महाभारत 13.64 (श्लोक 1)

महाभारत

←अनुशासन पर्व→

←अध्याय 64→

[mh-13-64] • 19 श्लोकाः

भीष्म उवाच। सर्वान् कामान् प्रयच्छन्ति ये प्रयच्छन्ति काञ्चनम्। इत्य् एवं भगवान् अत्रिः पितामहसुतो ऽब्रवीत्।

bhīṣma uvāca. sarvān kāmān prayacchanti ye prayacchanti kāñcanam. ity evaṃ bhagavān atriḥ pitāmahasuto 'bravīt.

पवित्रं शुच्य् अथायुष्यं पितॄणाम् अक्षयं च तत्। सुवर्णं मनुजेन्द्रेण हरिश्चन्द्रेण कीर्तितम्।

pavitraṃ śucy athāyuṣyaṃ pitṝṇām akṣayaṃ ca tat. suvarṇaṃ manujendreṇa hariścandreṇa kīrtitam.

पानीयदानं परमं दानानां मनुर् अब्रवीत्। तस्माद् वापीश् च कूपांश् च तडागानि च खानयेत्।

pānīyadānaṃ paramaṃ dānānāṃ manur abravīt. tasmād vāpīś ca kūpāṃś ca taḍāgāni ca khānayet.

अर्धं पापस्य हरति पुरुषस्येह कर्मणः। कूपः प्रवृत्तपानीयः सुप्रवृत्तश् च नित्यशः।

ardhaṃ pāpasya harati puruṣasyeha karmaṇaḥ. kūpaḥ pravṛttapānīyaḥ supravṛttaś ca nityaśaḥ.

सर्वं तारयते वंशं यस्य खाते जलाशये। गावः पिबन्ति विप्राश् च साधवश् च नराः सदा।

sarvaṃ tārayate vaṃśaṃ yasya khāte jalāśaye. gāvaḥ pibanti viprāś ca sādhavaś ca narāḥ sadā.

निदाघकाले पानीयं यस्य तिष्ठत्य् अवारितम्। स दुर्गं विषमं कृच्छ्रं न कदा चिद् अवाप्नुते।

nidāghakāle pānīyaṃ yasya tiṣṭhaty avāritam. sa durgaṃ viṣamaṃ kṛcchraṃ na kadā cid avāpnute.

बृहस्पतेर् भगवतः पूष्णश् चैव भगस्य च। अश्विनोश् चैव वह्नेश् च प्रीतिर् भवति सर्पिषा।

bṛhaspater bhagavataḥ pūṣṇaś caiva bhagasya ca. aśvinoś caiva vahneś ca prītir bhavati sarpiṣā.

परमं भेषजं ह्य् एतद् यज्ञानाम् एतद् उत्तमम्। रसानाम् उत्तमं चैतत् फलानां चैतद् उत्तमम्।

paramaṃ bheṣajaṃ hy etad yajñānām etad uttamam. rasānām uttamaṃ caitat phalānāṃ caitad uttamam.

फलकामो यशस्कामः पुष्टिकामश् च नित्यदा। घृतं दद्याद् द्विजातिभ्यः पुरुषः शुचिर् आत्मवान्।

phalakāmo yaśaskāmaḥ puṣṭikāmaś ca nityadā. ghṛtaṃ dadyād dvijātibhyaḥ puruṣaḥ śucir ātmavān.

घृतं मासे आश्वयुजि विप्रेभ्यो यः प्रयच्छति। तस्मै प्रयच्छतो रूपं प्रीतौ देवाव् इहाश्विनौ।

ghṛtaṃ māse āśvayuji viprebhyo yaḥ prayacchati. tasmai prayacchato rūpaṃ prītau devāv ihāśvinau.

पायसं सर्पिषा मिश्रं द्विजेभ्यो यः प्रयच्छति। गृहं तस्य न रक्षांसि धर्षयन्ति कदा चन।

pāyasaṃ sarpiṣā miśraṃ dvijebhyo yaḥ prayacchati. gṛhaṃ tasya na rakṣāṃsi dharṣayanti kadā cana.

पिपासया न म्रियते सोपच्छन्दश् च दृश्यते। न प्राप्नुयाच् च व्यसनं करकान् यः प्रयच्छति।

pipāsayā na mriyate sopacchandaś ca dṛśyate. na prāpnuyāc ca vyasanaṃ karakān yaḥ prayacchati.

प्रयतो ब्राह्मणाग्रेभ्यः श्रद्धया परया युतः। उपस्पर्शनषड्भागं लभते पुरुषः सदा।

prayato brāhmaṇāgrebhyaḥ śraddhayā parayā yutaḥ. upasparśanaṣaḍbhāgaṃ labhate puruṣaḥ sadā.

यः साधनार्थं काष्ठानि ब्राह्मणेभ्यः प्रयच्छति। प्रतापार्थं च राजेन्द्र वृत्तवद्भ्यः सदा नरः।

yaḥ sādhanārthaṃ kāṣṭhāni brāhmaṇebhyaḥ prayacchati. pratāpārthaṃ ca rājendra vṛttavadbhyaḥ sadā naraḥ.

सिध्यन्त्य् अर्थाः सदा तस्य कार्याणि विविधानि च। उपर्य् उपरि शत्रूणां वपुषा दीप्यते च सः।

sidhyanty arthāḥ sadā tasya kāryāṇi vividhāni ca. upary upari śatrūṇāṃ vapuṣā dīpyate ca saḥ.

भगवांश् चास्य सुप्रीतो वह्निर् भवति नित्यशः। न तं त्यजन्ते पशवः संग्रामे च जयत्य् अपि।

bhagavāṃś cāsya suprīto vahnir bhavati nityaśaḥ. na taṃ tyajante paśavaḥ saṃgrāme ca jayaty api.

पुत्राञ् छ्रियं च लभते यश् छत्रं संप्रयच्छति। चक्षुर्व्याधिं न लभते यज्ञभागम् अथाश्नुते।

putrāñ chriyaṃ ca labhate yaś chatraṃ saṃprayacchati. cakṣurvyādhiṃ na labhate yajñabhāgam athāśnute.

निदाघकाले वर्षे वा यश् छत्रं संप्रयच्छति। नास्य कश् चिन् मनोदाहः कदा चिद् अपि जायते। कृच्छ्रात् स विषमाच् चैव विप्र मोक्षम् अवाप्नुते।

nidāghakāle varṣe vā yaś chatraṃ saṃprayacchati. nāsya kaś cin manodāhaḥ kadā cid api jāyate. kṛcchrāt sa viṣamāc caiva vipra mokṣam avāpnute.

प्रदानं सर्वदानानां शकटस्य विशिष्यते। एवम् आह महाभागः शाण्डिल्यो भगवान् ऋषिः।

pradānaṃ sarvadānānāṃ śakaṭasya viśiṣyate. evam āha mahābhāgaḥ śāṇḍilyo bhagavān ṛṣiḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...