महाभारत 13.34 (श्लोक 1)

महाभारत

←अनुशासन पर्व→

←अध्याय 34→

[mh-13-34] • 29 श्लोकाः

भीष्म उवाच। ब्राह्मणान् एव सततं भृशं संप्रतिपूजयेत्। एते हि सोमराजान ईश्वराः सुखदुःखयोः।

bhīṣma uvāca. brāhmaṇān eva satataṃ bhṛśaṃ saṃpratipūjayet. ete hi somarājāna īśvarāḥ sukhaduḥkhayoḥ.

एते भोगैर् अलंकारैर् अन्यैश् चैव किम् इच्छकैः। सदा पूज्या नमस्कार्या रक्ष्याश् च पितृवन् नृपैः। अतो राष्ट्रस्य शान्तिर् हि भूतानाम् इव वासवात्।

ete bhogair alaṃkārair anyaiś caiva kim icchakaiḥ. sadā pūjyā namaskāryā rakṣyāś ca pitṛvan nṛpaiḥ. ato rāṣṭrasya śāntir hi bhūtānām iva vāsavāt.

जायतां ब्रह्मवर्चस्वी राष्ट्रे वै ब्राह्मणः शुचिः। महारथश् च राजन्य एष्टव्यः शत्रुतापनः। इति मां नारदः प्राह सततं सर्वभूतये।

jāyatāṃ brahmavarcasvī rāṣṭre vai brāhmaṇaḥ śuciḥ. mahārathaś ca rājanya eṣṭavyaḥ śatrutāpanaḥ. iti māṃ nāradaḥ prāha satataṃ sarvabhūtaye.

ब्राह्मणं जातिसंपन्नं धर्मज्ञं संशितव्रतम्। वासयेत गृहे राजन् न तस्मात् परम् अस्ति वै।

brāhmaṇaṃ jātisaṃpannaṃ dharmajñaṃ saṃśitavratam. vāsayeta gṛhe rājan na tasmāt param asti vai.

ब्राह्मणेभ्यो हविर् दत्तं प्रतिगृह्णन्ति देवताः। पितरः सर्वभूतानां नैतेभ्यो विद्यते परम्।

brāhmaṇebhyo havir dattaṃ pratigṛhṇanti devatāḥ. pitaraḥ sarvabhūtānāṃ naitebhyo vidyate param.

आदित्यश् चन्द्रमा वायुर् भूमिर् आपो ऽम्बरं दिशः। सर्वे ब्राह्मणम् आविश्य सदान्नम् उपभुञ्जते।

ādityaś candramā vāyur bhūmir āpo 'mbaraṃ diśaḥ. sarve brāhmaṇam āviśya sadānnam upabhuñjate.

न तस्याश्नन्ति पितरो यस्य विप्रा न भुञ्जते। देवाश् चाप्य् अस्य नाश्नन्ति पापस्य ब्राह्मणद्विषः।

na tasyāśnanti pitaro yasya viprā na bhuñjate. devāś cāpy asya nāśnanti pāpasya brāhmaṇadviṣaḥ.

ब्राह्मणेषु तु तुष्टेषु प्रीयन्ते पितरः सदा। तथैव देवता राजन् नात्र कार्या विचारणा।

brāhmaṇeṣu tu tuṣṭeṣu prīyante pitaraḥ sadā. tathaiva devatā rājan nātra kāryā vicāraṇā.

तथैव ते ऽपि प्रीयन्ते येषां भवति तद् धविः। न च प्रेत्य विनश्यन्ति गच्छन्ति परमां गतिम्।

tathaiva te 'pi prīyante yeṣāṃ bhavati tad dhaviḥ. na ca pretya vinaśyanti gacchanti paramāṃ gatim.

येन येनैव हविषा ब्राह्मणांस् तर्पयेन् नरः। तेन तेनैव प्रीयन्ते पितरो देवतास् तथा।

yena yenaiva haviṣā brāhmaṇāṃs tarpayen naraḥ. tena tenaiva prīyante pitaro devatās tathā.

ब्राह्मणाद् एव तद् भूतं प्रभवन्ति यतः प्रजाः। यतश् चायं प्रभवति प्रेत्य यत्र च गच्छति।

brāhmaṇād eva tad bhūtaṃ prabhavanti yataḥ prajāḥ. yataś cāyaṃ prabhavati pretya yatra ca gacchati.

वेदैष मार्गं स्वर्गस्य तथैव नरकस्य च। आगतानागते चोभे ब्राह्मणो द्विपदां वरः। ब्राह्मणो भरतश्रेष्ठ स्वधर्मं वेद मेधया।

vedaiṣa mārgaṃ svargasya tathaiva narakasya ca. āgatānāgate cobhe brāhmaṇo dvipadāṃ varaḥ. brāhmaṇo bharataśreṣṭha svadharmaṃ veda medhayā.

ये चैनम् अनुवर्तन्ते ते न यान्ति पराभवम्। न ते प्रेत्य विनश्यन्ति गच्छन्ति न पराभवम्।

ye cainam anuvartante te na yānti parābhavam. na te pretya vinaśyanti gacchanti na parābhavam.

ये ब्राह्मणमुखात् प्राप्तं प्रतिगृह्णन्ति वै वचः। कृतात्मानो महात्मानस् ते न यान्ति पराभवम्।

ye brāhmaṇamukhāt prāptaṃ pratigṛhṇanti vai vacaḥ. kṛtātmāno mahātmānas te na yānti parābhavam.

क्षत्रियाणां प्रतपतां तेजसा च बलेन च। ब्राह्मणेष्व् एव शाम्यन्ति तेजांसि च बलानि च।

kṣatriyāṇāṃ pratapatāṃ tejasā ca balena ca. brāhmaṇeṣv eva śāmyanti tejāṃsi ca balāni ca.

भृगवो ऽजयंस् तालजङ्घान् नीपान् अङ्गिरसो ऽजयन्। भरद्वाजो वैतहव्यान् ऐलांश् च भरतर्षभ।

bhṛgavo 'jayaṃs tālajaṅghān nīpān aṅgiraso 'jayan. bharadvājo vaitahavyān ailāṃś ca bharatarṣabha.

चित्रायुधांश् चाप्य् अजयन्न् एते कृष्णाजिनध्वजाः। प्रक्षिप्याथ च कुम्भान् वै पारगामिनम् आरभेत्।

citrāyudhāṃś cāpy ajayann ete kṛṣṇājinadhvajāḥ. prakṣipyātha ca kumbhān vai pāragāminam ārabhet.

यत् किं चित् कथ्यते लोके श्रूयते पश्यते ऽपि वा। सर्वं तद् ब्राह्मणेष्व् एव गूढो ऽग्निर् इव दारुषु।

yat kiṃ cit kathyate loke śrūyate paśyate 'pi vā. sarvaṃ tad brāhmaṇeṣv eva gūḍho 'gnir iva dāruṣu.

अत्राप्य् उदाहरन्तीमम् इतिहासं पुरातनम्। संवादं वासुदेवस्य पृथ्व्याश् च भरतर्षभ।

atrāpy udāharantīmam itihāsaṃ purātanam. saṃvādaṃ vāsudevasya pṛthvyāś ca bharatarṣabha.

वासुदेव उवाच। मातरं सर्वभूतानां पृच्छे त्वा संशयं शुभे। केन स्वित् कर्मणा पापं व्यपोहति नरो गृही।

vāsudeva uvāca. mātaraṃ sarvabhūtānāṃ pṛcche tvā saṃśayaṃ śubhe. kena svit karmaṇā pāpaṃ vyapohati naro gṛhī.

पृथिव्य् उवाच। ब्राह्मणान् एव सेवेत पवित्रं ह्य् एतद् उत्तमम्। ब्राह्मणान् सेवमानस्य रजः सर्वं प्रणश्यति।

pṛthivy uvāca. brāhmaṇān eva seveta pavitraṃ hy etad uttamam. brāhmaṇān sevamānasya rajaḥ sarvaṃ praṇaśyati.

अतो भूतिर् अतः कीर्तिर् अतो बुद्धिः प्रजायते। अपरेषां परेषां च परेभ्यश् चैव ये परे।

ato bhūtir ataḥ kīrtir ato buddhiḥ prajāyate. apareṣāṃ pareṣāṃ ca parebhyaś caiva ye pare.

ब्राह्मणा यं प्रशंसन्ति पुरुषः स प्रवर्धते। अथ यो ब्राह्मणाक्रुष्टः पराभवति सो ऽचिरात्।

brāhmaṇā yaṃ praśaṃsanti puruṣaḥ sa pravardhate. atha yo brāhmaṇākruṣṭaḥ parābhavati so 'cirāt.

यथा महार्णवे क्षिप्त आमलोष्टो विनश्यति। तथा दुश्चरितं कर्म पराभावाय कल्पते।

yathā mahārṇave kṣipta āmaloṣṭo vinaśyati. tathā duścaritaṃ karma parābhāvāya kalpate.

पश्य चन्द्रे कृतं लक्ष्म समुद्रे लवणोदकम्। तथा भगसहस्रेण महेन्द्रं परिचिह्नितम्।

paśya candre kṛtaṃ lakṣma samudre lavaṇodakam. tathā bhagasahasreṇa mahendraṃ paricihnitam.

तेषाम् एव प्रभावेन सहस्रनयनो ह्य् असौ। शतक्रतुः समभवत् पश्य माधव यादृशम्।

teṣām eva prabhāvena sahasranayano hy asau. śatakratuḥ samabhavat paśya mādhava yādṛśam.

इच्छन् भूतिं च कीर्तिं च लोकांश् च मधुसूदन। ब्राह्मणानुमते तिष्ठेत् पुरुषः शुचिर् आत्मवान्।

icchan bhūtiṃ ca kīrtiṃ ca lokāṃś ca madhusūdana. brāhmaṇānumate tiṣṭhet puruṣaḥ śucir ātmavān.

इत्य् एतद् वचनं श्रुत्वा मेदिन्या मधुसूदनः। साधु साध्व् इत्य् अथेत्य् उक्त्वा मेदिनीं प्रत्यपूजयत्।

ity etad vacanaṃ śrutvā medinyā madhusūdanaḥ. sādhu sādhv ity athety uktvā medinīṃ pratyapūjayat.

एतां श्रुत्वोपमां पार्थ प्रयतो ब्राह्मणर्षभान्। प्रयतो भरतर्षभ। ब्राह्मणाञ् श्रुतसंपन्नान्। सततं पूजयेथास् त्वं ततः श्रेयो ऽभिपत्स्यसे।

etāṃ śrutvopamāṃ pārtha prayato brāhmaṇarṣabhān. prayato bharatarṣabha. brāhmaṇāñ śrutasaṃpannān. satataṃ pūjayethās tvaṃ tataḥ śreyo 'bhipatsyase.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...

Project Home / Contents