महाभारत 13.59 (श्लोक 1)

महाभारत

←अनुशासन पर्व→

←अध्याय 59→

[mh-13-59] • 19 श्लोकाः

युधिष्ठिर उवाच। यौ तु स्यातां चरणेनोपपन्नौ; यौ विद्यया सदृशौ जन्मना च। ताभ्यां दानं कतरस्मै विशिष्टम्; अयाचमानाय च याचते च।

yudhiṣṭhira uvāca. yau tu syātāṃ caraṇenopapannau; yau vidyayā sadṛśau janmanā ca. tābhyāṃ dānaṃ katarasmai viśiṣṭam; ayācamānāya ca yācate ca.

भीष्म उवाच। श्रेयो वै याचतः पार्थ दत्तम् आहुर् अयाचते। अर्हत्तमो वै धृतिमान् कृपणाद् अधृतात्मनः।

bhīṣma uvāca. śreyo vai yācataḥ pārtha dattam āhur ayācate. arhattamo vai dhṛtimān kṛpaṇād adhṛtātmanaḥ.

क्षत्रियो रक्षणधृतिर् ब्राह्मणो ऽनर्थनाधृतिः। ब्राह्मणो धृतिमान् विद्वान् देवान् प्रीणाति तुष्टिमान्।

kṣatriyo rakṣaṇadhṛtir brāhmaṇo 'narthanādhṛtiḥ. brāhmaṇo dhṛtimān vidvān devān prīṇāti tuṣṭimān.

याच्ञाम् आहुर् अनीशस्य अभिहारं च भारत। उद्वेजयति याचन् हि सदा भूतानि दस्युवत्।

yācñām āhur anīśasya abhihāraṃ ca bhārata. udvejayati yācan hi sadā bhūtāni dasyuvat.

म्रियते याचमानो वै तम् अनु म्रियते ददत्। ददत् संजीवयत्य् एनम् आत्मानं च युधिष्ठिर।

mriyate yācamāno vai tam anu mriyate dadat. dadat saṃjīvayaty enam ātmānaṃ ca yudhiṣṭhira.

आनृशंस्यं परो धर्मो याचते यत् प्रदीयते। अयाचतः सीदमानान् सर्वोपायैर् निमन्त्रय।

ānṛśaṃsyaṃ paro dharmo yācate yat pradīyate. ayācataḥ sīdamānān sarvopāyair nimantraya.

यदि वै तादृशा राष्ट्रे वसेयुस् ते द्विजोत्तमाः। भस्मच्छन्नान् इवाग्नींस् तान् बुध्येथास् त्वं प्रयत्नतः।

yadi vai tādṛśā rāṣṭre vaseyus te dvijottamāḥ. bhasmacchannān ivāgnīṃs tān budhyethās tvaṃ prayatnataḥ.

तपसा दीप्यमानास् ते दहेयुः पृथिवीम् अपि। अपूज्यमानाः कौरव्य पूजार्हास् ते तथाविधाः। पूज्या हि ज्ञानविज्ञानतपोयोगसमन्विताः।

tapasā dīpyamānās te daheyuḥ pṛthivīm api. apūjyamānāḥ kauravya pūjārhās te tathāvidhāḥ. pūjyā hi jñānavijñānatapoyogasamanvitāḥ.

तेभ्यः पूजां प्रयुञ्जीथा ब्राह्मणेभ्यः परंतप। ददद् बहुविधान् दायान् उपच्छन्दान् अयाचताम्।

tebhyaḥ pūjāṃ prayuñjīthā brāhmaṇebhyaḥ paraṃtapa. dadad bahuvidhān dāyān upacchandān ayācatām.

यद् अग्निहोत्रे सुहुते सायंप्रातर् भवेत् फलम्। विद्यावेदव्रतवति तद् दानफलम् उच्यते।

yad agnihotre suhute sāyaṃprātar bhavet phalam. vidyāvedavratavati tad dānaphalam ucyate.

विद्यावेदव्रतस्नातान् अव्यपाश्रयजीविनः। गूढस्वाध्यायतपसो ब्राह्मणान् संशितव्रतान्।

vidyāvedavratasnātān avyapāśrayajīvinaḥ. gūḍhasvādhyāyatapaso brāhmaṇān saṃśitavratān.

कृतैर् आवसथैर् हृद्यैः सप्रेष्यैः सपरिच्छदैः। निमन्त्रयेथाः कौन्तेय कामैश् चान्यैर् द्विजोत्तमान्।

kṛtair āvasathair hṛdyaiḥ sapreṣyaiḥ saparicchadaiḥ. nimantrayethāḥ kaunteya kāmaiś cānyair dvijottamān.

अपि ते प्रतिगृह्णीयुः श्रद्धापूतं युधिष्ठिर। कार्यम् इत्य् एव मन्वाना धर्मज्ञाः सूक्ष्मदर्शिनः।

api te pratigṛhṇīyuḥ śraddhāpūtaṃ yudhiṣṭhira. kāryam ity eva manvānā dharmajñāḥ sūkṣmadarśinaḥ.

अपि ते ब्राह्मणा भुक्त्वा गताः सोद्धरणान् गृहान्। येषां दाराः प्रतीक्षन्ते पर्जन्यम् इव कर्षकाः।

api te brāhmaṇā bhuktvā gatāḥ soddharaṇān gṛhān. yeṣāṃ dārāḥ pratīkṣante parjanyam iva karṣakāḥ.

अन्नानि प्रातःसवने नियता ब्रह्मचारिणः। ब्राह्मणास् तात भुञ्जानास् त्रेताग्नीन् प्रीणयन्तु ते।

annāni prātaḥsavane niyatā brahmacāriṇaḥ. brāhmaṇās tāta bhuñjānās tretāgnīn prīṇayantu te.

माध्यंदिनं ते सवनं ददतस् तात वर्तताम्। गा हिरण्यानि वासांसि तेनेन्द्रः प्रीयतां तव।

mādhyaṃdinaṃ te savanaṃ dadatas tāta vartatām. gā hiraṇyāni vāsāṃsi tenendraḥ prīyatāṃ tava.

तृतीयं सवनं तत् ते वैश्वदेवं युधिष्ठिर। यद् देवेभ्यः पितृभ्यश् च विप्रेभ्यश् च प्रयच्छसि।

tṛtīyaṃ savanaṃ tat te vaiśvadevaṃ yudhiṣṭhira. yad devebhyaḥ pitṛbhyaś ca viprebhyaś ca prayacchasi.

अहिंसा सर्वभूतेभ्यः संविभागश् च सर्वशः। दमस् त्यागो धृतिः सत्यं भवत्व् अवभृथाय ते।

ahiṃsā sarvabhūtebhyaḥ saṃvibhāgaś ca sarvaśaḥ. damas tyāgo dhṛtiḥ satyaṃ bhavatv avabhṛthāya te.

एष ते विततो यज्ञः श्रद्धापूतः सदक्षिणः। विशिष्टः सर्वयज्ञेभ्यो नित्यं तात प्रवर्तताम्। यत् किं चित् पाण्डरं पुष्पं यत् किं चिद् अनुलेपनम्। अलक्ष्मीपरिहाराय नित्यं देयं युधिष्ठिर।

eṣa te vitato yajñaḥ śraddhāpūtaḥ sadakṣiṇaḥ. viśiṣṭaḥ sarvayajñebhyo nityaṃ tāta pravartatām. yat kiṃ cit pāṇḍaraṃ puṣpaṃ yat kiṃ cid anulepanam. alakṣmīparihārāya nityaṃ deyaṃ yudhiṣṭhira.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...

Project Home / Contents