyācatī. samantataḥ parikṣiptā mātā me 'bhūd davāgninā.

सहदेवः प्रियस् तस्याः पुत्रेभ्यो ऽधिक एव तु। न चैनां मोक्षयाम् आस वीरो माद्रवतीसुतः।

sahadevaḥ priyas tasyāḥ putrebhyo 'dhika eva tu. na caināṃ mokṣayām āsa vīro mādravatīsutaḥ.

तच् छ्रुत्वा रुरुदुः सर्वे समालिङ्ग्य परस्परम्। पाण्डवाः पञ्च दुःखार्ता भूतानीव युगक्षये।

tac chrutvā ruruduḥ sarve samāliṅgya parasparam. pāṇḍavāḥ pañca duḥkhārtā bhūtānīva yugakṣaye.

तेषां तु पुरुषेन्द्राणां रुदतां रुदितस्वनः। प्रासादाभोगसंरुद्धो अन्वरौत्सीत् स रोदसी। अन्योन्यं वीक्ष्य वीक्ष्यैवं स्मृत्वा मातुर् उपप्लवम्। सेहिरे न महीपाला निपेतुः पृथिवीतले। पुनर् उत्थाय चालिङ्ग्य रुदन्तो विषमस्वनाः। निपेतुः पाण्डवाः शोकाद् धर्मराजस्य पादयोः।

teṣāṃ tu puruṣendrāṇāṃ rudatāṃ ruditasvanaḥ. prāsādābhogasaṃruddho anvarautsīt sa rodasī. anyonyaṃ vīkṣya vīkṣyaivaṃ smṛtvā mātur upaplavam. sehire na mahīpālā nipetuḥ pṛthivītale. punar utthāya cāliṅgya rudanto viṣamasvanāḥ. nipetuḥ pāṇḍavāḥ śokād dharmarājasya pādayoḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...