महाभारत 14.52 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

←आश्वमेधिक पर्व→

←अध्याय 52→

[mh-14-52] • 26 श्लोकाः

वैशंपायन उवाच। तथा प्रयान्तं वार्ष्णेयं द्वारकां भरतर्षभाः। परिष्वज्य न्यवर्तन्त सानुयात्राः परंतपाः।

vaiśaṃpāyana uvāca. tathā prayāntaṃ vārṣṇeyaṃ dvārakāṃ bharatarṣabhāḥ. pariṣvajya nyavartanta sānuyātrāḥ paraṃtapāḥ.

पुनः पुनश् च वार्ष्णेयं पर्यष्वजत फल्गुनः। आ चक्षुर्विषयाच् चैनं ददर्श च पुनः पुनः।

punaḥ punaś ca vārṣṇeyaṃ paryaṣvajata phalgunaḥ. ā cakṣurviṣayāc cainaṃ dadarśa ca punaḥ punaḥ.

कृच्छ्रेणैव च तां पार्थो गोविन्दे विनिवेशिताम्। संजहार तदा दृष्टिं कृष्णश् चाप्य् अपराजितः।

kṛcchreṇaiva ca tāṃ pārtho govinde viniveśitām. saṃjahāra tadā dṛṣṭiṃ kṛṣṇaś cāpy aparājitaḥ.

तस्य प्रयाणे यान्य् आसन् निमित्तानि महात्मनः। बहून्य् अद्भुतरूपाणि तानि मे गदतः शृणु।

tasya prayāṇe yāny āsan nimittāni mahātmanaḥ. bahūny adbhutarūpāṇi tāni me gadataḥ śṛṇu.

वायुर् वेगेन महता रथस्य पुरतो ववौ। कुर्वन् निःशर्करं मार्गं विरजस्कम् अकण्टकम्।

vāyur vegena mahatā rathasya purato vavau. kurvan niḥśarkaraṃ mārgaṃ virajaskam akaṇṭakam.

ववर्ष वासवश् चापि तोयं शुचि सुगन्धि च। दिव्यानि चैव पुष्पाणि पुरतः शार्ङ्गधन्वनः।

vavarṣa vāsavaś cāpi toyaṃ śuci sugandhi ca. divyāni caiva puṣpāṇi purataḥ śārṅgadhanvanaḥ.

स प्रयातो महाबाहुः समेषु मरुधन्वसु। ददर्शाथ मुनिश्रेष्ठम् उत्तङ्कम् अमितौजसम्। आगच्छन्तम् अपश्यद् वै उदङ्कं नाम नामतः। महर्षिं सिद्धतपसं सर्वलोकान्तविश्रुतम्।

sa prayāto mahābāhuḥ sameṣu marudhanvasu. dadarśātha muniśreṣṭham uttaṅkam amitaujasam. āgacchantam apaśyad vai udaṅkaṃ nāma nāmataḥ. maharṣiṃ siddhatapasaṃ sarvalokāntaviśrutam.

स तं संपूज्य तेजस्वी मुनिं पृथुललोचनः। पूजितस् तेन च तदा पर्यपृच्छद् अनामयम्।

sa taṃ saṃpūjya tejasvī muniṃ pṛthulalocanaḥ. pūjitas tena ca tadā paryapṛcchad anāmayam.

स पृष्टः कुशलं तेन संपूज्य मधुसूदनम्। उत्तङ्को ब्राह्मणश्रेष्ठस् ततः पप्रच्छ माधवम्।

sa pṛṣṭaḥ kuśalaṃ tena saṃpūjya madhusūdanam. uttaṅko brāhmaṇaśreṣṭhas tataḥ papraccha mādhavam.

कच्चिच् छौरे त्वया गत्वा कुरुपाण्डवसद्म तत्। कृतं सौभ्रात्रम् अचलं तन् मे व्याख्यातुम् अर्हसि।

kaccic chaure tvayā gatvā kurupāṇḍavasadma tat. kṛtaṃ saubhrātram acalaṃ tan me vyākhyātum arhasi.

अभिसंधाय तान् वीरान् उपावृत्तो ऽसि केशव। संबन्धिनः सुदयितान् सततं वृष्णिपुंगव।

abhisaṃdhāya tān vīrān upāvṛtto 'si keśava. saṃbandhinaḥ sudayitān satataṃ vṛṣṇipuṃgava.

कच्चित् पाण्डुसुताः पञ्च धृतराष्ट्रस्य चात्मजाः। लोकेषु विहरिष्यन्ति त्वया सह परंतप।

kaccit pāṇḍusutāḥ pañca dhṛtarāṣṭrasya cātmajāḥ. lokeṣu vihariṣyanti tvayā saha paraṃtapa.

स्वराष्ट्रेषु च राजानः कच्चित् प्राप्स्यन्ति वै सुखम्। कौरवेषु प्रशान्तेषु त्वया नाथेन माधव।

svarāṣṭreṣu ca rājānaḥ kaccit prāpsyanti vai sukham. kauraveṣu praśānteṣu tvayā nāthena mādhava.

या मे संभावना तात त्वयि नित्यम् अवर्तत। अपि सा सफला कृष्ण कृता ते भरतान् प्रति।

yā me saṃbhāvanā tāta tvayi nityam avartata. api sā saphalā kṛṣṇa kṛtā te bharatān prati.

वासुदेव उवाच। कृतो यत्नो मया ब्रह्मन् सौभ्रात्रे कौरवान् प्रति। न चाशक्यन्त संधातुं ते ऽधर्मरुचयो मया। नाशक्यन्त यदा साम्ये ते स्थापयितुम् अञ्जसा।

vāsudeva uvāca. kṛto yatno mayā brahman saubhrātre kauravān prati. na cāśakyanta saṃdhātuṃ te 'dharmarucayo mayā. nāśakyanta yadā sāmye te sthāpayitum añjasā.

ततस् ते निधनं प्राप्ताः सर्वे ससुतबान्धवाः। न दिष्टम् अभ्यतिक्रान्तुं शक्यं बुद्ध्या बलेन वा। महर्षे विदितं नूनं सर्वम् एतत् तवानघ।

tatas te nidhanaṃ prāptāḥ sarve sasutabāndhavāḥ. na diṣṭam abhyatikrāntuṃ śakyaṃ buddhyā balena vā. maharṣe viditaṃ nūnaṃ sarvam etat tavānagha.

ते ऽत्यक्रामन् मतिं मह्यं भीष्मस्य विदुरस्य च। यथा तु मिलितं सर्वं मह्यं भीष्मस्य संगरम्। ततो यमक्षयं जग्मुः समासाद्येतरेतरम्।

te 'tyakrāman matiṃ mahyaṃ bhīṣmasya vidurasya ca. yathā tu militaṃ sarvaṃ mahyaṃ bhīṣmasya saṃgaram. tato yamakṣayaṃ jagmuḥ samāsādyetaretaram.

पञ्च वै पाण्डवाः शिष्टा हतमित्रा हतात्मजाः। धार्तराष्ट्राश् च निहताः सर्वे ससुतबान्धवाः।

pañca vai pāṇḍavāḥ śiṣṭā hatamitrā hatātmajāḥ. dhārtarāṣṭrāś ca nihatāḥ sarve sasutabāndhavāḥ.

इत्य् उक्तवचने कृष्णे भृशं क्रोधसमन्वितः। उत्तङ्कः प्रत्युवाचैनं रोषाद् उत्फाल्य लोचने।

ity uktavacane kṛṣṇe bhṛśaṃ krodhasamanvitaḥ. uttaṅkaḥ pratyuvācainaṃ roṣād utphālya locane.

यस्माच् छक्तेन ते कृष्ण न त्राताः कुरुपाण्डवाः। संबन्धिनः प्रियास् तस्माच् छप्स्ये ऽहं त्वाम् असंशयम्।

yasmāc chaktena te kṛṣṇa na trātāḥ kurupāṇḍavāḥ. saṃbandhinaḥ priyās tasmāc chapsye 'haṃ tvām asaṃśayam.

न च ते प्रसभं यस्मात् ते निगृह्य निवर्तिताः। तस्मान् मन्युपरीतस् त्वां शप्स्यामि मधुसूदन।

na ca te prasabhaṃ yasmāt te nigṛhya nivartitāḥ. tasmān manyuparītas tvāṃ śapsyāmi madhusūdana.

त्वया हि शक्तेन सता मिथ्याचारेण माधव। उपचीर्णाः कुरुश्रेष्ठा यस् त्व् एतान् समुपेक्षथाः।

tvayā hi śaktena satā mithyācāreṇa mādhava. upacīrṇāḥ kuruśreṣṭhā yas tv etān samupekṣathāḥ.

वासुदेव उवाच। शृणु मे विस्तरेणेदं यद् वक्ष्ये भृगुनन्दन। गृहाणानुनयं चापि तपस्वी ह्य् असि भार्गव।

vāsudeva uvāca. śṛṇu me vistareṇedaṃ yad vakṣye bhṛgunandana. gṛhāṇānunayaṃ cāpi tapasvī hy asi bhārgava.

श्रुत्वा त्वम् एतद् अध्यात्मं मुञ्चेथाः शापम् अद्य वै। न च मां तपसाल्पेन शक्तो ऽभिभवितुं पुमान्।

śrutvā tvam etad adhyātmaṃ muñcethāḥ śāpam adya vai. na ca māṃ tapasālpena śakto 'bhibhavituṃ pumān.

न च ते तपसो नाशम् इच्छामि जपतां वर। तपस् ते सुमहद् दीप्तं गुरवश् चापि तोषिताः।

na ca te tapaso nāśam icchāmi japatāṃ vara. tapas te sumahad dīptaṃ guravaś cāpi toṣitāḥ.

कौमारं ब्रह्मचर्यं ते जानामि द्विजसत्तम। दुःखार्जितस्य तपसस् तस्मान् नेच्छामि ते व्ययम्।

kaumāraṃ brahmacaryaṃ te jānāmi dvijasattama. duḥkhārjitasya tapasas tasmān necchāmi te vyayam.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...