महाभारत 13.29 (श्लोक 1)

महाभारत

←अनुशासन पर्व→

←अध्याय 29→

[mh-13-29] • 16 श्लोकाः

भीष्म उवाच। एवम् उक्तो मतङ्गस् तु संशितात्मा यतव्रतः। अतिष्ठद् एकपादेन वर्षाणां शतम् अच्युत।

bhīṣma uvāca. evam ukto mataṅgas tu saṃśitātmā yatavrataḥ. atiṣṭhad ekapādena varṣāṇāṃ śatam acyuta.

तम् उवाच ततः शक्रः पुनर् एव महायशाः। ब्राह्मण्यं दुर्लभं तात प्रार्थयानो न लप्स्यसे। मतङ्ग परमं स्थानं प्रार्थयन्न् अतिदुर्लभम्।

tam uvāca tataḥ śakraḥ punar eva mahāyaśāḥ. brāhmaṇyaṃ durlabhaṃ tāta prārthayāno na lapsyase. mataṅga paramaṃ sthānaṃ prārthayann atidurlabham.

मा कृथाः साहसं पुत्र नैष धर्मपथस् तव। न हि शक्यं त्वया प्राप्तुं ब्राह्मण्यम् इह दुर्मते। अप्राप्यं प्रार्थयानो हि नचिराद् विनशिष्यसि।

mā kṛthāḥ sāhasaṃ putra naiṣa dharmapathas tava. na hi śakyaṃ tvayā prāptuṃ brāhmaṇyam iha durmate. aprāpyaṃ prārthayāno hi nacirād vinaśiṣyasi.

मतङ्ग परमं स्थानं वार्यमाणो मया सकृत्। चिकीर्षस्य् एव तपसा सर्वथा न भविष्यसि।

mataṅga paramaṃ sthānaṃ vāryamāṇo mayā sakṛt. cikīrṣasy eva tapasā sarvathā na bhaviṣyasi.

तिर्यग्योनिगतः सर्वो मानुष्यं यदि गच्छति। स जायते पुल्कसो वा चण्डालो वा कदा चन।

tiryagyonigataḥ sarvo mānuṣyaṃ yadi gacchati. sa jāyate pulkaso vā caṇḍālo vā kadā cana.

पुंश्चलः पापयोनिर् वा यः कश् चिद् इह लक्ष्यते। स तस्याम् एव सुचिरं मतङ्ग परिवर्तते।

puṃścalaḥ pāpayonir vā yaḥ kaś cid iha lakṣyate. sa tasyām eva suciraṃ mataṅga parivartate.

ततो दशगुणे काले लभते शूद्रताम् अपि। शूद्रयोनाव् अपि ततो बहुशः परिवर्तते।

tato daśaguṇe kāle labhate śūdratām api. śūdrayonāv api tato bahuśaḥ parivartate.

ततस् त्रिंशद् गुणे काले लभते वैश्यताम् अपि। वैश्यतायां चिरं कालं तत्रैव परिवर्तते।

tatas triṃśad guṇe kāle labhate vaiśyatām api. vaiśyatāyāṃ ciraṃ kālaṃ tatraiva parivartate.

ततः षष्टिगुणे काले राजन्यो नाम जायते। राजन्यत्वे चिरं कालं तत्रैव परिवर्तते।

tataḥ ṣaṣṭiguṇe kāle rājanyo nāma jāyate. rājanyatve ciraṃ kālaṃ tatraiva parivartate.

ततः षष्टिगुणे काले लभते ब्रह्मबन्धुताम्। ब्रह्मबन्धुश् चिरं कालं तत्रैव परिवर्तते।

tataḥ ṣaṣṭiguṇe kāle labhate brahmabandhutām. brahmabandhuś ciraṃ kālaṃ tatraiva parivartate.

ततस् तु द्विशते काले लभते काण्डपृष्ठताम्। सर्वस्त्रीषु प्रवृत्ताश् च ये च वेदबहिष्कृताः। काण्डपृष्ठास् तु ते ज्ञेयाः सर्वकर्मबहिष्कृताः। काण्डपृष्ठश् चिरं कालं तत्रैव परिवर्तते।

tatas tu dviśate kāle labhate kāṇḍapṛṣṭhatām. sarvastrīṣu pravṛttāś ca ye ca vedabahiṣkṛtāḥ. kāṇḍapṛṣṭhās tu te jñeyāḥ sarvakarmabahiṣkṛtāḥ. kāṇḍapṛṣṭhaś ciraṃ kālaṃ tatraiva parivartate.

ततस् तु त्रिशते काले लभते द्विजताम् अपि। तां च प्राप्य चिरं कालं तत्रैव परिवर्तते।

tatas tu triśate kāle labhate dvijatām api. tāṃ ca prāpya ciraṃ kālaṃ tatraiva parivartate.

ततश् चतुःशते काले श्रोत्रियो नाम जायते। श्रोत्रियत्वे चिरं कालं तत्रैव परिवर्तते।

tataś catuḥśate kāle śrotriyo nāma jāyate. śrotriyatve ciraṃ kālaṃ tatraiva parivartate.

तदैव क्रोधहर्षौ च कामद्वेषौ च पुत्रक। अतिमानातिवादौ तम् आविशन्ति द्विजाधमम्।

tadaiva krodhaharṣau ca kāmadveṣau ca putraka. atimānātivādau tam āviśanti dvijādhamam.

तांश् चेज् जयति शत्रून् स तदा प्राप्नोति सद्गतिम्। अथ ते वै जयन्त्य् एनं तालाग्राद् इव पात्यते।

tāṃś cej jayati śatrūn sa tadā prāpnoti sadgatim. atha te vai jayanty enaṃ tālāgrād iva pātyate.

मतङ्ग संप्रधार्यैतद् यद् अहं त्वाम् अचूचुदम्। वृणीष्व कामम् अन्यं त्वं ब्राह्मण्यं हि सुदुर्लभम्।

mataṅga saṃpradhāryaitad yad ahaṃ tvām acūcudam. vṛṇīṣva kāmam anyaṃ tvaṃ brāhmaṇyaṃ hi sudurlabham.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...

Project Home / Contents