महाभारत 13.137 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

←अनुशासन पर्व→

←अध्याय 137→

[mh-13-137] • 26 श्लोकाः

युधिष्ठिर उवाच। कां तु ब्राह्मणपूजायां व्युष्टिं दृष्ट्वा जनाधिप। कं वा कर्मोदयं मत्वा तान् अर्चसि महामते।

yudhiṣṭhira uvāca. kāṃ tu brāhmaṇapūjāyāṃ vyuṣṭiṃ dṛṣṭvā janādhipa. kaṃ vā karmodayaṃ matvā tān arcasi mahāmate.

भीष्म उवाच। अत्राप्य् उदाहरन्तीमम् इतिहासं पुरातनम्। पवनस्य च संवादम् अर्जुनस्य च भारत।

bhīṣma uvāca. atrāpy udāharantīmam itihāsaṃ purātanam. pavanasya ca saṃvādam arjunasya ca bhārata.

सहस्रभुजभृच् छ्रीमान् कार्तवीर्यो ऽभवत् प्रभुः। अस्य लोकस्य सर्वस्य माहिष्मत्यां महाबलः।

sahasrabhujabhṛc chrīmān kārtavīryo 'bhavat prabhuḥ. asya lokasya sarvasya māhiṣmatyāṃ mahābalaḥ.

स तु रत्नाकरवतीं सद्वीपां सागराम्बराम्। शशास सर्वां पृथिवीं हैहयः सत्यविक्रमः।

sa tu ratnākaravatīṃ sadvīpāṃ sāgarāmbarām. śaśāsa sarvāṃ pṛthivīṃ haihayaḥ satyavikramaḥ.

स्ववित्तं तेन दत्तं तु दत्तात्रेयाय कारणे। क्षत्रधर्मं पुरस्कृत्य विनयं श्रुतम् एव च।

svavittaṃ tena dattaṃ tu dattātreyāya kāraṇe. kṣatradharmaṃ puraskṛtya vinayaṃ śrutam eva ca.

आराधयाम् आस च तं कृतवीर्यात्मजो मुनिम्। न्यमन्त्रयत संहृष्टः स द्विजश् च वरैस् त्रिभिः।

ārādhayām āsa ca taṃ kṛtavīryātmajo munim. nyamantrayata saṃhṛṣṭaḥ sa dvijaś ca varais tribhiḥ.

स वरैश् छन्दितस् तेन नृपो वचनम् अब्रवीत्। सहस्रबाहुर् भूयां वै चमूमध्ये गृहे ऽन्यथा।

sa varaiś chanditas tena nṛpo vacanam abravīt. sahasrabāhur bhūyāṃ vai camūmadhye gṛhe 'nyathā.

मम बाहुसहस्रं तु पश्यन्तां सैनिका रणे। विक्रमेण महीं कृत्स्नां जयेयं विपुलव्रत। तां च धर्मेण संप्राप्य पालयेयम् अतन्द्रितः।

mama bāhusahasraṃ tu paśyantāṃ sainikā raṇe. vikrameṇa mahīṃ kṛtsnāṃ jayeyaṃ vipulavrata. tāṃ ca dharmeṇa saṃprāpya pālayeyam atandritaḥ.

चतुर्थं तु वरं याचे त्वाम् अहं द्विजसत्तम। तं ममानुग्रहकृते दातुम् अर्हस्य् अनिन्दित। अनुशासन्तु मां सन्तो मिथ्यावृत्तं तदाश्रयम्।

caturthaṃ tu varaṃ yāce tvām ahaṃ dvijasattama. taṃ mamānugrahakṛte dātum arhasy anindita. anuśāsantu māṃ santo mithyāvṛttaṃ tadāśrayam.

इत्य् उक्तः स द्विजः प्राह तथास्त्व् इति नराधिपम्। एवं समभवंस् तस्य वरास् ते दीप्ततेजसः।

ity uktaḥ sa dvijaḥ prāha tathāstv iti narādhipam. evaṃ samabhavaṃs tasya varās te dīptatejasaḥ.

ततः स रथम् आस्थाय ज्वलनार्कसमद्युतिः। अब्रवीद् वीर्यसंमोहात् को न्व् अस्ति सदृशो मया। वीर्यधैर्ययशःशौचैर् विक्रमेणौजसापि वा।

tataḥ sa ratham āsthāya jvalanārkasamadyutiḥ. abravīd vīryasaṃmohāt ko nv asti sadṛśo mayā. vīryadhairyayaśaḥśaucair vikrameṇaujasāpi vā.

तद्वाक्यान्ते चान्तरिक्षे वाग् उवाचाशरीरिणी। न त्वं मूढ विजानीषे ब्राह्मणं क्षत्रियाद् वरम्। सहितो ब्राह्मणेनेह क्षत्रियो रक्षति प्रजाः।

tadvākyānte cāntarikṣe vāg uvācāśarīriṇī. na tvaṃ mūḍha vijānīṣe brāhmaṇaṃ kṣatriyād varam. sahito brāhmaṇeneha kṣatriyo rakṣati prajāḥ.

अर्जुन उवाच। कुर्यां भूतानि तुष्टो ऽहं क्रुद्धो नाशं तथा नये। कर्मणा मनसा वाचा न मत्तो ऽस्ति वरो द्विजः।

arjuna uvāca. kuryāṃ bhūtāni tuṣṭo 'haṃ kruddho nāśaṃ tathā naye. karmaṇā manasā vācā na matto 'sti varo dvijaḥ.

पूर्वो ब्रह्मोत्तरो वादो द्वितीयः क्षत्रियोत्तरः। त्वयोक्तौ यौ तु तौ हेतू विशेषस् त्व् अत्र दृश्यते।

pūrvo brahmottaro vādo dvitīyaḥ kṣatriyottaraḥ. tvayoktau yau tu tau hetū viśeṣas tv atra dṛśyate.

ब्राह्मणाः संश्रिताः क्षत्रं न क्षत्रं ब्राह्मणाश्रितम्। श्रितान् ब्रह्मोपधा विप्राः खादन्ति क्षत्रियान् भुवि।

brāhmaṇāḥ saṃśritāḥ kṣatraṃ na kṣatraṃ brāhmaṇāśritam. śritān brahmopadhā viprāḥ khādanti kṣatriyān bhuvi.

क्षत्रियेष्व् आश्रितो धर्मः प्रजानां परिपालनम्। क्षत्राद् वृत्तिर् ब्राह्मणानां तैः कथं ब्राह्मणो वरः।

kṣatriyeṣv āśrito dharmaḥ prajānāṃ paripālanam. kṣatrād vṛttir brāhmaṇānāṃ taiḥ kathaṃ brāhmaṇo varaḥ.

सर्वभूतप्रधानांस् तान् भैक्षवृत्तीन् अहं सदा। आत्मसंभावितान् विप्रान् स्थापयाम्य् आत्मनो वशे।

sarvabhūtapradhānāṃs tān bhaikṣavṛttīn ahaṃ sadā. ātmasaṃbhāvitān viprān sthāpayāmy ātmano vaśe.

कथितं ह्य् अनया सत्यं गायत्र्या कन्यया दिवि। विजेष्याम्य् अवशान् सर्वान् ब्राह्मणांश् चर्मवाससः।

kathitaṃ hy anayā satyaṃ gāyatryā kanyayā divi. vijeṣyāmy avaśān sarvān brāhmaṇāṃś carmavāsasaḥ.

न च मां च्यावयेद् राष्ट्रात् त्रिषु लोकेषु कश् चन। देवो वा मानुषो वापि तस्माज् ज्येष्ठो द्विजाद् अहम्।

na ca māṃ cyāvayed rāṣṭrāt triṣu lokeṣu kaś cana. devo vā mānuṣo vāpi tasmāj jyeṣṭho dvijād aham.

अद्य ब्रह्मोत्तरं लोकं करिष्ये क्षत्रियोत्तरम्। न हि मे संयुगे कश् चित् सोढुम् उत्सहते बलम्।

adya brahmottaraṃ lokaṃ kariṣye kṣatriyottaram. na hi me saṃyuge kaś cit soḍhum utsahate balam.

अर्जुनस्य वचः श्रुत्वा वित्रस्ताभून् निशाचरी। अथैनम् अन्तरिक्षस्थस् ततो वायुर् अभाषत।

arjunasya vacaḥ śrutvā vitrastābhūn niśācarī. athainam antarikṣasthas tato vāyur abhāṣata.

त्यजैनं कलुषं भावं ब्राह्मणेभ्यो नमस्कुरु। एतेषां कुर्वतः पापं राष्ट्रक्षोभो हि ते भवेत्।

tyajainaṃ kaluṣaṃ bhāvaṃ brāhmaṇebhyo namaskuru. eteṣāṃ kurvataḥ pāpaṃ rāṣṭrakṣobho hi te bhavet.

अथ वा त्वां महीपाल शमयिष्यन्ति वै द्विजाः। निरसिष्यन्ति वा राष्ट्राद् धतोत्साहं महाबलाः।

atha vā tvāṃ mahīpāla śamayiṣyanti vai dvijāḥ. nirasiṣyanti vā rāṣṭrād dhatotsāhaṃ mahābalāḥ.

तं राजा कस् त्वम् इत्य् आह ततस् तं प्राह मारुतः। वायुर् वै देवदूतो ऽस्मि हितं त्वां प्रब्रवीम्य् अहम्।

taṃ rājā kas tvam ity āha tatas taṃ prāha mārutaḥ. vāyur vai devadūto 'smi hitaṃ tvāṃ prabravīmy aham.

अर्जुन उवाच। अहो त्वयाद्य विप्रेषु भक्तिरागः प्रदर्शितः। यादृशं पृथिवी भूतं तादृशं ब्रूहि वै द्विजम्।

arjuna uvāca. aho tvayādya vipreṣu bhaktirāgaḥ pradarśitaḥ. yādṛśaṃ pṛthivī bhūtaṃ tādṛśaṃ brūhi vai dvijam.

वायोर् वा सदृशं किं चिद् ब्रूहि त्वं ब्राह्मणोत्तमम्। अपां वै सदृशं ब्रूहि सूर्यस्य नभसो ऽपि वा।

vāyor vā sadṛśaṃ kiṃ cid brūhi tvaṃ brāhmaṇottamam. apāṃ vai sadṛśaṃ brūhi sūryasya nabhaso 'pi vā.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...