महाभारत 14.38 (श्लोक 1)

महाभारत

←आश्वमेधिक पर्व→

←अध्याय 38→

[mh-14-38] • 15 श्लोकाः

ब्रह्मोवाच। अतः परं प्रवक्ष्यामि तृतीयं गुणम् उत्तमम्। सर्वभूतहितं लोके सतां धर्मम् अनिन्दितम्।

brahmovāca. ataḥ paraṃ pravakṣyāmi tṛtīyaṃ guṇam uttamam. sarvabhūtahitaṃ loke satāṃ dharmam aninditam.

आनन्दः प्रीतिर् उद्रेकः प्राकाश्यं सुखम् एव च। अकार्पण्यम् असंरम्भः संतोषः श्रद्दधानता।

ānandaḥ prītir udrekaḥ prākāśyaṃ sukham eva ca. akārpaṇyam asaṃrambhaḥ saṃtoṣaḥ śraddadhānatā.

क्षमा धृतिर् अहिंसा च समता सत्यम् आर्जवम्। अक्रोधश् चानसूया च शौचं दाक्ष्यं पराक्रमः।

kṣamā dhṛtir ahiṃsā ca samatā satyam ārjavam. akrodhaś cānasūyā ca śaucaṃ dākṣyaṃ parākramaḥ.

मुधा ज्ञानं मुधा वृत्तं मुधा सेवा मुधा श्रमः। एवं यो युक्तधर्मः स्यात् सो ऽमुत्रानन्त्यम् अश्नुते।

mudhā jñānaṃ mudhā vṛttaṃ mudhā sevā mudhā śramaḥ. evaṃ yo yuktadharmaḥ syāt so 'mutrānantyam aśnute.

निर्ममो निरहंकारो निराशीः सर्वतः समः। अकामहत इत्य् एष सतां धर्मः सनातनः।

nirmamo nirahaṃkāro nirāśīḥ sarvataḥ samaḥ. akāmahata ity eṣa satāṃ dharmaḥ sanātanaḥ.

विश्रम्भो ह्रीस् तितिक्षा च त्यागः शौचम् अतन्द्रिता। आनृशंस्यम् असंमोहो दया भूतेष्व् अपैशुनम्।

viśrambho hrīs titikṣā ca tyāgaḥ śaucam atandritā. ānṛśaṃsyam asaṃmoho dayā bhūteṣv apaiśunam.

हर्षस् तुष्टिर् विस्मयश् च विनयः साधुवृत्तता। शान्तिकर्म विशुद्धिश् च शुभा बुद्धिर् विमोचनम्।

harṣas tuṣṭir vismayaś ca vinayaḥ sādhuvṛttatā. śāntikarma viśuddhiś ca śubhā buddhir vimocanam.

उपेक्षा ब्रह्मचर्यं च परित्यागश् च सर्वशः। निर्ममत्वम् अनाशीस्त्वम् अपरिक्रीतधर्मता।

upekṣā brahmacaryaṃ ca parityāgaś ca sarvaśaḥ. nirmamatvam anāśīstvam aparikrītadharmatā.

मुधा दानं मुधा यज्ञो मुधाधीतं मुधा व्रतम्। मुधा प्रतिग्रहश् चैव मुधा धर्मो मुधा तपः।

mudhā dānaṃ mudhā yajño mudhādhītaṃ mudhā vratam. mudhā pratigrahaś caiva mudhā dharmo mudhā tapaḥ.

एवंवृत्तास् तु ये के चिल् लोके ऽस्मिन् सत्त्वसंश्रयाः। ब्राह्मणा ब्रह्मयोनिस्थास् ते धीराः साधुदर्शिनः।

evaṃvṛttās tu ye ke cil loke 'smin sattvasaṃśrayāḥ. brāhmaṇā brahmayonisthās te dhīrāḥ sādhudarśinaḥ.

हित्वा सर्वाणि पापानि निःशोका ह्य् अजरामराः। दिवं प्राप्य तु ते धीराः कुर्वते वै ततस् ततः।

hitvā sarvāṇi pāpāni niḥśokā hy ajarāmarāḥ. divaṃ prāpya tu te dhīrāḥ kurvate vai tatas tataḥ.

ईशित्वं च वशित्वं च लघुत्वं मनसश् च ते। विकुर्वते महात्मानो देवास् त्रिदिवगा इव।

īśitvaṃ ca vaśitvaṃ ca laghutvaṃ manasaś ca te. vikurvate mahātmāno devās tridivagā iva.

ऊर्ध्वस्रोतस इत्य् एते देवा वैकारिकाः स्मृताः। विकुर्वते प्रकृत्या वै दिवं प्राप्तास् ततस् ततः। यद् यद् इच्छन्ति तत् सर्वं भजन्ते विभजन्ति च।

ūrdhvasrotasa ity ete devā vaikārikāḥ smṛtāḥ. vikurvate prakṛtyā vai divaṃ prāptās tatas tataḥ. yad yad icchanti tat sarvaṃ bhajante vibhajanti ca.

इत्य् एतत् सात्त्विकं वृत्तं कथितं वो द्विजर्षभाः। एतद् विज्ञाय विधिवल् लभते यद् यद् इच्छति।

ity etat sāttvikaṃ vṛttaṃ kathitaṃ vo dvijarṣabhāḥ. etad vijñāya vidhival labhate yad yad icchati.

प्रकीर्तिताः सत्त्वगुणा विशेषतो; यथावद् उक्तं गुणवृत्तम् एव च। नरस् तु यो वेद गुणान् इमान् सदा; गुणान् स भुङ्क्ते न गुणैः स भुज्यते।

prakīrtitāḥ sattvaguṇā viśeṣato; yathāvad uktaṃ guṇavṛttam eva ca. naras tu yo veda guṇān imān sadā; guṇān sa bhuṅkte na guṇaiḥ sa bhujyate.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...