महाभारत 13.21 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

←अनुशासन पर्व→

←अध्याय 21→

[mh-13-21] • 24 श्लोकाः

भीष्म उवाच। अथ सा स्त्री तम् उक्त्वा तु विप्रम् एवं भवत्व् इति। तैलं दिव्यम् उपादाय स्नानशाटीम् उपानयत्।

bhīṣma uvāca. atha sā strī tam uktvā tu vipram evaṃ bhavatv iti. tailaṃ divyam upādāya snānaśāṭīm upānayat.

अनुज्ञाता च मुनिना सा स्त्री तेन महात्मना। अथास्य तैलेनाङ्गानि सर्वाण्य् एवाभ्यमृक्षयत्।

anujñātā ca muninā sā strī tena mahātmanā. athāsya tailenāṅgāni sarvāṇy evābhyamṛkṣayat.

शनैश् चोत्सादितस् तत्र स्नानशालाम् उपागमत्। भद्रासनं ततश् चित्रं ऋषिर् अन्वाविशन् नवम्।

śanaiś cotsāditas tatra snānaśālām upāgamat. bhadrāsanaṃ tataś citraṃ ṛṣir anvāviśan navam.

अथोपविष्टश् च यदा तस्मिन् भद्रासने तदा। स्नापयाम् आस शनकैस् तम् ऋषिं सुखहस्तवत्। दिव्यं च विधिवच् चक्रे सोपचारं मुनेस् तदा।

athopaviṣṭaś ca yadā tasmin bhadrāsane tadā. snāpayām āsa śanakais tam ṛṣiṃ sukhahastavat. divyaṃ ca vidhivac cakre sopacāraṃ munes tadā.

स तेन सुसुखोष्णेन तस्या हस्तसुखेन च। व्यतीतां रजनीं कृत्स्नां नाजानात् स महाव्रतः।

sa tena susukhoṣṇena tasyā hastasukhena ca. vyatītāṃ rajanīṃ kṛtsnāṃ nājānāt sa mahāvrataḥ.

तत उत्थाय स मुनिस् तदा परमविस्मितः। पूर्वस्यां दिशि सूर्यं च सो ऽपश्यद् उदितं दिवि। संध्योपासनम् इत्य् आहो सर्वपापहरं नमे।

tata utthāya sa munis tadā paramavismitaḥ. pūrvasyāṃ diśi sūryaṃ ca so 'paśyad uditaṃ divi. saṃdhyopāsanam ity āho sarvapāpaharaṃ name.

तस्य बुद्धिर् इयं किं नु मोहस् तत्त्वम् इदं भवेत्। अथोपास्य सहस्रांशुं किं करोमीत्य् उवाच ताम्।

tasya buddhir iyaṃ kiṃ nu mohas tattvam idaṃ bhavet. athopāsya sahasrāṃśuṃ kiṃ karomīty uvāca tām.

सा चामृतरसप्रख्यम् ऋषेर् अन्नम् उपाहरत्। तस्य स्वादुतयान्नस्य न प्रभूतं चकार सः। व्यगमच् चाप्य् अहःशेषं ततः संध्यागमत् पुनः। भुञ्जतो ऽभ्यागमद् अहस् ततः संध्याभवत् प्रभो।

sā cāmṛtarasaprakhyam ṛṣer annam upāharat. tasya svādutayānnasya na prabhūtaṃ cakāra saḥ. vyagamac cāpy ahaḥśeṣaṃ tataḥ saṃdhyāgamat punaḥ. bhuñjato 'bhyāgamad ahas tataḥ saṃdhyābhavat prabho.

अथ स्त्री भगवन्तं सा सुप्यताम् इत्य् अचोदयत्। तत्र वै शयने दिव्ये तस्य तस्याश् च कल्पिते। पृथक् चैव तथा सुप्तौ सा स्त्री स च मुनिस् तदा। अथार्धरात्रे सा स्त्री तु शयनं तद् उपागमत्।

atha strī bhagavantaṃ sā supyatām ity acodayat. tatra vai śayane divye tasya tasyāś ca kalpite. pṛthak caiva tathā suptau sā strī sa ca munis tadā. athārdharātre sā strī tu śayanaṃ tad upāgamat.

अष्टावक्र उवाच। न भद्रे परदारेषु मनो मे संप्रसज्जति। उत्तिष्ठ भद्रे भद्रं ते स्वप वै विरमस्व च।

aṣṭāvakra uvāca. na bhadre paradāreṣu mano me saṃprasajjati. uttiṣṭha bhadre bhadraṃ te svapa vai viramasva ca.

भीष्म उवाच। सा तदा तेन विप्रेण तथा धृत्या निवर्तिता। स्वतन्त्रास्मीत्य् उवाचैनं न धर्मच्छलम् अस्ति ते।

bhīṣma uvāca. sā tadā tena vipreṇa tathā dhṛtyā nivartitā. svatantrāsmīty uvācainaṃ na dharmacchalam asti te.

अष्टावक्र उवाच। नास्ति स्वतन्त्रता स्त्रीणाम् अस्वतन्त्रा हि योषितः। प्रजापतिमतं ह्य् एतन् न स्त्री स्वातन्त्र्यम् अर्हति।

aṣṭāvakra uvāca. nāsti svatantratā strīṇām asvatantrā hi yoṣitaḥ. prajāpatimataṃ hy etan na strī svātantryam arhati.

स्त्र्य् उवाच। बाधते मैथुनं विप्र मम भक्तिं च पश्य वै। अधर्मं प्राप्स्यसे विप्र यन् मां त्वं नाभिनन्दसि।

stry uvāca. bādhate maithunaṃ vipra mama bhaktiṃ ca paśya vai. adharmaṃ prāpsyase vipra yan māṃ tvaṃ nābhinandasi.

अष्टावक्र उवाच। हरन्ति दोषजातानि नरं जातं यथेच्छकम्। प्रभवामि सदा धृत्या भद्रे स्वं शयनं व्रज।

aṣṭāvakra uvāca. haranti doṣajātāni naraṃ jātaṃ yathecchakam. prabhavāmi sadā dhṛtyā bhadre svaṃ śayanaṃ vraja.

स्त्र्य् उवाच। शिरसा प्रणमे विप्र प्रसादं कर्तुम् अर्हसि। भूमौ निपतमानायाः शरणं भव मे ऽनघ।

stry uvāca. śirasā praṇame vipra prasādaṃ kartum arhasi. bhūmau nipatamānāyāḥ śaraṇaṃ bhava me 'nagha.

यदि वा दोषजातं त्वं परदारेषु पश्यसि। आत्मानं स्पर्शयाम्य् अद्य पाणिं गृह्णीष्व मे द्विज।

yadi vā doṣajātaṃ tvaṃ paradāreṣu paśyasi. ātmānaṃ sparśayāmy adya pāṇiṃ gṛhṇīṣva me dvija.

न दोषो भविता चैव सत्येनैतद् ब्रवीम्य् अहम्। स्वतन्त्रां मां विजानीहि यो ऽधर्मः सो ऽस्तु वै मयि। त्वय्य् आवेशितचित्ता च स्वतन्त्रास्मि भजस्व माम्।

na doṣo bhavitā caiva satyenaitad bravīmy aham. svatantrāṃ māṃ vijānīhi yo 'dharmaḥ so 'stu vai mayi. tvayy āveśitacittā ca svatantrāsmi bhajasva mām.

अष्टावक्र उवाच। अन्यत् कर्म न चान्यस्य स्वातन्त्र्यं तन् न युज्यते। स्वतन्त्रा त्वं कथं भद्रे ब्रूहि कारणम् अत्र वै। नास्ति लोके हि का चित् स्त्री या वै स्वातन्त्र्यम् अर्हति।

aṣṭāvakra uvāca. anyat karma na cānyasya svātantryaṃ tan na yujyate. svatantrā tvaṃ kathaṃ bhadre brūhi kāraṇam atra vai. nāsti loke hi kā cit strī yā vai svātantryam arhati.

पिता रक्षति कौमारे भर्ता रक्षति यौवने। पुत्राश् च स्थविरीभावे न स्त्री स्वातन्त्र्यम् अर्हति। न वृद्धाम् अक्षमां मन्ये न चेच्छा त्वयि मे ऽनघे।

pitā rakṣati kaumāre bhartā rakṣati yauvane. putrāś ca sthavirībhāve na strī svātantryam arhati. na vṛddhām akṣamāṃ manye na cecchā tvayi me 'naghe.

स्त्र्य् उवाच। कौमारं ब्रह्मचर्यं मे कन्यैवास्मि न संशयः। कुरु मा विमतिं विप्र श्रद्धां विजहि मा मम।

stry uvāca. kaumāraṃ brahmacaryaṃ me kanyaivāsmi na saṃśayaḥ. kuru mā vimatiṃ vipra śraddhāṃ vijahi mā mama.

अष्टावक्र उवाच। यथा मम तथा तुभ्यं यथा तव तथा मम। अष्टावक्रो ऽथ स मुनिश् चिन्तयाम् आस विस्मितः। जिज्ञासेयम् ऋषेस् तस्य विघ्नः सत्यं नु किं भवेत्।

aṣṭāvakra uvāca. yathā mama tathā tubhyaṃ yathā tava tathā mama. aṣṭāvakro 'tha sa muniś cintayām āsa vismitaḥ. jijñāseyam ṛṣes tasya vighnaḥ satyaṃ nu kiṃ bhavet.

आश्चर्यं परमं हीदं किं नु श्रेयो हि मे भवेत्। दिव्याभरणवस्त्रा हि कन्येयं माम् उपस्थिता।

āścaryaṃ paramaṃ hīdaṃ kiṃ nu śreyo hi me bhavet. divyābharaṇavastrā hi kanyeyaṃ mām upasthitā.

किं त्व् अस्याः परमं रूपं जीर्णम् आसीत् कथं पुनः। कन्यारूपम् इहाद्यैव किम् इहात्रोत्तरं भवेत्।

kiṃ tv asyāḥ paramaṃ rūpaṃ jīrṇam āsīt kathaṃ punaḥ. kanyārūpam ihādyaiva kim ihātrottaraṃ bhavet.

यथा परं शक्तिधृतेर् न व्युत्थास्ये कथं चन। न रोचये हि व्युत्थानं धृत्यैवं साधयाम्य् अहम्।

yathā paraṃ śaktidhṛter na vyutthāsye kathaṃ cana. na rocaye hi vyutthānaṃ dhṛtyaivaṃ sādhayāmy aham.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...