महाभारत 13.136 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

←अनुशासन पर्व→

←अध्याय 136→

[mh-13-136] • 23 श्लोकाः

युधिष्ठिर उवाच। के पूज्याः के नमस्कार्याः कथं वर्तेत केषु च। किमाचारः कीदृशेषु पितामह न रिष्यते।

yudhiṣṭhira uvāca. ke pūjyāḥ ke namaskāryāḥ kathaṃ varteta keṣu ca. kimācāraḥ kīdṛśeṣu pitāmaha na riṣyate.

भीष्म उवाच। ब्राह्मणानां परिभवः सादयेद् अपि देवताः। ब्राह्मणानां नमस्कर्ता युधिष्ठिर न रिष्यते।

bhīṣma uvāca. brāhmaṇānāṃ paribhavaḥ sādayed api devatāḥ. brāhmaṇānāṃ namaskartā yudhiṣṭhira na riṣyate.

ते पूज्यास् ते नमस्कार्या वर्तेथास् तेषु पुत्रवत्। ते हि लोकान् इमान् सर्वान् धारयन्ति मनीषिणः।

te pūjyās te namaskāryā vartethās teṣu putravat. te hi lokān imān sarvān dhārayanti manīṣiṇaḥ.

ब्राह्मणाः सर्वलोकानां महान्तो धर्मसेतवः। धनत्यागाभिरामाश् च वाक्संयमरताश् च ये।

brāhmaṇāḥ sarvalokānāṃ mahānto dharmasetavaḥ. dhanatyāgābhirāmāś ca vāksaṃyamaratāś ca ye.

रमणीयाश् च भूतानां निधानं च धृतव्रताः। प्रणेतारश् च लोकानां शास्त्राणां च यशस्विनः।

ramaṇīyāś ca bhūtānāṃ nidhānaṃ ca dhṛtavratāḥ. praṇetāraś ca lokānāṃ śāstrāṇāṃ ca yaśasvinaḥ.

तपो येषां धनं नित्यं वाक् चैव विपुलं बलम्। महात्मनां ज्ञानविदां तप एव धनं परम्। प्रभवश् चापि धर्माणां धर्मज्ञाः सूक्ष्मदर्शिनः।

tapo yeṣāṃ dhanaṃ nityaṃ vāk caiva vipulaṃ balam. mahātmanāṃ jñānavidāṃ tapa eva dhanaṃ param. prabhavaś cāpi dharmāṇāṃ dharmajñāḥ sūkṣmadarśinaḥ.

धर्मकामाः स्थिता धर्मे सुकृतैर् धर्मसेतवः। यान् उपाश्रित्य जीवन्ति प्रजाः सर्वाश् चतुर्विधाः।

dharmakāmāḥ sthitā dharme sukṛtair dharmasetavaḥ. yān upāśritya jīvanti prajāḥ sarvāś caturvidhāḥ.

पन्थानः सर्वनेतारो यज्ञवाहाः सनातनाः। पितृपैतामहीं गुर्वीम् उद्वहन्ति धुरं सदा।

panthānaḥ sarvanetāro yajñavāhāḥ sanātanāḥ. pitṛpaitāmahīṃ gurvīm udvahanti dhuraṃ sadā.

धुरि ये नावसीदन्ति विषमे सद्गवा इव। पितृदेवातिथिमुखा हव्यकव्याग्रभोजिनः।

dhuri ye nāvasīdanti viṣame sadgavā iva. pitṛdevātithimukhā havyakavyāgrabhojinaḥ.

भोजनाद् एव ये लोकांस् त्रायन्ते महतो भयात्। दीपाः सर्वस्य लोकस्य चक्षुश् चक्षुष्मताम् अपि।

bhojanād eva ye lokāṃs trāyante mahato bhayāt. dīpāḥ sarvasya lokasya cakṣuś cakṣuṣmatām api.

सर्वशिल्पादिनिधयो निपुणाः सूक्ष्मदर्शिनः। गतिज्ञाः सर्वभूतानाम् अध्यात्मगतिचिन्तकाः।

sarvaśilpādinidhayo nipuṇāḥ sūkṣmadarśinaḥ. gatijñāḥ sarvabhūtānām adhyātmagaticintakāḥ.

आदिमध्यावसानानां ज्ञातारश् छिन्नसंशयाः। परावरविशेषज्ञा गन्तारः परमां गतिम्।

ādimadhyāvasānānāṃ jñātāraś chinnasaṃśayāḥ. parāvaraviśeṣajñā gantāraḥ paramāṃ gatim.

विमुक्ता धुतपाप्मानो निर्द्वंद्वा निष्परिग्रहाः। मानार्हा मानिता नित्यं ज्ञानविद्भिर् महात्मभिः।

vimuktā dhutapāpmāno nirdvaṃdvā niṣparigrahāḥ. mānārhā mānitā nityaṃ jñānavidbhir mahātmabhiḥ.

चन्दने मलपङ्के च भोजने ऽभोजने समाः। समं येषां दुकूलं च शाणक्षौमाजिनानि च।

candane malapaṅke ca bhojane 'bhojane samāḥ. samaṃ yeṣāṃ dukūlaṃ ca śāṇakṣaumājināni ca.

तिष्ठेयुर् अप्य् अभुञ्जाना बहूनि दिवसान्य् अपि। शोषयेयुश् च गात्राणि स्वाध्यायैः संयतेन्द्रियाः।

tiṣṭheyur apy abhuñjānā bahūni divasāny api. śoṣayeyuś ca gātrāṇi svādhyāyaiḥ saṃyatendriyāḥ.

अदैवं दैवतं कुर्युर् दैवतं चाप्य् अदैवतम्। लोकान् अन्यान् सृजेयुश् च लोकपालांश् च कोपिताः।

adaivaṃ daivataṃ kuryur daivataṃ cāpy adaivatam. lokān anyān sṛjeyuś ca lokapālāṃś ca kopitāḥ.

अपेयः सागरो येषाम् अभिशापान् महात्मनाम्। येषां कोपाग्निर् अद्यापि दण्डके नोपशाम्यति।

apeyaḥ sāgaro yeṣām abhiśāpān mahātmanām. yeṣāṃ kopāgnir adyāpi daṇḍake nopaśāmyati.

देवानाम् अपि ये देवाः कारणं कारणस्य च। प्रमाणस्य प्रमाणं च कस् तान् अभिभवेद् बुधः।

devānām api ye devāḥ kāraṇaṃ kāraṇasya ca. pramāṇasya pramāṇaṃ ca kas tān abhibhaved budhaḥ.

येषां वृद्धश् च बालश् च सर्वः संमानम् अर्हति। तेषां वृद्धाश् च बालाश् च सर्वे सन्मार्गदर्शिनः। तपोविद्याविशेषात् तु मानयन्ति परस्परम्।

yeṣāṃ vṛddhaś ca bālaś ca sarvaḥ saṃmānam arhati. teṣāṃ vṛddhāś ca bālāś ca sarve sanmārgadarśinaḥ. tapovidyāviśeṣāt tu mānayanti parasparam.

अविद्वान् ब्राह्मणो देवः पात्रं वै पावनं महत्। विद्वान् भूयस्तरो देवः पूर्णसागरसंनिभः।

avidvān brāhmaṇo devaḥ pātraṃ vai pāvanaṃ mahat. vidvān bhūyastaro devaḥ pūrṇasāgarasaṃnibhaḥ.

अविद्वांश् चैव विद्वांश् च ब्राह्मणो दैवतं महत्। प्रणीतश् चाप्रणीतश् च यथाग्निर् दैवतं महत्।

avidvāṃś caiva vidvāṃś ca brāhmaṇo daivataṃ mahat. praṇītaś cāpraṇītaś ca yathāgnir daivataṃ mahat.

श्मशाने ह्य् अपि तेजस्वी पावको नैव दुष्यति। हविर् यज्ञेषु च वहन् भूय एवाभिशोभते।

śmaśāne hy api tejasvī pāvako naiva duṣyati. havir yajñeṣu ca vahan bhūya evābhiśobhate.

एवं यद्य् अप्य् अनिष्टेषु वर्तते सर्वकर्मसु। सर्वथा ब्राह्मणो मान्यो दैवतं विद्धि तत् परम्।

evaṃ yady apy aniṣṭeṣu vartate sarvakarmasu. sarvathā brāhmaṇo mānyo daivataṃ viddhi tat param.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...