महाभारत 14.29 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

←आश्वमेधिक पर्व→

←अध्याय 29→

[mh-14-29] • 22 श्लोकाः

ब्राह्मण उवाच। अत्राप्य् उदाहरन्तीमम् इतिहासं पुरातनम्। कार्तवीर्यस्य संवादं समुद्रस्य च भामिनि।

brāhmaṇa uvāca. atrāpy udāharantīmam itihāsaṃ purātanam. kārtavīryasya saṃvādaṃ samudrasya ca bhāmini.

कार्तवीर्यार्जुनो नाम राजा बाहुसहस्रवान्। येन सागरपर्यन्ता धनुषा निर्जिता मही।

kārtavīryārjuno nāma rājā bāhusahasravān. yena sāgaraparyantā dhanuṣā nirjitā mahī.

स कदा चित् समुद्रान्ते विचरन् बलदर्पितः। अवाकिरच् छरशतैः समुद्रम् इति नः श्रुतम्।

sa kadā cit samudrānte vicaran baladarpitaḥ. avākirac charaśataiḥ samudram iti naḥ śrutam.

तं समुद्रो नमस्कृत्य कृताञ्जलिर् उवाच ह। मा मुञ्च वीर नाराचान् ब्रूहि किं करवाणि ते।

taṃ samudro namaskṛtya kṛtāñjalir uvāca ha. mā muñca vīra nārācān brūhi kiṃ karavāṇi te.

मदाश्रयाणि भूतानि त्वद्विसृष्टैर् महेषुभिः। वध्यन्ते राजशार्दूल तेभ्यो देह्य् अभयं विभो।

madāśrayāṇi bhūtāni tvadvisṛṣṭair maheṣubhiḥ. vadhyante rājaśārdūla tebhyo dehy abhayaṃ vibho.

अर्जुन उवाच। मत्समो यदि संग्रामे शरासनधरः क्व चित्। विद्यते तं ममाचक्ष्व यः समासीत मां मृधे।

arjuna uvāca. matsamo yadi saṃgrāme śarāsanadharaḥ kva cit. vidyate taṃ mamācakṣva yaḥ samāsīta māṃ mṛdhe.

समुद्र उवाच। महर्षिर् जमदग्निस् ते यदि राजन् परिश्रुतः। तस्य पुत्रस् तवातिथ्यं यथावत् कर्तुम् अर्हति।

samudra uvāca. maharṣir jamadagnis te yadi rājan pariśrutaḥ. tasya putras tavātithyaṃ yathāvat kartum arhati.

ततः स राजा प्रययौ क्रोधेन महता वृतः। स तम् आश्रमम् आगम्य रामम् एवान्वपद्यत।

tataḥ sa rājā prayayau krodhena mahatā vṛtaḥ. sa tam āśramam āgamya rāmam evānvapadyata.

स रामप्रतिकूलानि चकार सह बन्धुभिः। आयासं जनयाम् आस रामस्य च महात्मनः।

sa rāmapratikūlāni cakāra saha bandhubhiḥ. āyāsaṃ janayām āsa rāmasya ca mahātmanaḥ.

ततस् तेजः प्रजज्वाल रामस्यामिततेजसः। प्रदहद् रिपुसैन्यानि तदा कमललोचने।

tatas tejaḥ prajajvāla rāmasyāmitatejasaḥ. pradahad ripusainyāni tadā kamalalocane.

ततः परशुम् आदाय स तं बाहुसहस्रिणम्। चिच्छेद सहसा रामो बाहुशाखम् इव द्रुमम्।

tataḥ paraśum ādāya sa taṃ bāhusahasriṇam. ciccheda sahasā rāmo bāhuśākham iva drumam.

तं हतं पतितं दृष्ट्वा समेताः सर्वबान्धवाः। असीन् आदाय शक्तीश् च भार्गवं पर्यवारयन्।

taṃ hataṃ patitaṃ dṛṣṭvā sametāḥ sarvabāndhavāḥ. asīn ādāya śaktīś ca bhārgavaṃ paryavārayan.

रामो ऽपि धनुर् आदाय रथम् आरुह्य सत्वरः। विसृजञ् शरवर्षाणि व्यधमत् पार्थिवं बलम्।

rāmo 'pi dhanur ādāya ratham āruhya satvaraḥ. visṛjañ śaravarṣāṇi vyadhamat pārthivaṃ balam.

ततस् तु क्षत्रियाः के चिज् जमदग्निं निहत्य च। विविशुर् गिरिदुर्गाणि मृगाः सिंहार्दिता इव।

tatas tu kṣatriyāḥ ke cij jamadagniṃ nihatya ca. viviśur giridurgāṇi mṛgāḥ siṃhārditā iva.

तेषां स्वविहितं कर्म तद्भयान् नानुतिष्ठताम्। प्रजा वृषलतां प्राप्ता ब्राह्मणानाम् अदर्शनात्।

teṣāṃ svavihitaṃ karma tadbhayān nānutiṣṭhatām. prajā vṛṣalatāṃ prāptā brāhmaṇānām adarśanāt.

त एते द्रमिडाः काशाः पुण्ड्राश् च शबरैः सह। वृषलत्वं परिगता व्युत्थानात् क्षत्रधर्मतः।

ta ete dramiḍāḥ kāśāḥ puṇḍrāś ca śabaraiḥ saha. vṛṣalatvaṃ parigatā vyutthānāt kṣatradharmataḥ.

ततस् तु हतवीरासु क्षत्रियासु पुनः पुनः। द्विजैर् उत्पादितं क्षत्रं जामदग्न्यो न्यकृन्तत।

tatas tu hatavīrāsu kṣatriyāsu punaḥ punaḥ. dvijair utpāditaṃ kṣatraṃ jāmadagnyo nyakṛntata.

एकविंशतिमेधान्ते रामं वाग् अशरीरिणी। दिव्या प्रोवाच मधुरा सर्वलोकपरिश्रुता।

ekaviṃśatimedhānte rāmaṃ vāg aśarīriṇī. divyā provāca madhurā sarvalokapariśrutā.

राम राम निवर्तस्व कं गुणं तात पश्यसि। क्षत्रबन्धून् इमान् प्राणैर् विप्रयोज्य पुनः पुनः।

rāma rāma nivartasva kaṃ guṇaṃ tāta paśyasi. kṣatrabandhūn imān prāṇair viprayojya punaḥ punaḥ.

तथैव तं महात्मानम् ऋचीकप्रमुखास् तदा। पितामहा महाभाग निवर्तस्वेत्य् अथाब्रुवन्।

tathaiva taṃ mahātmānam ṛcīkapramukhās tadā. pitāmahā mahābhāga nivartasvety athābruvan.

पितुर् वधम् अमृष्यंस् तु रामः प्रोवाच तान् ऋषीन्। नार्हन्तीह भवन्तो मां निवारयितुम् इत्य् उत।

pitur vadham amṛṣyaṃs tu rāmaḥ provāca tān ṛṣīn. nārhantīha bhavanto māṃ nivārayitum ity uta.

पितर ऊचुः। नार्हसे क्षत्रबन्धूंस् त्वं निहन्तुं जयतां वर। न हि युक्तं त्वया हन्तुं ब्राह्मणेन सता नृपान्।

pitara ūcuḥ. nārhase kṣatrabandhūṃs tvaṃ nihantuṃ jayatāṃ vara. na hi yuktaṃ tvayā hantuṃ brāhmaṇena satā nṛpān.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...