महाभारत 13.123 (श्लोक 1)

महाभारत

←अनुशासन पर्व→

←अध्याय 123→

[mh-13-123] • 19 श्लोकाः

भीष्म उवाच। एवम् उक्तः स भगवान् मैत्रेयं प्रत्यभाषत। दिष्ट्यैवं त्वं विजानासि दिष्ट्या ते बुद्धिर् ईदृशी। लोको ह्य् अयं गुणान् एव भूयिष्ठं स्म प्रशंसति।

bhīṣma uvāca. evam uktaḥ sa bhagavān maitreyaṃ pratyabhāṣata. diṣṭyaivaṃ tvaṃ vijānāsi diṣṭyā te buddhir īdṛśī. loko hy ayaṃ guṇān eva bhūyiṣṭhaṃ sma praśaṃsati.

रूपमानवयोमानश्रीमानाश् चाप्य् असंशयम्। दिष्ट्या नाभिभवन्ति त्वां दैवस् ते ऽयम् अनुग्रहः। यत् ते भृशतरं दानाद् वर्तयिष्यामि तच् छृणु।

rūpamānavayomānaśrīmānāś cāpy asaṃśayam. diṣṭyā nābhibhavanti tvāṃ daivas te 'yam anugrahaḥ. yat te bhṛśataraṃ dānād vartayiṣyāmi tac chṛṇu.

यानीहागमशास्त्राणि याश् च काश् चित् प्रवृत्तयः। तानि वेदं पुरस्कृत्य प्रवृत्तानि यथाक्रमम्।

yānīhāgamaśāstrāṇi yāś ca kāś cit pravṛttayaḥ. tāni vedaṃ puraskṛtya pravṛttāni yathākramam.

अहं दानं प्रशंसामि भवान् अपि तपःश्रुते। तत् तद् बहुगुणं दानं श्रद्धया स्वगुणैर् अपि। तपः पवित्रं वेदस्य तपः स्वर्गस्य साधनम्।

ahaṃ dānaṃ praśaṃsāmi bhavān api tapaḥśrute. tat tad bahuguṇaṃ dānaṃ śraddhayā svaguṇair api. tapaḥ pavitraṃ vedasya tapaḥ svargasya sādhanam.

तपसा महद् आप्नोति विद्यया चेति नः श्रुतम्। तपसैव चापनुदेद् यच् चान्यद् अपि दुष्कृतम्।

tapasā mahad āpnoti vidyayā ceti naḥ śrutam. tapasaiva cāpanuded yac cānyad api duṣkṛtam.

यद् यद् धि किं चित् संधाय पुरुषस् तप्यते तपः। सर्वम् एतद् अवाप्नोति ब्राह्मणो वेदपारगः।

yad yad dhi kiṃ cit saṃdhāya puruṣas tapyate tapaḥ. sarvam etad avāpnoti brāhmaṇo vedapāragaḥ.

दुरन्वयं दुष्प्रधृष्यं दुरापं दुरतिक्रमम्। सर्वं वै तपसाभ्येति तपो हि बलवत्तरम्।

duranvayaṃ duṣpradhṛṣyaṃ durāpaṃ duratikramam. sarvaṃ vai tapasābhyeti tapo hi balavattaram.

सुरापो ऽसंमतादायी भ्रूणहा गुरुतल्पगः। तपसा तरते सर्वम् एनसश् च प्रमुच्यते।

surāpo 'saṃmatādāyī bhrūṇahā gurutalpagaḥ. tapasā tarate sarvam enasaś ca pramucyate.

सर्वविद्यस् तु चक्षुष्मान् अपि यादृशतादृशः। तपस्विनौ च ताव् आहुस् ताभ्यां कार्यं सदा नमः।

sarvavidyas tu cakṣuṣmān api yādṛśatādṛśaḥ. tapasvinau ca tāv āhus tābhyāṃ kāryaṃ sadā namaḥ.

सर्वे पूज्याः श्रुतधनास् तथैव च तपस्विनः। दानप्रदाः सुखं प्रेत्य प्राप्नुवन्तीह च श्रियम्।

sarve pūjyāḥ śrutadhanās tathaiva ca tapasvinaḥ. dānapradāḥ sukhaṃ pretya prāpnuvantīha ca śriyam.

इमं च ब्रह्मलोकं च लोकं च बलवत्तरम्। अन्नदानैः सुकृतिनः प्रतिपद्यन्ति लौकिकाः।

imaṃ ca brahmalokaṃ ca lokaṃ ca balavattaram. annadānaiḥ sukṛtinaḥ pratipadyanti laukikāḥ.

पूजिताः पूजयन्त्य् एतान् मानिता मानयन्ति च। अदाता यत्र यत्रैति सर्वतः संप्रणुद्यते।

pūjitāḥ pūjayanty etān mānitā mānayanti ca. adātā yatra yatraiti sarvataḥ saṃpraṇudyate.

अकर्ता चैव कर्ता च लभते यस्य यादृशम्। यद्य् एवोर्ध्वं यद्य् अवाक् च त्वं लोकम् अभियास्यसि।

akartā caiva kartā ca labhate yasya yādṛśam. yady evordhvaṃ yady avāk ca tvaṃ lokam abhiyāsyasi.

प्राप्स्यसे त्व् अन्नपानानि यानि दास्यसि कानि चित्। मेधाव्य् असि कुले जातः श्रुतवान् अनृशंसवान्।

prāpsyase tv annapānāni yāni dāsyasi kāni cit. medhāvy asi kule jātaḥ śrutavān anṛśaṃsavān.

कौमारदारव्रतवान् मैत्रेय निरतो भव। एतद् गृहाण प्रथमं प्रशस्तं गृहमेधिनाम्।

kaumāradāravratavān maitreya nirato bhava. etad gṛhāṇa prathamaṃ praśastaṃ gṛhamedhinām.

यो भर्ता वासितातुष्टो भर्तुस् तुष्टा च वासिता। यस्मिन्न् एवं कुले सर्वं कल्याणं तत्र वर्तते।

yo bhartā vāsitātuṣṭo bhartus tuṣṭā ca vāsitā. yasminn evaṃ kule sarvaṃ kalyāṇaṃ tatra vartate.

अद्भिर् गात्रान् मलम् इव तमो ऽग्निप्रभया यथा। दानेन तपसा चैव सर्वपापम् अपोह्यते। विष्णोर् अभ्यर्चनेन च। ब्राह्मणः स महाभाग तरेत् संसारसागरात्। स्वकर्मशुद्धसत्त्वानां तपोभिर् निर्मलात्मनाम्। विद्यया गतमोहानां तारणाय हरिः स्मृतः। तदर्चनपरो नित्यं तद्भक्तस् तं नमस्कुरु। तद्भक्ता न विनश्यन्ति ह्य् अष्टाक्षरपरायणाः। प्रणवोपासनपराः परमार्थपरास् त्व् इह। एतैः पावय चात्मानं।

adbhir gātrān malam iva tamo 'gniprabhayā yathā. dānena tapasā caiva sarvapāpam apohyate. viṣṇor abhyarcanena ca. brāhmaṇaḥ sa mahābhāga taret saṃsārasāgarāt. svakarmaśuddhasattvānāṃ tapobhir nirmalātmanām. vidyayā gatamohānāṃ tāraṇāya hariḥ smṛtaḥ. tadarcanaparo nityaṃ tadbhaktas taṃ namaskuru. tadbhaktā na vinaśyanti hy aṣṭākṣaraparāyaṇāḥ. praṇavopāsanaparāḥ paramārthaparās tv iha. etaiḥ pāvaya cātmānaṃ.

स्वस्ति प्राप्नुहि मैत्रेय गृहान् साधु व्रजाम्य् अहम्। एतन् मनसि कर्तव्यं श्रेय एवं भविष्यति।

svasti prāpnuhi maitreya gṛhān sādhu vrajāmy aham. etan manasi kartavyaṃ śreya evaṃ bhaviṣyati.

तं प्रणम्याथ मैत्रेयः कृत्वा चाभिप्रदक्षिणम्। भीष्मः। कृष्णद्वैपायनो राजन् मैत्रेयं द्विजसत्तमम्। स्वस्ति प्राप्नोतु भगवान् इत्य् उवाच कृताञ्जलिः।

taṃ praṇamyātha maitreyaḥ kṛtvā cābhipradakṣiṇam. bhīṣmaḥ. kṛṣṇadvaipāyano rājan maitreyaṃ dvijasattamam. svasti prāpnotu bhagavān ity uvāca kṛtāñjaliḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...

Project Home / Contents