महाभारत 13.33 (श्लोक 1)

महाभारत

←अनुशासन पर्व→

←अध्याय 33→

[mh-13-33] • 25 श्लोकाः

युधिष्ठिर उवाच। किं राज्ञः सर्वकृत्यानां गरीयः स्यात् पितामह। किं कुर्वन् कर्म नृपतिर् उभौ लोकौ समश्नुते।

yudhiṣṭhira uvāca. kiṃ rājñaḥ sarvakṛtyānāṃ garīyaḥ syāt pitāmaha. kiṃ kurvan karma nṛpatir ubhau lokau samaśnute.

भीष्म उवाच। एतद् राज्ञः कृत्यतमम् अभिषिक्तस्य भारत। ब्राह्मणानाम् अनुष्ठानम् अत्यन्तं सुखम् इच्छता। ब्राह्मणानां रक्षणं च पूजा च सुखम् इच्छतः। कर्तव्यं पार्थिवेनेह तद् विद्धि भरतर्षभ। श्रोत्रियान् ब्राह्मणान् वृद्धान् नित्यम् एवाभिपूजयेत्।

bhīṣma uvāca. etad rājñaḥ kṛtyatamam abhiṣiktasya bhārata. brāhmaṇānām anuṣṭhānam atyantaṃ sukham icchatā. brāhmaṇānāṃ rakṣaṇaṃ ca pūjā ca sukham icchataḥ. kartavyaṃ pārthiveneha tad viddhi bharatarṣabha. śrotriyān brāhmaṇān vṛddhān nityam evābhipūjayet.

पौरजानपदांश् चापि ब्राह्मणांश् च बहुश्रुतान्। सान्त्वेन भोगदानेन नमस्कारैस् तथार्चयेत्।

paurajānapadāṃś cāpi brāhmaṇāṃś ca bahuśrutān. sāntvena bhogadānena namaskārais tathārcayet.

एतत् कृत्यतमं राज्ञो नित्यम् एवेति लक्षयेत्। यथात्मानं यथा पुत्रांस् तथैतान् परिपालयेत्।

etat kṛtyatamaṃ rājño nityam eveti lakṣayet. yathātmānaṃ yathā putrāṃs tathaitān paripālayet.

ये चाप्य् एषां पूज्यतमास् तान् दृढं प्रतिपूजयेत्। तेषु शान्तेषु तद् राष्ट्रं सर्वम् एव विराजते।

ye cāpy eṣāṃ pūjyatamās tān dṛḍhaṃ pratipūjayet. teṣu śānteṣu tad rāṣṭraṃ sarvam eva virājate.

ते पूज्यास् ते नमस्कार्यास् ते रक्ष्याः पितरो यथा। तेष्व् एव यात्रा लोकस्य भूतानाम् इव वासवे।

te pūjyās te namaskāryās te rakṣyāḥ pitaro yathā. teṣv eva yātrā lokasya bhūtānām iva vāsave.

अभिचारैर् उपायैश् च दहेयुर् अपि तेजसा। निःशेषं कुपिताः कुर्युर् उग्राः सत्यपराक्रमाः।

abhicārair upāyaiś ca daheyur api tejasā. niḥśeṣaṃ kupitāḥ kuryur ugrāḥ satyaparākramāḥ.

नान्तम् एषां प्रपश्यामि न दिशश् चाप्य् अपावृताः। कुपिताः समुदीक्षन्ते दावेष्व् अग्निशिखा इव।

nāntam eṣāṃ prapaśyāmi na diśaś cāpy apāvṛtāḥ. kupitāḥ samudīkṣante dāveṣv agniśikhā iva.

विद्यन् तेषां साहसिका गुणास् तेषाम् अतीव हि। कूपा इव तृणच्छन्ना विशुद्धा द्यौर् इवापरे।

vidyan teṣāṃ sāhasikā guṇās teṣām atīva hi. kūpā iva tṛṇacchannā viśuddhā dyaur ivāpare.

प्रसह्यकारिणः के चित् कार्पासमृदवो ऽपरे। मान्यास् तेषां साधवो ये न निन्द्याश् चाप्य् असाधवः। सन्ति चैषाम् अतिशठास् तथान्ये ऽतितपस्विनः।

prasahyakāriṇaḥ ke cit kārpāsamṛdavo 'pare. mānyās teṣāṃ sādhavo ye na nindyāś cāpy asādhavaḥ. santi caiṣām atiśaṭhās tathānye 'titapasvinaḥ.

कृषिगोरक्ष्यम् अप्य् अन्ये भैक्षम् अन्ये ऽप्य् अनुष्ठिताः। चोराश् चान्ये ऽनृताश् चान्ये तथान्ये नटनर्तकाः।

kṛṣigorakṣyam apy anye bhaikṣam anye 'py anuṣṭhitāḥ. corāś cānye 'nṛtāś cānye tathānye naṭanartakāḥ.

सर्वकर्मसु दृश्यन्ते प्रशान्तेष्व् इतरेषु च। विविधाचारयुक्ताश् च ब्राह्मणा भरतर्षभ।

sarvakarmasu dṛśyante praśānteṣv itareṣu ca. vividhācārayuktāś ca brāhmaṇā bharatarṣabha.

नानाकर्मसु युक्तानां बहुकर्मोपजीविनाम्। धर्मज्ञानां सतां तेषां नित्यम् एवानुकीर्तयेत्।

nānākarmasu yuktānāṃ bahukarmopajīvinām. dharmajñānāṃ satāṃ teṣāṃ nityam evānukīrtayet.

पितॄणां देवतानां च मनुष्योरगरक्षसाम्। पुरोहिता महाभागा ब्राह्मणा वै नराधिप।

pitṝṇāṃ devatānāṃ ca manuṣyoragarakṣasām. purohitā mahābhāgā brāhmaṇā vai narādhipa.

नैते देवैर् न पितृभिर् न गन्धर्वैर् न राक्षसैः। नासुरैर् न पिशाचैश् च शक्या जेतुं द्विजातयः।

naite devair na pitṛbhir na gandharvair na rākṣasaiḥ. nāsurair na piśācaiś ca śakyā jetuṃ dvijātayaḥ.

अदैवं दैवतं कुर्युर् दैवतं चाप्य् अदैवतम्। यम् इच्छेयुः स राजा स्याद् यं द्विष्युः स पराभवेत्।

adaivaṃ daivataṃ kuryur daivataṃ cāpy adaivatam. yam iccheyuḥ sa rājā syād yaṃ dviṣyuḥ sa parābhavet.

परिवादं च ये कुर्युर् ब्राह्मणानाम् अचेतसः। सत्यं ब्रवीमि ते राजन् विनश्येयुर् असंशयम्। निन्दाप्रशंसाकुशलाः कीर्त्यकीर्तिपरावराः। परिकुप्यन्ति ते राजन् सततं द्विषतां द्विजाः।

parivādaṃ ca ye kuryur brāhmaṇānām acetasaḥ. satyaṃ bravīmi te rājan vinaśyeyur asaṃśayam. nindāpraśaṃsākuśalāḥ kīrtyakīrtiparāvarāḥ. parikupyanti te rājan satataṃ dviṣatāṃ dvijāḥ.

ब्राह्मणा यं प्रशंसन्ति पुरुषः स प्रवर्धते। ब्राह्मणैर् यः पराक्रुष्टः पराभूयात् क्षणाद् धि सः।

brāhmaṇā yaṃ praśaṃsanti puruṣaḥ sa pravardhate. brāhmaṇair yaḥ parākruṣṭaḥ parābhūyāt kṣaṇād dhi saḥ.

शका यवनकाम्बोजास् तास् ताः क्षत्रियजातयः। वृषलत्वं परिगता ब्राह्मणानाम् अदर्शनात्।

śakā yavanakāmbojās tās tāḥ kṣatriyajātayaḥ. vṛṣalatvaṃ parigatā brāhmaṇānām adarśanāt.

द्रमिऌआश् च कलिङ्गाश् च पुलिन्दाश् चाप्य् उशीनराः। कौलाः सर्पा माहिषकास् तास् ताः क्षत्रियजातयः।

dramiḷāś ca kaliṅgāś ca pulindāś cāpy uśīnarāḥ. kaulāḥ sarpā māhiṣakās tās tāḥ kṣatriyajātayaḥ.

वृषलत्वं परिगता ब्राह्मणानाम् अदर्शनात्। श्रेयान् पराजयस् तेभ्यो न जयो जयतां वर।

vṛṣalatvaṃ parigatā brāhmaṇānām adarśanāt. śreyān parājayas tebhyo na jayo jayatāṃ vara.

यस् तु सर्वम् इदं हन्याद् ब्राह्मणं च न तत्समम्। ब्रह्मवध्या महान् दोष इत्य् आहुः परमर्षयः।

yas tu sarvam idaṃ hanyād brāhmaṇaṃ ca na tatsamam. brahmavadhyā mahān doṣa ity āhuḥ paramarṣayaḥ.

परिवादो द्विजातीनां न श्रोतव्यः कथं चन। आसीताधोमुखस् तूष्णीं समुत्थाय व्रजेत वा।

parivādo dvijātīnāṃ na śrotavyaḥ kathaṃ cana. āsītādhomukhas tūṣṇīṃ samutthāya vrajeta vā.

न स जातो जनिष्यो वा पृथिव्याम् इह कश् चन। यो ब्राह्मणविरोधेन सुखं जीवितुम् उत्सहेत्।

na sa jāto janiṣyo vā pṛthivyām iha kaś cana. yo brāhmaṇavirodhena sukhaṃ jīvitum utsahet.

दुर्ग्रहो मुष्टिना वायुर् दुःस्पर्शः पाणिना शशी। दुर्धरा पृथिवी मूर्ध्ना दुर्जया ब्राह्मणा भुवि।

durgraho muṣṭinā vāyur duḥsparśaḥ pāṇinā śaśī. durdharā pṛthivī mūrdhnā durjayā brāhmaṇā bhuvi.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...

Project Home / Contents