महाभारत 14.86 (श्लोक 1)

महाभारत

←आश्वमेधिक पर्व→

←अध्याय 86→

[mh-14-86] • 26 श्लोकाः

वैशंपायन उवाच। इत्य् उक्त्वानुययौ पार्थो हयं तं कामचारिणम्। ते न्यवर्तन्त गान्धारा हतशिष्टाः स्वकं पुरम्। न्यवर्तत ततो वाजी येन नागाह्वयं पुरम्।

vaiśaṃpāyana uvāca. ity uktvānuyayau pārtho hayaṃ taṃ kāmacāriṇam. te nyavartanta gāndhārā hataśiṣṭāḥ svakaṃ puram. nyavartata tato vājī yena nāgāhvayaṃ puram.

तं निवृत्तं तु शुश्राव चारेणैव युधिष्ठिरः। श्रुत्वार्जुनं कुशलिनं स च हृष्टमनाभवत्।

taṃ nivṛttaṃ tu śuśrāva cāreṇaiva yudhiṣṭhiraḥ. śrutvārjunaṃ kuśalinaṃ sa ca hṛṣṭamanābhavat.

विजयस्य च तत् कर्म गान्धारविषये तदा। श्रुत्वान्येषु च देशेषु स सुप्रीतो ऽभवन् नृपः।

vijayasya ca tat karma gāndhāraviṣaye tadā. śrutvānyeṣu ca deśeṣu sa suprīto 'bhavan nṛpaḥ.

एतस्मिन्न् एव काले तु द्वादशीं माघपाक्षिकीम्। इष्टं गृहीत्वा नक्षत्रं धर्मराजो युधिष्ठिरः।

etasminn eva kāle tu dvādaśīṃ māghapākṣikīm. iṣṭaṃ gṛhītvā nakṣatraṃ dharmarājo yudhiṣṭhiraḥ.

समानाय्य महातेजाः सर्वान् भ्रातॄन् महामनाः। भीमं च नकुलं चैव सहदेवं च कौरवः।

samānāyya mahātejāḥ sarvān bhrātṝn mahāmanāḥ. bhīmaṃ ca nakulaṃ caiva sahadevaṃ ca kauravaḥ.

प्रोवाचेदं वचः काले तदा धर्मभृतां वरः। आमन्त्र्य वदतां श्रेष्ठो भीमं भीमपराक्रमम्।

provācedaṃ vacaḥ kāle tadā dharmabhṛtāṃ varaḥ. āmantrya vadatāṃ śreṣṭho bhīmaṃ bhīmaparākramam.

आयाति भीमसेनासौ सहाश्वेन तवानुजः। यथा मे पुरुषाः प्राहुर् ये धनंजयसारिणः।

āyāti bhīmasenāsau sahāśvena tavānujaḥ. yathā me puruṣāḥ prāhur ye dhanaṃjayasāriṇaḥ.

उपस्थितश् च कालो ऽयम् अभितो वर्तते हयः। माघी च पौर्णमासीयं मासः शेषो वृकोदर।

upasthitaś ca kālo 'yam abhito vartate hayaḥ. māghī ca paurṇamāsīyaṃ māsaḥ śeṣo vṛkodara.

तत् प्रस्थाप्यन्तु विद्वांसो ब्राह्मणा वेदपारगाः। वाजिमेधार्थसिद्ध्यर्थं देशं पश्यन्तु यज्ञियम्।

tat prasthāpyantu vidvāṃso brāhmaṇā vedapāragāḥ. vājimedhārthasiddhyarthaṃ deśaṃ paśyantu yajñiyam.

इत्य् उक्तः स तु तच् चक्रे भीमो नृपतिशासनम्। हृष्टः श्रुत्वा नरपतेर् आयान्तं सव्यसाचिनम्।

ity uktaḥ sa tu tac cakre bhīmo nṛpatiśāsanam. hṛṣṭaḥ śrutvā narapater āyāntaṃ savyasācinam.

ततो ययौ भीमसेनः प्राज्ञैः स्थपतिभिः सह। ब्राह्मणान् अग्रतः कृत्वा कुशलान् यज्ञकर्मसु। यज्ञश्लाघ्यं तदा स्थानं सर्वलक्षणसंयुतम्।

tato yayau bhīmasenaḥ prājñaiḥ sthapatibhiḥ saha. brāhmaṇān agrataḥ kṛtvā kuśalān yajñakarmasu. yajñaślāghyaṃ tadā sthānaṃ sarvalakṣaṇasaṃyutam.

तं सशालचयग्रामं संप्रतोलीविटङ्किनम्। मापयाम् आस कौरव्यो यज्ञवाटं यथाविधि। प्रासादशतसंबाधं मणिप्रवरकुट्टिकम्।

taṃ saśālacayagrāmaṃ saṃpratolīviṭaṅkinam. māpayām āsa kauravyo yajñavāṭaṃ yathāvidhi. prāsādaśatasaṃbādhaṃ maṇipravarakuṭṭikam.

सदः सपत्नीसदनं साग्नीध्रम् अपि चोत्तरम्। कारयाम् आस विधिवन् मणिहेमविभूषितम्।

sadaḥ sapatnīsadanaṃ sāgnīdhram api cottaram. kārayām āsa vidhivan maṇihemavibhūṣitam.

स्तम्भान् कनकचित्रांश् च तोरणानि बृहन्ति च। यज्ञायतनदेशेषु दत्त्वा शुद्धं च काञ्चनम्।

stambhān kanakacitrāṃś ca toraṇāni bṛhanti ca. yajñāyatanadeśeṣu dattvā śuddhaṃ ca kāñcanam.

अन्तःपुराणि राज्ञां च नानादेशनिवासिनाम्। कारयाम् आस धर्मात्मा तत्र तत्र यथाविधि।

antaḥpurāṇi rājñāṃ ca nānādeśanivāsinām. kārayām āsa dharmātmā tatra tatra yathāvidhi.

ब्राह्मणानां च वेश्मानि नानादेशसमेयुषाम्। कारयाम् आस भीमः स विविधानि ह्य् अनेकशः।

brāhmaṇānāṃ ca veśmāni nānādeśasameyuṣām. kārayām āsa bhīmaḥ sa vividhāni hy anekaśaḥ.

तथा संप्रेषयाम् आस दूतान् नृपतिशासनात्। भीमसेनो महाराज राज्ञाम् अक्लिष्टकर्मणाम्।

tathā saṃpreṣayām āsa dūtān nṛpatiśāsanāt. bhīmaseno mahārāja rājñām akliṣṭakarmaṇām.

ते प्रियार्थं कुरुपतेर् आययुर् नृपसत्तमाः। रत्नान्य् अनेकान्य् आदाय स्त्रियो ऽश्वान् आयुधानि च।

te priyārthaṃ kurupater āyayur nṛpasattamāḥ. ratnāny anekāny ādāya striyo 'śvān āyudhāni ca.

तेषां निविशतां तेषु शिबिरेषु सहस्रशः। नर्दतः सागरस्येव शब्दो दिवम् इवास्पृशत्। प्रत्युद्गम्य नमस्कृत्य ब्राह्मणांश् च न्यवेदयत्।

teṣāṃ niviśatāṃ teṣu śibireṣu sahasraśaḥ. nardataḥ sāgarasyeva śabdo divam ivāspṛśat. pratyudgamya namaskṛtya brāhmaṇāṃś ca nyavedayat.

तेषाम् अभ्यागतानां स राजा राजीवलोचनः। व्यादिदेशान्नपानानि शय्याश् चाप्य् अतिमानुषाः।

teṣām abhyāgatānāṃ sa rājā rājīvalocanaḥ. vyādideśānnapānāni śayyāś cāpy atimānuṣāḥ.

वाहनानां च विविधाः शालाः शालीक्षुगोरसैः। उपेताः पुरुषव्याघ्र व्यादिदेश स धर्मराट्। वर्णाः पृथक् संनिविष्टा ह्य् उत्तरोत्तरपूजिताः।

vāhanānāṃ ca vividhāḥ śālāḥ śālīkṣugorasaiḥ. upetāḥ puruṣavyāghra vyādideśa sa dharmarāṭ. varṇāḥ pṛthak saṃniviṣṭā hy uttarottarapūjitāḥ.

तथा तस्मिन् महायज्ञे धर्मराजस्य धीमतः। समाजग्मुर् मुनिगणा बहवो ब्रह्मवादिनः।

tathā tasmin mahāyajñe dharmarājasya dhīmataḥ. samājagmur munigaṇā bahavo brahmavādinaḥ.

ये च द्विजातिप्रवरास् तत्रासन् पृथिवीपते। समाजग्मुः सशिष्यांस् तान् प्रतिजग्राह कौरवः।

ye ca dvijātipravarās tatrāsan pṛthivīpate. samājagmuḥ saśiṣyāṃs tān pratijagrāha kauravaḥ.

सर्वांश् च तान् अनुययौ यावद् आवसथाद् इति। स्वयम् एव महातेजा दम्भं त्यक्त्वा युधिष्ठिरः।

sarvāṃś ca tān anuyayau yāvad āvasathād iti. svayam eva mahātejā dambhaṃ tyaktvā yudhiṣṭhiraḥ.

ततः कृत्वा स्थपतयः शिल्पिनो ऽन्ये च ये तदा। कृत्स्नं यज्ञविधिं राजन् धर्मराज्ञे न्यवेदयन्।

tataḥ kṛtvā sthapatayaḥ śilpino 'nye ca ye tadā. kṛtsnaṃ yajñavidhiṃ rājan dharmarājñe nyavedayan.

तच् छ्रुत्वा धर्मराजः स कृतं सर्वम् अनिन्दितम्। हृष्टरूपो ऽभवद् राजा सह भ्रातृभिर् अच्युतः। श्रीमन्नामा च भवतु जनानां पुण्यदः प्रभुः।

tac chrutvā dharmarājaḥ sa kṛtaṃ sarvam aninditam. hṛṣṭarūpo 'bhavad rājā saha bhrātṛbhir acyutaḥ. śrīmannāmā ca bhavatu janānāṃ puṇyadaḥ prabhuḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...

Project Home / Contents