महाभारत 13.142 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

←अनुशासन पर्व→

←अध्याय 142→

[mh-13-142] • 23 श्लोकाः

भीष्म उवाच। तूष्णीम् आसीद् अर्जुनस् तु पवनस् त्व् अब्रवीत् पुनः। शृणु मे ब्राह्मणेष्व् एव मुख्यं कर्म जनाधिप।

bhīṣma uvāca. tūṣṇīm āsīd arjunas tu pavanas tv abravīt punaḥ. śṛṇu me brāhmaṇeṣv eva mukhyaṃ karma janādhipa.

मदस्यास्यम् अनुप्राप्ता यदा सेन्द्रा दिवौकसः। तदेयं च्यवनेनेह हृता तेषां वसुंधरा।

madasyāsyam anuprāptā yadā sendrā divaukasaḥ. tadeyaṃ cyavaneneha hṛtā teṣāṃ vasuṃdharā.

उभौ लोकौ हृतौ मत्वा ते देवा दुःखिताभवन्। शोकार्ताश् च महात्मानं ब्रह्माणं शरणं ययुः।

ubhau lokau hṛtau matvā te devā duḥkhitābhavan. śokārtāś ca mahātmānaṃ brahmāṇaṃ śaraṇaṃ yayuḥ.

देवा ऊचुः। मदास्यव्यतिषिक्तानाम् अस्माकं लोकपूजित। च्यवनेन हृता भूमिः कपैश् चापि दिवं प्रभो।

devā ūcuḥ. madāsyavyatiṣiktānām asmākaṃ lokapūjita. cyavanena hṛtā bhūmiḥ kapaiś cāpi divaṃ prabho.

ब्रह्मोवाच। गच्छध्वं शरणं विप्रान् आशु सेन्द्रा दिवौकसः। प्रसाद्य तान् उभौ लोकाव् अवाप्स्यथ यथा पुरा।

brahmovāca. gacchadhvaṃ śaraṇaṃ viprān āśu sendrā divaukasaḥ. prasādya tān ubhau lokāv avāpsyatha yathā purā.

ते ययुः शरणं विप्रांस् त ऊचुः काञ् जयामहे। इत्य् उक्तास् ते द्विजान् प्राहुर् जयतेह कपान् इति। भूगतान् हि विजेतारो वयम् इत्य् एव पार्थिव।

te yayuḥ śaraṇaṃ viprāṃs ta ūcuḥ kāñ jayāmahe. ity uktās te dvijān prāhur jayateha kapān iti. bhūgatān hi vijetāro vayam ity eva pārthiva.

ततः कर्म समारब्धं ब्राह्मणैः कपनाशनम्। तच् छ्रुत्वा प्रेषितो दूतो ब्राह्मणेभ्यो धनी कपैः।

tataḥ karma samārabdhaṃ brāhmaṇaiḥ kapanāśanam. tac chrutvā preṣito dūto brāhmaṇebhyo dhanī kapaiḥ.

स च तान् ब्राह्मणान् आह धनी कपवचो यथा। भवद्भिः सदृशाः सर्वे कपाः किम् इह वर्तते।

sa ca tān brāhmaṇān āha dhanī kapavaco yathā. bhavadbhiḥ sadṛśāḥ sarve kapāḥ kim iha vartate.

सर्वे वेदविदः प्राज्ञाः सर्वे च क्रतुयाजिनः। सर्वे सत्यव्रताश् चैव सर्वे तुल्या महर्षिभिः।

sarve vedavidaḥ prājñāḥ sarve ca kratuyājinaḥ. sarve satyavratāś caiva sarve tulyā maharṣibhiḥ.

श्रीश् चैव रमते तेषु धारयन्ति श्रियं च ते। वृथा दारान् न गच्छन्ति वृथामांसं न भुञ्जते।

śrīś caiva ramate teṣu dhārayanti śriyaṃ ca te. vṛthā dārān na gacchanti vṛthāmāṃsaṃ na bhuñjate.

दीप्तम् अग्निं जुह्वति च गुरूणां वचने स्थिताः। सर्वे च नियतात्मानो बालानां संविभागिनः।

dīptam agniṃ juhvati ca gurūṇāṃ vacane sthitāḥ. sarve ca niyatātmāno bālānāṃ saṃvibhāginaḥ.

उपेत्य शकटैर् यान्ति न सेवन्ति रजस्वलाम्। सुगतिं चैव गच्छन्ति तथैव शुभकर्मिणः। अभुक्तवत्सु नाश्नन्ति दिवा चैव न शेरते। गर्भिणीवत्सकादिषु। पूर्वाह्णेषु न दीव्यन्ति।

upetya śakaṭair yānti na sevanti rajasvalām. sugatiṃ caiva gacchanti tathaiva śubhakarmiṇaḥ. abhuktavatsu nāśnanti divā caiva na śerate. garbhiṇīvatsakādiṣu. pūrvāhṇeṣu na dīvyanti.

एतैश् चान्यैश् च बहुभिर् गुणैर् युक्तान् कथं कपान्। विजेष्यथ निवर्तध्वं निवृत्तानां शुभं हि वः।

etaiś cānyaiś ca bahubhir guṇair yuktān kathaṃ kapān. vijeṣyatha nivartadhvaṃ nivṛttānāṃ śubhaṃ hi vaḥ.

ब्राह्मणा ऊचुः। कपान् वयं विजेष्यामो ये देवास् ते वयं स्मृताः। तस्माद् वध्याः कपास्माकं धनिन् याहि यथागतम्।

brāhmaṇā ūcuḥ. kapān vayaṃ vijeṣyāmo ye devās te vayaṃ smṛtāḥ. tasmād vadhyāḥ kapāsmākaṃ dhanin yāhi yathāgatam.

धनी गत्वा कपान् आह न वो विप्राः प्रियंकराः। गृहीत्वास्त्राण्य् अथो विप्रान् कपाः सर्वे समाद्रवन्।

dhanī gatvā kapān āha na vo viprāḥ priyaṃkarāḥ. gṛhītvāstrāṇy atho viprān kapāḥ sarve samādravan.

समुदग्रध्वजान् दृष्ट्वा कपान् सर्वे द्विजातयः। व्यसृजञ् ज्वलितान् अग्नीन् कपानां प्राणनाशनान्।

samudagradhvajān dṛṣṭvā kapān sarve dvijātayaḥ. vyasṛjañ jvalitān agnīn kapānāṃ prāṇanāśanān.

ब्रह्मसृष्टा हव्यभुजः कपान् भुक्त्वा सनातनाः। नभसीव यथाभ्राणि व्यराजन्त नराधिप। हत्वा वै दानवान् देवाः सर्वे संभूय संयुगे। ते नाभ्यजानन् हि तदा ब्राह्मणैर् निहतान् कपान्। अथागम्य महातेजा नारदो ऽकथयद् विभो। यथा हता महाभागैस् तेजसा ब्राह्मणैः कपाः। नारदस्य वचः श्रुत्वा प्रीताः सर्वे दिवौकसः। प्रशशंसुर् द्विजांश् चैव ब्रह्माणं च यशस्विनम्।

brahmasṛṣṭā havyabhujaḥ kapān bhuktvā sanātanāḥ. nabhasīva yathābhrāṇi vyarājanta narādhipa. hatvā vai dānavān devāḥ sarve saṃbhūya saṃyuge. te nābhyajānan hi tadā brāhmaṇair nihatān kapān. athāgamya mahātejā nārado 'kathayad vibho. yathā hatā mahābhāgais tejasā brāhmaṇaiḥ kapāḥ. nāradasya vacaḥ śrutvā prītāḥ sarve divaukasaḥ. praśaśaṃsur dvijāṃś caiva brahmāṇaṃ ca yaśasvinam.

तेषां तेजस् तथा वीर्यं देवानां ववृधे ततः। अवाप्नुवंश् चामरत्वं त्रिषु लोकेषु पूजितम्।

teṣāṃ tejas tathā vīryaṃ devānāṃ vavṛdhe tataḥ. avāpnuvaṃś cāmaratvaṃ triṣu lokeṣu pūjitam.

इत्य् उक्तवचनं वायुम् अर्जुनः प्रत्यभाषत। प्रतिपूज्य महाबाहो यत् तच् छृणु नराधिप।

ity uktavacanaṃ vāyum arjunaḥ pratyabhāṣata. pratipūjya mahābāho yat tac chṛṇu narādhipa.

जीवाम्य् अहं ब्राह्मणार्थे सर्वथा सततं प्रभो। ब्रह्मणे ब्राह्मणेभ्यश् च प्रणमामि च नित्यशः।

jīvāmy ahaṃ brāhmaṇārthe sarvathā satataṃ prabho. brahmaṇe brāhmaṇebhyaś ca praṇamāmi ca nityaśaḥ.

दत्तात्रेयप्रसादाच् च मया प्राप्तम् इदं यशः। लोके च परमा कीर्तिर् धर्मश् च चरितो महान्।

dattātreyaprasādāc ca mayā prāptam idaṃ yaśaḥ. loke ca paramā kīrtir dharmaś ca carito mahān.

अहो ब्राह्मणकर्माणि यथा मारुत तत्त्वतः। त्वया प्रोक्तानि कार्त्स्न्येन श्रुतानि प्रयतेन ह।

aho brāhmaṇakarmāṇi yathā māruta tattvataḥ. tvayā proktāni kārtsnyena śrutāni prayatena ha.

वायुर् उवाच। ब्राह्मणान् क्षत्रधर्मेण पालयस्वेन्द्रियाणि च। भृगुभ्यस् ते भयं घोरं तत् तु कालाद् भविष्यति।

vāyur uvāca. brāhmaṇān kṣatradharmeṇa pālayasvendriyāṇi ca. bhṛgubhyas te bhayaṃ ghoraṃ tat tu kālād bhaviṣyati.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...