महाभारत 14.84 (श्लोक 1)

महाभारत

←आश्वमेधिक पर्व→

←अध्याय 84→

[mh-14-84] • 19 श्लोकाः

वैशंपायन उवाच। मागधेनार्चितो राजन् पाण्डवः श्वेतवाहनः। दक्षिणां दिशम् आस्थाय चारयाम् आस तं हयम्।

vaiśaṃpāyana uvāca. māgadhenārcito rājan pāṇḍavaḥ śvetavāhanaḥ. dakṣiṇāṃ diśam āsthāya cārayām āsa taṃ hayam.

ततः स पुनर् आवृत्य हयः कामचरो बली। आससाद पुरीं रम्यां चेदीनां शुक्तिसाह्वयाम्।

tataḥ sa punar āvṛtya hayaḥ kāmacaro balī. āsasāda purīṃ ramyāṃ cedīnāṃ śuktisāhvayām.

शरभेणार्चितस् तत्र शिशुपालात्मजेन सः। युद्धपूर्वेण मानेन पूजया च महाबलः।

śarabheṇārcitas tatra śiśupālātmajena saḥ. yuddhapūrveṇa mānena pūjayā ca mahābalaḥ.

तत्रार्चितो ययौ राजंस् तदा स तुरगोत्तमः। काशीन् अन्ध्रान् कोसलांश् च किरातान् अथ तङ्गणान्।

tatrārcito yayau rājaṃs tadā sa turagottamaḥ. kāśīn andhrān kosalāṃś ca kirātān atha taṅgaṇān.

तत्र पूजां यथान्यायं प्रतिगृह्य स पाण्डवः। पुनर् आवृत्य कौन्तेयो दशार्णान् अगमत् तदा।

tatra pūjāṃ yathānyāyaṃ pratigṛhya sa pāṇḍavaḥ. punar āvṛtya kaunteyo daśārṇān agamat tadā.

तत्र चित्राङ्गदो नाम बलवान् वसुधाधिपः। तेन युद्धम् अभूत् तस्य विजयस्यातिभैरवम्।

tatra citrāṅgado nāma balavān vasudhādhipaḥ. tena yuddham abhūt tasya vijayasyātibhairavam.

तं चापि वशम् आनीय किरीटी पुरुषर्षभः। निषादराज्ञो विषयम् एकलव्यस्य जग्मिवान्।

taṃ cāpi vaśam ānīya kirīṭī puruṣarṣabhaḥ. niṣādarājño viṣayam ekalavyasya jagmivān.

एकलव्यसुतश् चैनं युद्धेन जगृहे तदा। ततश् चक्रे निषादैः स संग्रामं रोमहर्षणम्।

ekalavyasutaś cainaṃ yuddhena jagṛhe tadā. tataś cakre niṣādaiḥ sa saṃgrāmaṃ romaharṣaṇam.

ततस् तम् अपि कौन्तेयः समरेष्व् अपराजितः। जिगाय समरे वीरो यज्ञविघ्नार्थम् उद्यतम्।

tatas tam api kaunteyaḥ samareṣv aparājitaḥ. jigāya samare vīro yajñavighnārtham udyatam.

स तं जित्वा महाराज नैषादिं पाकशासनिः। अर्चितः प्रययौ भूयो दक्षिणं सलिलार्णवम्।

sa taṃ jitvā mahārāja naiṣādiṃ pākaśāsaniḥ. arcitaḥ prayayau bhūyo dakṣiṇaṃ salilārṇavam.

तत्रापि द्रविडैर् अन्ध्रै रौद्रैर् माहिषकैर् अपि। तथा कोल्लगिरेयैश् च युद्धम् आसीत् किरीटिनः। तांश् चापि विजयो जित्वा नातितीव्रेण कर्मणा।

tatrāpi draviḍair andhrai raudrair māhiṣakair api. tathā kollagireyaiś ca yuddham āsīt kirīṭinaḥ. tāṃś cāpi vijayo jitvā nātitīvreṇa karmaṇā.

तुरगस्य वशेनाथ सुराष्ट्रान् अभितो ययौ। गोकर्णम् अपि चासाद्य प्रभासम् अपि जग्मिवान्।

turagasya vaśenātha surāṣṭrān abhito yayau. gokarṇam api cāsādya prabhāsam api jagmivān.

ततो द्वारवतीं रम्यां वृष्णिवीराभिरक्षिताम्। आससाद हयः श्रीमान् कुरुराजस्य यज्ञियः।

tato dvāravatīṃ ramyāṃ vṛṣṇivīrābhirakṣitām. āsasāda hayaḥ śrīmān kururājasya yajñiyaḥ.

तम् उन्मथ्य हयश्रेष्ठं यादवानां कुमारकाः। प्रययुस् तांस् तदा राजन्न् उग्रसेनो न्यवारयत्।

tam unmathya hayaśreṣṭhaṃ yādavānāṃ kumārakāḥ. prayayus tāṃs tadā rājann ugraseno nyavārayat.

ततः पुर्या विनिष्क्रम्य वृष्ण्यन्धकपतिस् तदा। सहितो वसुदेवेन मातुलेन किरीटिनः।

tataḥ puryā viniṣkramya vṛṣṇyandhakapatis tadā. sahito vasudevena mātulena kirīṭinaḥ.

तौ समेत्य कुरुश्रेष्ठं विधिवत् प्रीतिपूर्वकम्। परया भरतश्रेष्ठं पूजया समवस्थितौ। ततस् ताभ्याम् अनुज्ञातो ययौ येन हयो गतः।

tau sametya kuruśreṣṭhaṃ vidhivat prītipūrvakam. parayā bharataśreṣṭhaṃ pūjayā samavasthitau. tatas tābhyām anujñāto yayau yena hayo gataḥ.

ततः स पश्चिमं देशं समुद्रस्य तदा हयः। क्रमेण व्यचरत् स्फीतं ततः पञ्चनदं ययौ।

tataḥ sa paścimaṃ deśaṃ samudrasya tadā hayaḥ. krameṇa vyacarat sphītaṃ tataḥ pañcanadaṃ yayau.

तस्माद् अपि स कौरव्य गान्धारविषयं हयः। विचचार यथाकामं कौन्तेयानुगतस् तदा।

tasmād api sa kauravya gāndhāraviṣayaṃ hayaḥ. vicacāra yathākāmaṃ kaunteyānugatas tadā.

तत्र गान्धारराजेन युद्धम् आसीन् महात्मनः। घोरं शकुनिपुत्रेण पूर्ववैरानुसारिणा।

tatra gāndhārarājena yuddham āsīn mahātmanaḥ. ghoraṃ śakuniputreṇa pūrvavairānusāriṇā.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...