महाभारत 13.35 (श्लोक 1)

महाभारत

←अनुशासन पर्व→

←अध्याय 35→

[mh-13-35] • 23 श्लोकाः

भीष्म उवाच। जन्मनैव महाभागो ब्राह्मणो नाम जायते। नमस्यः सर्वभूतानाम् अतिथिः प्रसृताग्रभुक्।

bhīṣma uvāca. janmanaiva mahābhāgo brāhmaṇo nāma jāyate. namasyaḥ sarvabhūtānām atithiḥ prasṛtāgrabhuk.

सर्वान् नः सुहृदस् तात ब्राह्मणाः सुमनोमुखाः। सर्वान् एते हनिष्यन्ति ब्राह्मणा जातमन्यवः। गीर्भिर् मङ्गलयुक्ताभिर् अनुध्यायन्ति पूजिताः।

sarvān naḥ suhṛdas tāta brāhmaṇāḥ sumanomukhāḥ. sarvān ete haniṣyanti brāhmaṇā jātamanyavaḥ. gīrbhir maṅgalayuktābhir anudhyāyanti pūjitāḥ.

सर्वान् नो द्विषतस् तात ब्राह्मणा जातमन्यवः। गीर्भिर् दारुणयुक्ताभिर् अभिहन्युर् अपूजिताः।

sarvān no dviṣatas tāta brāhmaṇā jātamanyavaḥ. gīrbhir dāruṇayuktābhir abhihanyur apūjitāḥ.

अत्र गाथा ब्रह्मगीताः कीर्तयन्ति पुराविदः। सृष्ट्वा द्विजातीन् धाता हि यथापूर्वं समादधत्।

atra gāthā brahmagītāḥ kīrtayanti purāvidaḥ. sṛṣṭvā dvijātīn dhātā hi yathāpūrvaṃ samādadhat.

न वो ऽन्यद् इह कर्तव्यं किं चिद् ऊर्ध्वं यथाविधि। गुप्ता गोपायत ब्रह्म श्रेयो वस् तेन शोभनम्।

na vo 'nyad iha kartavyaṃ kiṃ cid ūrdhvaṃ yathāvidhi. guptā gopāyata brahma śreyo vas tena śobhanam.

स्वम् एव कुर्वतां कर्म श्रीर् वो ब्राह्मी भविष्यति। प्रमाणं सर्वभूतानां प्रग्रहं च गमिष्यथ।

svam eva kurvatāṃ karma śrīr vo brāhmī bhaviṣyati. pramāṇaṃ sarvabhūtānāṃ pragrahaṃ ca gamiṣyatha.

न शौद्रं कर्म कर्तव्यं ब्राह्मणेन विपश्चिता। शौद्रं हि कुर्वतः कर्म धर्मः समुपरुध्यते।

na śaudraṃ karma kartavyaṃ brāhmaṇena vipaścitā. śaudraṃ hi kurvataḥ karma dharmaḥ samuparudhyate.

श्रीश् च बुद्धिश् च तेजश् च विभूतिश् च प्रतापिनी। स्वाध्यायेनैव माहात्म्यं विमलं प्रतिपत्स्यथ।

śrīś ca buddhiś ca tejaś ca vibhūtiś ca pratāpinī. svādhyāyenaiva māhātmyaṃ vimalaṃ pratipatsyatha.

हुत्वा चाहवनीयस्थं महाभाग्ये प्रतिष्ठिताः। अग्रभोज्याः प्रसूतीनां श्रिया ब्राह्म्यानुकल्पिताः।

hutvā cāhavanīyasthaṃ mahābhāgye pratiṣṭhitāḥ. agrabhojyāḥ prasūtīnāṃ śriyā brāhmyānukalpitāḥ.

श्रद्धया परया युक्ता ह्य् अनभिद्रोहलब्धया। दमस्वाध्यायनिरताः सर्वान् कामान् अवाप्स्यथ।

śraddhayā parayā yuktā hy anabhidrohalabdhayā. damasvādhyāyaniratāḥ sarvān kāmān avāpsyatha.

यच् चैव मानुषे लोके यच् च देवेषु किं चन। सर्वं तत् तपसा साध्यं ज्ञानेन विनयेन च। युष्मत्संमाननां प्रीतिं पावनैः क्षत्रियाश्रमम्। अमुत्रेह समायान्ति वैश्यशूद्रादिकास् तथा। अरक्षिताश् च युष्माभिर् विरुद्धा यान्ति विप्लवम्। युष्मत्तेजोधृता लोकास् तद् रक्षथ जगत्त्रयम्।

yac caiva mānuṣe loke yac ca deveṣu kiṃ cana. sarvaṃ tat tapasā sādhyaṃ jñānena vinayena ca. yuṣmatsaṃmānanāṃ prītiṃ pāvanaiḥ kṣatriyāśramam. amutreha samāyānti vaiśyaśūdrādikās tathā. arakṣitāś ca yuṣmābhir viruddhā yānti viplavam. yuṣmattejodhṛtā lokās tad rakṣatha jagattrayam.

इत्य् एता ब्रह्मगीतास् ते समाख्याता मयानघ। विप्रानुकम्पार्थम् इदं तेन प्रोक्तं हि धीमता।

ity etā brahmagītās te samākhyātā mayānagha. viprānukampārtham idaṃ tena proktaṃ hi dhīmatā.

भूयस् तेषां बलं मन्ये यथा राज्ञस् तपस्विनः। दुरासदाश् च चण्डाश् च रभसाः क्षिप्रकारिणः।

bhūyas teṣāṃ balaṃ manye yathā rājñas tapasvinaḥ. durāsadāś ca caṇḍāś ca rabhasāḥ kṣiprakāriṇaḥ.

सन्त्य् एषां सिंहसत्त्वाश् च व्याघ्रसत्त्वास् तथापरे। वराहमृगसत्त्वाश् च गजसत्त्वास् तथापरे।

santy eṣāṃ siṃhasattvāś ca vyāghrasattvās tathāpare. varāhamṛgasattvāś ca gajasattvās tathāpare.

कर्पासमृदवः के चित् तथान्ये मकरस्पृशः। विभाष्यघातिनः के चित् तथा चक्षुर्हणो ऽपरे।

karpāsamṛdavaḥ ke cit tathānye makaraspṛśaḥ. vibhāṣyaghātinaḥ ke cit tathā cakṣurhaṇo 'pare.

सन्ति चाशीविषनिभाः सन्ति मन्दास् तथापरे। विविधानीह वृत्तानि ब्राह्मणानां युधिष्ठिर।

santi cāśīviṣanibhāḥ santi mandās tathāpare. vividhānīha vṛttāni brāhmaṇānāṃ yudhiṣṭhira.

मेकला द्रमिडाः काशाः पौण्ड्राः कोल्लगिरास् तथा। शौण्डिका दरदा दर्वाश् चौराः शबरबर्बराः।

mekalā dramiḍāḥ kāśāḥ pauṇḍrāḥ kollagirās tathā. śauṇḍikā daradā darvāś caurāḥ śabarabarbarāḥ.

किराता यवनाश् चैव तास् ताः क्षत्रियजातयः। वृषलत्वम् अनुप्राप्ता ब्राह्मणानाम् अदर्शनात्।

kirātā yavanāś caiva tās tāḥ kṣatriyajātayaḥ. vṛṣalatvam anuprāptā brāhmaṇānām adarśanāt.

ब्राह्मणानां परिभवाद् असुराः सलिलेशयाः। ब्राह्मणानां प्रसादाच् च देवाः स्वर्गनिवासिनः।

brāhmaṇānāṃ paribhavād asurāḥ salileśayāḥ. brāhmaṇānāṃ prasādāc ca devāḥ svarganivāsinaḥ.

अशक्यं स्प्रष्टुम् आकाशम् अचाल्यो हिमवान् गिरिः। अवार्या सेतुना गङ्गा दुर्जया ब्राह्मणा भुवि।

aśakyaṃ spraṣṭum ākāśam acālyo himavān giriḥ. avāryā setunā gaṅgā durjayā brāhmaṇā bhuvi.

न ब्राह्मणविरोधेन शक्या शास्तुं वसुंधरा। ब्राह्मणा हि महात्मानो देवानाम् अपि देवताः।

na brāhmaṇavirodhena śakyā śāstuṃ vasuṃdharā. brāhmaṇā hi mahātmāno devānām api devatāḥ.

तान् पूजयस्व सततं दानेन परिचर्यया। यदीच्छसि महीं भोक्तुम् इमां सागरमेखलाम्।

tān pūjayasva satataṃ dānena paricaryayā. yadīcchasi mahīṃ bhoktum imāṃ sāgaramekhalām.

प्रतिग्रहेण तेजो हि विप्राणां शाम्यते ऽनघ। प्रतिग्रहं ये नेच्छेयुस् ते ऽपि रक्ष्यास् त्वयानघ।

pratigraheṇa tejo hi viprāṇāṃ śāmyate 'nagha. pratigrahaṃ ye neccheyus te 'pi rakṣyās tvayānagha.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...

Project Home / Contents