महाभारत 14.27 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

←आश्वमेधिक पर्व→

←अध्याय 27→

[mh-14-27] • 25 श्लोकाः

ब्राह्मण उवाच। संकल्पदंशमशकं शोकहर्षहिमातपम्। मोहान्धकारतिमिरं लोभव्यालसरीसृपम्।

brāhmaṇa uvāca. saṃkalpadaṃśamaśakaṃ śokaharṣahimātapam. mohāndhakāratimiraṃ lobhavyālasarīsṛpam.

विषयैकात्ययाध्वानं कामक्रोधविरोधकम्। तद् अतीत्य महादुर्गं प्रविष्टो ऽस्मि महद् वनम्।

viṣayaikātyayādhvānaṃ kāmakrodhavirodhakam. tad atītya mahādurgaṃ praviṣṭo 'smi mahad vanam.

ब्राह्मण्य् उवाच। क्व तद् वनं महाप्राज्ञ के वृक्षाः सरितश् च काः। गिरयः पर्वताश् चैव कियत्य् अध्वनि तद् वनम्।

brāhmaṇy uvāca. kva tad vanaṃ mahāprājña ke vṛkṣāḥ saritaś ca kāḥ. girayaḥ parvatāś caiva kiyaty adhvani tad vanam.

ब्राह्मण उवाच। न तद् अस्ति पृथग्भावे किं चिद् अन्यत् ततः समम्। न तद् अस्त्य् अपृथग्भावे किं चिद् दूरतरं ततः।

brāhmaṇa uvāca. na tad asti pṛthagbhāve kiṃ cid anyat tataḥ samam. na tad asty apṛthagbhāve kiṃ cid dūrataraṃ tataḥ.

तस्माद् ध्रस्वतरं नास्ति न ततो ऽस्ति बृहत्तरम्। नास्ति तस्माद् दुःखतरं नास्त्य् अन्यत् तत्समं सुखम्।

tasmād dhrasvataraṃ nāsti na tato 'sti bṛhattaram. nāsti tasmād duḥkhataraṃ nāsty anyat tatsamaṃ sukham.

न तत् प्रविश्य शोचन्ति न प्रहृष्यन्ति च द्विजाः। न च बिभ्यति केषां चित् तेभ्यो बिभ्यति के च न।

na tat praviśya śocanti na prahṛṣyanti ca dvijāḥ. na ca bibhyati keṣāṃ cit tebhyo bibhyati ke ca na.

तस्मिन् वने सप्त महाद्रुमाश् च; फलानि सप्तातिथयश् च सप्त। सप्ताश्रमाः सप्त समाधयश् च; दीक्षाश् च सप्तैतद् अरण्यरूपम्।

tasmin vane sapta mahādrumāś ca; phalāni saptātithayaś ca sapta. saptāśramāḥ sapta samādhayaś ca; dīkṣāś ca saptaitad araṇyarūpam.

पञ्चवर्णानि दिव्यानि पुष्पाणि च फलानि च। सृजन्तः पादपास् तत्र व्याप्य तिष्ठन्ति तद् वनम्।

pañcavarṇāni divyāni puṣpāṇi ca phalāni ca. sṛjantaḥ pādapās tatra vyāpya tiṣṭhanti tad vanam.

सुवर्णानि द्विवर्णानि पुष्पाणि च फलानि च। सृजन्तः पादपास् तत्र व्याप्य तिष्ठन्ति तद् वनम्।

suvarṇāni dvivarṇāni puṣpāṇi ca phalāni ca. sṛjantaḥ pādapās tatra vyāpya tiṣṭhanti tad vanam.

चतुर्वर्णानि दिव्यानि पुष्पाणि च फलानि च। सृजन्तः पादपास् तत्र व्याप्य तिष्ठन्ति तद् वनम्।

caturvarṇāni divyāni puṣpāṇi ca phalāni ca. sṛjantaḥ pādapās tatra vyāpya tiṣṭhanti tad vanam.

शंकराणि त्रिवर्णानि पुष्पाणि च फलानि च। सृजन्तः पादपास् तत्र व्याप्य तिष्ठन्ति तद् वनम्।

śaṃkarāṇi trivarṇāni puṣpāṇi ca phalāni ca. sṛjantaḥ pādapās tatra vyāpya tiṣṭhanti tad vanam.

सुरभीण्य् एकवर्णानि पुष्पाणि च फलानि च। सृजन्तः पादपास् तत्र व्याप्य तिष्ठन्ति तद् वनम्।

surabhīṇy ekavarṇāni puṣpāṇi ca phalāni ca. sṛjantaḥ pādapās tatra vyāpya tiṣṭhanti tad vanam.

बहून्य् अव्यक्तवर्णानि पुष्पाणि च फलानि च। विसृजन्तौ महावृक्षौ तद् वनं व्याप्य तिष्ठतः। विसृजन्तो महावृक्षा व्याप्य तिष्ठन्ति तद् वनम्।

bahūny avyaktavarṇāni puṣpāṇi ca phalāni ca. visṛjantau mahāvṛkṣau tad vanaṃ vyāpya tiṣṭhataḥ. visṛjanto mahāvṛkṣā vyāpya tiṣṭhanti tad vanam.

एको ह्य् अग्निः सुमना ब्राह्मणो ऽत्र; पञ्चेन्द्रियाणि समिधश् चात्र सन्ति। तेभ्यो मोक्षाः सप्त भवन्ति दीक्षा; गुणाः फलान्य् अतिथयः फलाशाः।

eko hy agniḥ sumanā brāhmaṇo 'tra; pañcendriyāṇi samidhaś cātra santi. tebhyo mokṣāḥ sapta bhavanti dīkṣā; guṇāḥ phalāny atithayaḥ phalāśāḥ.

आतिथ्यं प्रतिगृह्णन्ति तत्र सप्त महर्षयः। अर्चितेषु प्रलीनेषु तेष्व् अन्यद् रोचते वनम्।

ātithyaṃ pratigṛhṇanti tatra sapta maharṣayaḥ. arciteṣu pralīneṣu teṣv anyad rocate vanam.

प्रतिज्ञावृक्षम् अफलं शान्तिच्छायासमन्वितम्। ज्ञानाश्रयं तृप्तितोयम् अन्तःक्षेत्रज्ञभास्करम्।

pratijñāvṛkṣam aphalaṃ śānticchāyāsamanvitam. jñānāśrayaṃ tṛptitoyam antaḥkṣetrajñabhāskaram.

ये ऽधिगच्छन्ति तत् सन्तस् तेषां नास्ति भयं पुनः। ऊर्ध्वं चावाक् च तिर्यक् च तस्य नान्तो ऽधिगम्यते।

ye 'dhigacchanti tat santas teṣāṃ nāsti bhayaṃ punaḥ. ūrdhvaṃ cāvāk ca tiryak ca tasya nānto 'dhigamyate.

सप्त स्त्रियस् तत्र वसन्ति सद्यो; अवाङ्मुखा भानुमत्यो जनित्र्यः। ऊर्ध्वं रसानां ददते प्रजाभ्यः; सर्वान् यथा सर्वम् अनित्यतां च।

sapta striyas tatra vasanti sadyo; avāṅmukhā bhānumatyo janitryaḥ. ūrdhvaṃ rasānāṃ dadate prajābhyaḥ; sarvān yathā sarvam anityatāṃ ca.

तत्रैव प्रतितिष्ठन्ति पुनस् तत्रोदयन्ति च। सप्त सप्तर्षयः सिद्धा वसिष्ठप्रमुखाः सह।

tatraiva pratitiṣṭhanti punas tatrodayanti ca. sapta saptarṣayaḥ siddhā vasiṣṭhapramukhāḥ saha.

यशो वर्चो भगश् चैव विजयः सिद्धितेजसी। एवम् एवानुवर्तन्ते सप्त ज्योतींषि भास्करम्।

yaśo varco bhagaś caiva vijayaḥ siddhitejasī. evam evānuvartante sapta jyotīṃṣi bhāskaram.

गिरयः पर्वताश् चैव सन्ति तत्र समासतः। नद्यश् च सरितो वारि वहन्त्यो ब्रह्मसंभवम्।

girayaḥ parvatāś caiva santi tatra samāsataḥ. nadyaś ca sarito vāri vahantyo brahmasaṃbhavam.

नदीनां संगमस् तत्र वैतानः समुपह्वरे। स्वात्मतृप्ता यतो यान्ति साक्षाद् दान्ताः पितामहम्।

nadīnāṃ saṃgamas tatra vaitānaḥ samupahvare. svātmatṛptā yato yānti sākṣād dāntāḥ pitāmaham.

कृशाशाः सुव्रताशाश् च तपसा दग्धकिल्बिषाः। आत्मन्य् आत्मानम् आवेश्य ब्रह्माणं समुपासते।

kṛśāśāḥ suvratāśāś ca tapasā dagdhakilbiṣāḥ. ātmany ātmānam āveśya brahmāṇaṃ samupāsate.

ऋचम् अप्य् अत्र शंसन्ति विद्यारण्यविदो जनाः। तद् अरण्यम् अभिप्रेत्य यथाधीरम् अजायत।

ṛcam apy atra śaṃsanti vidyāraṇyavido janāḥ. tad araṇyam abhipretya yathādhīram ajāyata.

एतद् एतादृशं दिव्यम् अरण्यं ब्राह्मणा विदुः। विदित्वा चान्वतिष्ठन्त क्षेत्रज्ञेनानुदर्शितम्।

etad etādṛśaṃ divyam araṇyaṃ brāhmaṇā viduḥ. viditvā cānvatiṣṭhanta kṣetrajñenānudarśitam.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...