महाभारत 14.76 (श्लोक 1)

महाभारत

←आश्वमेधिक पर्व→

←अध्याय 76→

[mh-14-76] • 32 श्लोकाः

वैशंपायन उवाच। जित्वा प्रसाद्य राजानं भगदत्तसुतं तदा। विसृज्य याते तुरगे सैन्धवान् प्रति भारत। सैन्धवैर् अभवद् युद्धं ततस् तस्य किरीटिनः। हतशेषैर् महाराज हतानां च सुतैर् अपि।

vaiśaṃpāyana uvāca. jitvā prasādya rājānaṃ bhagadattasutaṃ tadā. visṛjya yāte turage saindhavān prati bhārata. saindhavair abhavad yuddhaṃ tatas tasya kirīṭinaḥ. hataśeṣair mahārāja hatānāṃ ca sutair api.

ते ऽवतीर्णम् उपश्रुत्य विषयं श्वेतवाहनम्। प्रत्युद्ययुर् अमृष्यन्तो राजानः पाण्डवर्षभम्।

te 'vatīrṇam upaśrutya viṣayaṃ śvetavāhanam. pratyudyayur amṛṣyanto rājānaḥ pāṇḍavarṣabham.

अश्वं च तं परामृश्य विषयान्ते विषोपमाः। न भयं चक्रिरे पार्थाद् भीमसेनाद् अनन्तरात्।

aśvaṃ ca taṃ parāmṛśya viṣayānte viṣopamāḥ. na bhayaṃ cakrire pārthād bhīmasenād anantarāt.

ते ऽविदूराद् धनुष्पाणिं यज्ञियस्य हयस्य च। बीभत्सुं प्रत्यपद्यन्त पदातिनम् अवस्थितम्।

te 'vidūrād dhanuṣpāṇiṃ yajñiyasya hayasya ca. bībhatsuṃ pratyapadyanta padātinam avasthitam.

ततस् ते तु महावीर्या राजानः पर्यवारयन्। जिगीषन्तो नरव्याघ्राः पूर्वं विनिकृता युधि।

tatas te tu mahāvīryā rājānaḥ paryavārayan. jigīṣanto naravyāghrāḥ pūrvaṃ vinikṛtā yudhi.

ते नामान्य् अथ गोत्राणि कर्माणि विविधानि च। कीर्तयन्तस् तदा पार्थं शरवर्षैर् अवाकिरन्।

te nāmāny atha gotrāṇi karmāṇi vividhāni ca. kīrtayantas tadā pārthaṃ śaravarṣair avākiran.

ते किरन्तः शरांस् तीक्ष्णान् वारणेन्द्रनिवारणान्। रणे जयम् अभीप्सन्तः कौन्तेयं पर्यवारयन्।

te kirantaḥ śarāṃs tīkṣṇān vāraṇendranivāraṇān. raṇe jayam abhīpsantaḥ kaunteyaṃ paryavārayan.

ते ऽसमीक्ष्यैव तं वीरम् उग्रकर्माणम् आहवे। सर्वे युयुधिरे वीरा रथस्थास् तं पदातिनम्।

te 'samīkṣyaiva taṃ vīram ugrakarmāṇam āhave. sarve yuyudhire vīrā rathasthās taṃ padātinam.

ते तम् आजघ्निरे वीरं निवातकवचान्तकम्। संशप्तकनिहन्तारं हन्तारं सैन्धवस्य च।

te tam ājaghnire vīraṃ nivātakavacāntakam. saṃśaptakanihantāraṃ hantāraṃ saindhavasya ca.

ततो रथसहस्रेण हयानाम् अयुतेन च। कोष्ठकीकृत्य कौन्तेयं संप्रहृष्टम् अयोधयन्।

tato rathasahasreṇa hayānām ayutena ca. koṣṭhakīkṛtya kaunteyaṃ saṃprahṛṣṭam ayodhayan.

संस्मरन्तो वधं वीराः सिन्धुराजस्य धीमतः। जयद्रथस्य कौरव्य समरे सव्यसाचिना।

saṃsmaranto vadhaṃ vīrāḥ sindhurājasya dhīmataḥ. jayadrathasya kauravya samare savyasācinā.

ततः पर्जन्यवत् सर्वे शरवृष्टिम् अवासृजन्। तैः कीर्णः शुशुभे पार्थो रविर् मेघान्तरे यथा।

tataḥ parjanyavat sarve śaravṛṣṭim avāsṛjan. taiḥ kīrṇaḥ śuśubhe pārtho ravir meghāntare yathā.

स शरैः समवच्छन्नो ददृशे पाण्डवर्षभः। पञ्जरान्तरसंचारी शकुन्त इव भारत।

sa śaraiḥ samavacchanno dadṛśe pāṇḍavarṣabhaḥ. pañjarāntarasaṃcārī śakunta iva bhārata.

ततो हाहाकृतं सर्वं कौन्तेये शरपीडिते। त्रैलोक्यम् अभवद् राजन् रविश् चासीद् रजोरुणः।

tato hāhākṛtaṃ sarvaṃ kaunteye śarapīḍite. trailokyam abhavad rājan raviś cāsīd rajoruṇaḥ.

ततो ववौ महाराज मारुतो रोमहर्षणः। राहुर् अग्रसद् आदित्यं युगपत् सोमम् एव च।

tato vavau mahārāja māruto romaharṣaṇaḥ. rāhur agrasad ādityaṃ yugapat somam eva ca.

उल्काश् च जघ्निरे सूर्यं विकीर्यन्त्यः समन्ततः। वेपथुश् चाभवद् राजन् कैलासस्य महागिरेः।

ulkāś ca jaghnire sūryaṃ vikīryantyaḥ samantataḥ. vepathuś cābhavad rājan kailāsasya mahāgireḥ.

मुमुचुश् चास्रम् अत्युष्णं दुःखशोकसमन्विताः। सप्तर्षयो जातभयास् तथा देवर्षयो ऽपि च।

mumucuś cāsram atyuṣṇaṃ duḥkhaśokasamanvitāḥ. saptarṣayo jātabhayās tathā devarṣayo 'pi ca.

शशश् चाशु विनिर्भिद्य मण्डलं शशिनो ऽपतत्। विपरीतस् तदा राजंस् तस्मिन्न् उत्पातलक्षणे।

śaśaś cāśu vinirbhidya maṇḍalaṃ śaśino 'patat. viparītas tadā rājaṃs tasminn utpātalakṣaṇe.

रासभारुणसंकाशा धनुष्मन्तः सविद्युतः। आवृत्य गगनं मेघा मुमुचुर् मांसशोणितम्।

rāsabhāruṇasaṃkāśā dhanuṣmantaḥ savidyutaḥ. āvṛtya gaganaṃ meghā mumucur māṃsaśoṇitam.

एवम् आसीत् तदा वीरे शरवर्षाभिसंवृते। लोके ऽस्मिन् भरतश्रेष्ठ तद् अद्भुतम् इवाभवत्।

evam āsīt tadā vīre śaravarṣābhisaṃvṛte. loke 'smin bharataśreṣṭha tad adbhutam ivābhavat.

तस्य तेनावकीर्णस्य शरजालेन सर्वशः। मोहात् पपात गाण्डीवम् आवापश् च कराद् अपि।

tasya tenāvakīrṇasya śarajālena sarvaśaḥ. mohāt papāta gāṇḍīvam āvāpaś ca karād api.

तस्मिन् मोहम् अनुप्राप्ते शरजालं महत्तरम्। सैन्धवा मुमुचुस् तूर्णं गतसत्त्वे महारथे।

tasmin moham anuprāpte śarajālaṃ mahattaram. saindhavā mumucus tūrṇaṃ gatasattve mahārathe.

ततो मोहसमापन्नं ज्ञात्वा पार्थं दिवौकसः। सर्वे वित्रस्तमनसस् तस्य शान्तिपराभवन्।

tato mohasamāpannaṃ jñātvā pārthaṃ divaukasaḥ. sarve vitrastamanasas tasya śāntiparābhavan.

ततो देवर्षयः सर्वे तथा सप्तर्षयो ऽपि च। ब्रह्मर्षयश् च विजयं जेपुः पार्थस्य धीमतः।

tato devarṣayaḥ sarve tathā saptarṣayo 'pi ca. brahmarṣayaś ca vijayaṃ jepuḥ pārthasya dhīmataḥ.

ततः प्रदीपिते देवैः पार्थतेजसि पार्थिव। तस्थाव् अचलवद् धीमान् संग्रामे परमास्त्रवित्।

tataḥ pradīpite devaiḥ pārthatejasi pārthiva. tasthāv acalavad dhīmān saṃgrāme paramāstravit.

विचकर्ष धनुर् दिव्यं ततः कौरवनन्दनः। यन्त्रस्येवेह शब्दो ऽभून् महांस् तस्य पुनः पुनः।

vicakarṣa dhanur divyaṃ tataḥ kauravanandanaḥ. yantrasyeveha śabdo 'bhūn mahāṃs tasya punaḥ punaḥ.

ततः स शरवर्षाणि प्रत्यमित्रान् प्रति प्रभुः। ववर्ष धनुषा पार्थो वर्षाणीव सुरेश्वरः।

tataḥ sa śaravarṣāṇi pratyamitrān prati prabhuḥ. vavarṣa dhanuṣā pārtho varṣāṇīva sureśvaraḥ.

ततस् ते सैन्धवा योधाः सर्व एव सराजकाः। नादृश्यन्त शरैः कीर्णाः शलभैर् इव पावकाः।

tatas te saindhavā yodhāḥ sarva eva sarājakāḥ. nādṛśyanta śaraiḥ kīrṇāḥ śalabhair iva pāvakāḥ.

तस्य शब्देन वित्रेसुर् भयार्ताश् च विदुद्रुवुः। मुमुचुश् चाश्रु शोकार्ताः सुषुपुश् चापि सैन्धवाः।

tasya śabdena vitresur bhayārtāś ca vidudruvuḥ. mumucuś cāśru śokārtāḥ suṣupuś cāpi saindhavāḥ.

तांस् तु सर्वान् नरश्रेष्ठः सर्वतो विचरन् बली। अलातचक्रवद् राजञ् शरजालैः समर्पयत्।

tāṃs tu sarvān naraśreṣṭhaḥ sarvato vicaran balī. alātacakravad rājañ śarajālaiḥ samarpayat.

तद् इन्द्रजालप्रतिमं बाणजालम् अमित्रहा। व्यसृजद् दिक्षु सर्वासु महेन्द्र इव वज्रभृत्।

tad indrajālapratimaṃ bāṇajālam amitrahā. vyasṛjad dikṣu sarvāsu mahendra iva vajrabhṛt.

मेघजालनिभं सैन्यं विदार्य स रविप्रभः। विबभौ कौरवश्रेष्ठः शरदीव दिवाकरः।

meghajālanibhaṃ sainyaṃ vidārya sa raviprabhaḥ. vibabhau kauravaśreṣṭhaḥ śaradīva divākaraḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...

Project Home / Contents