महाभारत 14.2 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

महाभारत

←आश्वमेधिक पर्व→

←अध्याय 2→

[mh-14-2] • 20 श्लोकाः

वैशंपायन उवाच। एवम् उक्तस् तु राज्ञा स धृतराष्ट्रेण धीमता। तूष्णीं बभूव मेधावी तम् उवाचाथ केशवः।

vaiśaṃpāyana uvāca. evam uktas tu rājñā sa dhṛtarāṣṭreṇa dhīmatā. tūṣṇīṃ babhūva medhāvī tam uvācātha keśavaḥ.

अतीव मनसा शोकः क्रियमाणो जनाधिप। संतापयति वैतस्य पूर्वप्रेतान् पितामहान्।

atīva manasā śokaḥ kriyamāṇo janādhipa. saṃtāpayati vaitasya pūrvapretān pitāmahān.

यजस्व विविधैर् यज्ञैर् बहुभिः स्वाप्तदक्षिणैः। देवांस् तर्पय सोमेन स्वधया च पितॄन् अपि। अतिथीन् अन्नपानेन कामैर् अन्यैर् अकिंचनान्।

yajasva vividhair yajñair bahubhiḥ svāptadakṣiṇaiḥ. devāṃs tarpaya somena svadhayā ca pitṝn api. atithīn annapānena kāmair anyair akiṃcanān.

त्वद्विधस्य महाबुद्धे नैतद् अद्योपपद्यते। विदितं वेदितव्यं ते कर्तव्यम् अपि ते कृतम्।

tvadvidhasya mahābuddhe naitad adyopapadyate. viditaṃ veditavyaṃ te kartavyam api te kṛtam.

श्रुताश् च राजधर्मास् ते भीष्माद् भागीरथीसुतात्। कृष्णद्वैपायनाच् चैव नारदाद् विदुरात् तथा।

śrutāś ca rājadharmās te bhīṣmād bhāgīrathīsutāt. kṛṣṇadvaipāyanāc caiva nāradād vidurāt tathā.

नेमाम् अर्हसि मूढानां वृत्तिं त्वम् अनुवर्तितुम्। पितृपैतामहीं वृत्तिम् आस्थाय धुरम् उद्वह।

nemām arhasi mūḍhānāṃ vṛttiṃ tvam anuvartitum. pitṛpaitāmahīṃ vṛttim āsthāya dhuram udvaha.

युक्तं हि यशसा क्षत्रं स्वर्गं प्राप्तुम् असंशयम्। न हि कश् चन शूराणां निहतो ऽत्र पराङ्मुखः।

yuktaṃ hi yaśasā kṣatraṃ svargaṃ prāptum asaṃśayam. na hi kaś cana śūrāṇāṃ nihato 'tra parāṅmukhaḥ.

त्यज शोकं महाराज भवितव्यं हि तत् तथा। न शक्यास् ते पुनर् द्रष्टुं त्वया ह्य् अस्मिन् रणे हताः।

tyaja śokaṃ mahārāja bhavitavyaṃ hi tat tathā. na śakyās te punar draṣṭuṃ tvayā hy asmin raṇe hatāḥ.

एतावद् उक्त्वा गोविन्दो धर्मराजं युधिष्ठिरम्। विरराम महातेजास् तम् उवाच युधिष्ठिरः।

etāvad uktvā govindo dharmarājaṃ yudhiṣṭhiram. virarāma mahātejās tam uvāca yudhiṣṭhiraḥ.

गोविन्द मयि या प्रीतिस् तव सा विदिता मम। सौहृदेन तथा प्रेम्णा सदा माम् अनुकम्पसे।

govinda mayi yā prītis tava sā viditā mama. sauhṛdena tathā premṇā sadā mām anukampase.

प्रियं तु मे स्यात् सुमहत् कृतं चक्रगदाधर। श्रीमन् प्रीतेन मनसा सर्वं यावदनन्दन।

priyaṃ tu me syāt sumahat kṛtaṃ cakragadādhara. śrīman prītena manasā sarvaṃ yāvadanandana.

यदि माम् अनुजानीयाद् भवान् गन्तुं तपोवनम्। कृतकृत्यो भविष्यामि इति मे निश्चिता मतिः। न हि शान्तिं प्रपश्यामि घातयित्वा पितामहम्। कर्णं च पुरुषव्याघ्रं संग्रामेष्व् अपलायिनम्।

yadi mām anujānīyād bhavān gantuṃ tapovanam. kṛtakṛtyo bhaviṣyāmi iti me niścitā matiḥ. na hi śāntiṃ prapaśyāmi ghātayitvā pitāmaham. karṇaṃ ca puruṣavyāghraṃ saṃgrāmeṣv apalāyinam.

कर्मणा येन मुच्येयम् अस्मात् क्रूराद् अरिंदम। कर्मणस् तद् विधत्स्वेह येन शुध्यति मे मनः।

karmaṇā yena mucyeyam asmāt krūrād ariṃdama. karmaṇas tad vidhatsveha yena śudhyati me manaḥ.

तम् एवंवादिनं व्यासस् ततः प्रोवाच धर्मवित्। सान्त्वयन् सुमहातेजाः शुभं वचनम् अर्थवत्।

tam evaṃvādinaṃ vyāsas tataḥ provāca dharmavit. sāntvayan sumahātejāḥ śubhaṃ vacanam arthavat.

अकृता ते मतिस् तात पुनर् बाल्येन मुह्यसे। किम् आकाशे वयं सर्वे प्रलपाम मुहुर् मुहुः।

akṛtā te matis tāta punar bālyena muhyase. kim ākāśe vayaṃ sarve pralapāma muhur muhuḥ.

विदिताः क्षत्रधर्मास् ते येषां युद्धेन जीविका। यथा प्रवृत्तो नृपतिर् नाधिबन्धेन युज्यते।

viditāḥ kṣatradharmās te yeṣāṃ yuddhena jīvikā. yathā pravṛtto nṛpatir nādhibandhena yujyate.

मोक्षधर्माश् च निखिला याथातथ्येन ते श्रुताः। यथा वै कामजां मायां परित्यक्तुं त्वम् अर्हसि। असकृच् चैव संदेहाश् छिन्नास् ते कामजा मया।

mokṣadharmāś ca nikhilā yāthātathyena te śrutāḥ. yathā vai kāmajāṃ māyāṃ parityaktuṃ tvam arhasi. asakṛc caiva saṃdehāś chinnās te kāmajā mayā.

अश्रद्दधानो दुर्मेधा लुप्तस्मृतिर् असि ध्रुवम्। मैवं भव न ते युक्तम् इदम् अज्ञानम् ईदृशम्।

aśraddadhāno durmedhā luptasmṛtir asi dhruvam. maivaṃ bhava na te yuktam idam ajñānam īdṛśam.

प्रायश्चित्तानि सर्वाणि विदितानि च ते ऽनघ। युद्धधर्माश् च ते सर्वे दानधर्माश् च ते श्रुताः।

prāyaścittāni sarvāṇi viditāni ca te 'nagha. yuddhadharmāś ca te sarve dānadharmāś ca te śrutāḥ.

स कथं सर्वधर्मज्ञः सर्वागमविशारदः। परिमुह्यसि भूयस् त्वम् अज्ञानाद् इव भारत।

sa kathaṃ sarvadharmajñaḥ sarvāgamaviśāradaḥ. parimuhyasi bhūyas tvam ajñānād iva bhārata.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...