महाभारत 14.3 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

महाभारत

←आश्वमेधिक पर्व→

←अध्याय 3→

[mh-14-3] • 22 श्लोकाः

व्यास उवाच। युधिष्ठिर तव प्रज्ञा न सम्यग् इति मे मतिः। न हि कश् चित् स्वयं मर्त्यः स्ववशः कुरुते क्रियाः।

vyāsa uvāca. yudhiṣṭhira tava prajñā na samyag iti me matiḥ. na hi kaś cit svayaṃ martyaḥ svavaśaḥ kurute kriyāḥ.

ईश्वरेण नियुक्तो ऽयं साध्व् असाधु च मानवः। करोति पुरुषः कर्म तत्र का परिदेवना।

īśvareṇa niyukto 'yaṃ sādhv asādhu ca mānavaḥ. karoti puruṣaḥ karma tatra kā paridevanā.

आत्मानं मन्यसे चाथ पापकर्माणम् अन्ततः। शृणु तत्र यथा पापम् अपकृष्येत भारत।

ātmānaṃ manyase cātha pāpakarmāṇam antataḥ. śṛṇu tatra yathā pāpam apakṛṣyeta bhārata.

तपोभिः क्रतुभिश् चैव दानेन च युधिष्ठिर। पूयन्ते तु नरा राजंस् तस्माद् यज्ञाः परायणम्। तरन्ति नित्यं पुरुषा ये स्म पापानि कुर्वते।

tapobhiḥ kratubhiś caiva dānena ca yudhiṣṭhira. pūyante tu narā rājaṃs tasmād yajñāḥ parāyaṇam. taranti nityaṃ puruṣā ye sma pāpāni kurvate.

यज्ञेन तपसा चैव दानेन च नराधिप। पूयन्ते राजशार्दूल नरा दुष्कृतकर्मिणः।

yajñena tapasā caiva dānena ca narādhipa. pūyante rājaśārdūla narā duṣkṛtakarmiṇaḥ.

असुराश् च सुराश् चैव पुण्यहेतोर् मखक्रियाम्। प्रयतन्ते महात्मानस् तस्माद् यज्ञाः परायणम्।

asurāś ca surāś caiva puṇyahetor makhakriyām. prayatante mahātmānas tasmād yajñāḥ parāyaṇam.

यज्ञैर् एव महात्मानो बभूवुर् अधिकाः सुराः। ततो देवाः क्रियावन्तो दानवान् अभ्यधर्षयन्।

yajñair eva mahātmāno babhūvur adhikāḥ surāḥ. tato devāḥ kriyāvanto dānavān abhyadharṣayan.

राजसूयाश्वमेधौ च सर्वमेधं च भारत। नरमेधं च नृपते त्वम् आहर युधिष्ठिर।

rājasūyāśvamedhau ca sarvamedhaṃ ca bhārata. naramedhaṃ ca nṛpate tvam āhara yudhiṣṭhira.

यजस्व वाजिमेधेन विधिवद् दक्षिणावता। बहुकामान्नवित्तेन रामो दाशरथिर् यथा।

yajasva vājimedhena vidhivad dakṣiṇāvatā. bahukāmānnavittena rāmo dāśarathir yathā.

यथा च भरतो राजा दौःषन्तिः पृथिवीपतिः। शाकुन्तलो महावीर्यस् तव पूर्वपितामहः।

yathā ca bharato rājā dauḥṣantiḥ pṛthivīpatiḥ. śākuntalo mahāvīryas tava pūrvapitāmahaḥ.

युधिष्ठिर उवाच। असंशयं वाजिमेधः पावयेत् पृथिवीम् अपि। अभिप्रायस् तु मे कश् चित् तं त्वं श्रोतुम् इहार्हसि।

yudhiṣṭhira uvāca. asaṃśayaṃ vājimedhaḥ pāvayet pṛthivīm api. abhiprāyas tu me kaś cit taṃ tvaṃ śrotum ihārhasi.

इमं ज्ञातिवधं कृत्वा सुमहान्तं द्विजोत्तम। दानम् अल्पं न शक्यामि दातुं वित्तं च नास्ति मे।

imaṃ jñātivadhaṃ kṛtvā sumahāntaṃ dvijottama. dānam alpaṃ na śakyāmi dātuṃ vittaṃ ca nāsti me.

न च बालान् इमान् दीनान् उत्सहे वसु याचितुम्। तथैवार्द्रव्रणान् कृच्छ्रे वर्तमानान् नृपात्मजान्।

na ca bālān imān dīnān utsahe vasu yācitum. tathaivārdravraṇān kṛcchre vartamānān nṛpātmajān.

स्वयं विनाश्य पृथिवीं यज्ञार्थे द्विजसत्तम। करम् आहारयिष्यामि कथं शोकपरायणान्।

svayaṃ vināśya pṛthivīṃ yajñārthe dvijasattama. karam āhārayiṣyāmi kathaṃ śokaparāyaṇān.

दुर्योधनापराधेन वसुधा वसुधाधिपाः। प्रनष्टा योजयित्वास्मान् अकीर्त्या मुनिसत्तम।

duryodhanāparādhena vasudhā vasudhādhipāḥ. pranaṣṭā yojayitvāsmān akīrtyā munisattama.

दुर्योधनेन पृथिवी क्षयिता वित्तकारणात्। कोशश् चापि विशीर्णो ऽसौ धार्तराष्ट्रस्य दुर्मतेः।

duryodhanena pṛthivī kṣayitā vittakāraṇāt. kośaś cāpi viśīrṇo 'sau dhārtarāṣṭrasya durmateḥ.

पृथिवी दक्षिणा चात्र विधिः प्रथमकल्पिकः। विद्वद्भिः परिदृष्टो ऽयं शिष्टो विधिविपर्ययः।

pṛthivī dakṣiṇā cātra vidhiḥ prathamakalpikaḥ. vidvadbhiḥ paridṛṣṭo 'yaṃ śiṣṭo vidhiviparyayaḥ.

न च प्रतिनिधिं कर्तुं चिकीर्षामि तपोधन। अत्र मे भगवन् सम्यक् साचिव्यं कर्तुम् अर्हसि।

na ca pratinidhiṃ kartuṃ cikīrṣāmi tapodhana. atra me bhagavan samyak sācivyaṃ kartum arhasi.

वैशंपायन उवाच। एवम् उक्तस् तु पार्थेन कृष्णद्वैपायनस् तदा। मुहूर्तम् अनुसंचिन्त्य धर्मराजानम् अब्रवीत्। कोशश् चापि विशीर्णो ऽयं परिपूर्णो भविष्यति।

vaiśaṃpāyana uvāca. evam uktas tu pārthena kṛṣṇadvaipāyanas tadā. muhūrtam anusaṃcintya dharmarājānam abravīt. kośaś cāpi viśīrṇo 'yaṃ paripūrṇo bhaviṣyati.

विद्यते द्रविणं पार्थ गिरौ हिमवति स्थितम्। उत्सृष्टं ब्राह्मणैर् यज्ञे मरुत्तस्य महीपतेः। तद् आनयस्व कौन्तेय पर्याप्तं तद् भविष्यति।

vidyate draviṇaṃ pārtha girau himavati sthitam. utsṛṣṭaṃ brāhmaṇair yajñe maruttasya mahīpateḥ. tad ānayasva kaunteya paryāptaṃ tad bhaviṣyati.

युधिष्ठिर उवाच। कथं यज्ञे मरुत्तस्य द्रविणं तत् समाचितम्। कस्मिंश् च काले स नृपो बभूव वदतां वर।

yudhiṣṭhira uvāca. kathaṃ yajñe maruttasya draviṇaṃ tat samācitam. kasmiṃś ca kāle sa nṛpo babhūva vadatāṃ vara.

व्यास उवाच। यदि शुश्रूषसे पार्थ शृणु कारंधमं नृपम्। यस्मिन् काले महावीर्यः स राजासीन् महाधनः।

vyāsa uvāca. yadi śuśrūṣase pārtha śṛṇu kāraṃdhamaṃ nṛpam. yasmin kāle mahāvīryaḥ sa rājāsīn mahādhanaḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...