महाभारत 15.13 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

←आश्रमवासिक पर्व→

←अध्याय 13→

[mh-15-13] • 22 श्लोकाः

युधिष्ठिर उवाच। एवम् एतत् करिष्यामि यथात्थ पृथिवीपते। भूयश् चैवानुशास्यो ऽहं भवता पार्थिवर्षभ।

yudhiṣṭhira uvāca. evam etat kariṣyāmi yathāttha pṛthivīpate. bhūyaś caivānuśāsyo 'haṃ bhavatā pārthivarṣabha.

भीष्मे स्वर्गम् अनुप्राप्ते गते च मधुसूदने। विदुरे संजये चैव को ऽन्यो मां वक्तुम् अर्हति।

bhīṣme svargam anuprāpte gate ca madhusūdane. vidure saṃjaye caiva ko 'nyo māṃ vaktum arhati.

यत् तु माम् अनुशास्तीह भवान् अद्य हिते स्थितः। कर्तास्म्य् एतन् महीपाल निर्वृतो भव भारत।

yat tu mām anuśāstīha bhavān adya hite sthitaḥ. kartāsmy etan mahīpāla nirvṛto bhava bhārata.

वैशंपायन उवाच। एवम् उक्तः स राजर्षिर् धर्मराजेन धीमता। कौन्तेयं समनुज्ञातुम् इयेष भरतर्षभ।

vaiśaṃpāyana uvāca. evam uktaḥ sa rājarṣir dharmarājena dhīmatā. kaunteyaṃ samanujñātum iyeṣa bharatarṣabha.

पुत्र विश्रम्यतां तावन् ममापि बलवाञ् श्रमः। इत्य् उक्त्वा प्राविशद् राजा गान्धार्या भवनं तदा।

putra viśramyatāṃ tāvan mamāpi balavāñ śramaḥ. ity uktvā prāviśad rājā gāndhāryā bhavanaṃ tadā.

तम् आसनगतं देवी गान्धारी धर्मचारिणी। उवाच काले कालज्ञा प्रजापतिसमं पतिम्।

tam āsanagataṃ devī gāndhārī dharmacāriṇī. uvāca kāle kālajñā prajāpatisamaṃ patim.

अनुज्ञातः स्वयं तेन व्यासेनापि महर्षिणा। युधिष्ठिरस्यानुमते कदारण्यं गमिष्यसि।

anujñātaḥ svayaṃ tena vyāsenāpi maharṣiṇā. yudhiṣṭhirasyānumate kadāraṇyaṃ gamiṣyasi.

धृतराष्ट्र उवाच। गान्धार्य् अहम् अनुज्ञातः स्वयं पित्रा महात्मना। युधिष्ठिरस्यानुमते गन्तास्मि नचिराद् वनम्।

dhṛtarāṣṭra uvāca. gāndhāry aham anujñātaḥ svayaṃ pitrā mahātmanā. yudhiṣṭhirasyānumate gantāsmi nacirād vanam.

अहं हि नाम सर्वेषां तेषां दुर्द्यूतदेविनाम्। पुत्राणां दातुम् इच्छामि प्रेत्यभावानुगं वसु। सर्वप्रकृतिसांनिध्यं कारयित्वा स्ववेश्मनि। धृतराष्ट्रः स तान् सर्वान् प्रेतकार्यार्थम् अब्रवीत्। आपृष्ट्वा गन्तुम् इच्छामि वनं सुबलनन्दिनि।

ahaṃ hi nāma sarveṣāṃ teṣāṃ durdyūtadevinām. putrāṇāṃ dātum icchāmi pretyabhāvānugaṃ vasu. sarvaprakṛtisāṃnidhyaṃ kārayitvā svaveśmani. dhṛtarāṣṭraḥ sa tān sarvān pretakāryārtham abravīt. āpṛṣṭvā gantum icchāmi vanaṃ subalanandini.

वैशंपायन उवाच। इत्य् उक्त्वा धर्मराजाय प्रेषयाम् आस पार्थिवः। स च तद्वचनात् सर्वं समानिन्ये महीपतिः।

vaiśaṃpāyana uvāca. ity uktvā dharmarājāya preṣayām āsa pārthivaḥ. sa ca tadvacanāt sarvaṃ samāninye mahīpatiḥ.

ततो निष्क्रम्य नृपतिस् तस्माद् अन्तःपुरात् तदा। सर्वं सुहृज्जनं चैव सर्वाश् च प्रकृतीस् तथा। समवेतांश् च तान् सर्वान् पौरजानपदान् अथ। तान् आगतान् अभिप्रेक्ष्य समस्तं च सुहृज्जनम्।

tato niṣkramya nṛpatis tasmād antaḥpurāt tadā. sarvaṃ suhṛjjanaṃ caiva sarvāś ca prakṛtīs tathā. samavetāṃś ca tān sarvān paurajānapadān atha. tān āgatān abhiprekṣya samastaṃ ca suhṛjjanam.

ब्राह्मणांश् च महीपालान् नानादेशसमागतान्। ततः प्राह महातेजा धृतराष्ट्रो महीपतिः।

brāhmaṇāṃś ca mahīpālān nānādeśasamāgatān. tataḥ prāha mahātejā dhṛtarāṣṭro mahīpatiḥ.

शृण्वन्त्य् एकाग्रमनसो ब्राह्मणाः कुरुजाङ्गलाः। क्षत्रियाश् चैव वैश्याश् च शूद्राश् चैव समागताः।

śṛṇvanty ekāgramanaso brāhmaṇāḥ kurujāṅgalāḥ. kṣatriyāś caiva vaiśyāś ca śūdrāś caiva samāgatāḥ.

भवन्तः कुरवश् चैव बहुकालं सहोषिताः। परस्परस्य सुहृदः परस्परहिते रताः।

bhavantaḥ kuravaś caiva bahukālaṃ sahoṣitāḥ. parasparasya suhṛdaḥ parasparahite ratāḥ.

यद् इदानीम् अहं ब्रूयाम् अस्मिन् काल उपस्थिते। तथा भवद्भिः कर्तव्यम् अविचार्य वचो मम।

yad idānīm ahaṃ brūyām asmin kāla upasthite. tathā bhavadbhiḥ kartavyam avicārya vaco mama.

अरण्यगमने बुद्धिर् गान्धारीसहितस्य मे। व्यासस्यानुमते राज्ञस् तथा कुन्तीसुतस्य च। भवन्तो ऽप्य् अनुजानन्तु मा वो ऽन्या भूद् विचारणा।

araṇyagamane buddhir gāndhārīsahitasya me. vyāsasyānumate rājñas tathā kuntīsutasya ca. bhavanto 'py anujānantu mā vo 'nyā bhūd vicāraṇā.

अस्माकं भवतां चैव येयं प्रीतिर् हि शाश्वती। न चान्येष्व् अस्ति देशेषु राज्ञाम् इति मतिर् मम।

asmākaṃ bhavatāṃ caiva yeyaṃ prītir hi śāśvatī. na cānyeṣv asti deśeṣu rājñām iti matir mama.

श्रान्तो ऽस्मि वयसानेन तथा पुत्रविनाकृतः। उपवासकृशश् चास्मि गान्धारीसहितो ऽनघाः।

śrānto 'smi vayasānena tathā putravinākṛtaḥ. upavāsakṛśaś cāsmi gāndhārīsahito 'naghāḥ.

युधिष्ठिरगते राज्ये प्राप्तश् चास्मि सुखं महत्। मन्ये दुर्योधनैश्वर्याद् विशिष्टम् इति सत्तमाः।

yudhiṣṭhiragate rājye prāptaś cāsmi sukhaṃ mahat. manye duryodhanaiśvaryād viśiṣṭam iti sattamāḥ.

मम त्व् अन्धस्य वृद्धस्य हतपुत्रस्य का गतिः। ऋते वनं महाभागास् तन् मानुज्ञातुम् अर्हथ।

mama tv andhasya vṛddhasya hataputrasya kā gatiḥ. ṛte vanaṃ mahābhāgās tan mānujñātum arhatha.

तस्य तद् वचनं श्रुत्वा सर्वे ते कुरुजाङ्गलाः। बाष्पसंदिग्धया वाचा रुरुदुर् भरतर्षभ।

tasya tad vacanaṃ śrutvā sarve te kurujāṅgalāḥ. bāṣpasaṃdigdhayā vācā rurudur bharatarṣabha.

तान् अविब्रुवतः किं चिद् दुःखशोकपरायणान्। पुनर् एव महातेजा धृतराष्ट्रो ऽब्रवीद् इदम्।

tān avibruvataḥ kiṃ cid duḥkhaśokaparāyaṇān. punar eva mahātejā dhṛtarāṣṭro 'bravīd idam.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...